ەلوردا ىرگەسىندەگى ورمان مەن ونداعى اڭ- قۇستار قانشالىقتى قورعالعان؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - زاڭسىز اڭ اۋلاۋ قاي كەزدە بولماسىن قوعامنىڭ جەگى قۇرتى سەكىلدەنگەن. قوعام عانا ما ەكەن، قورشاعان ورتانى بۇلدىرۋگە دايىن تۇراتىن براكونەرلەر جەكە ولجاسى ءۇشىن كەز كەلگەن قىلمىستان تايىنبايدى.

 ەلوردا ىرگەسىندەگى جاساندى ورمانعا كۇنى كەشە جاڭبىر سەلدەپ قۇيدى. باس شاھار ىرگەسىندەگى جاسىل بەلدەۋ ءۇشىن بۇل - قاشان دا تابيعي شاراپات. ال جاپانعا بىتكەن توعاي، ونداعى تالدار مەن وسىمدىكتەر، اڭ- قۇستار ءۇشىن جاۋىن- شاشىننىڭ ءار تامشىسى ءنار. ءبىراق جەرسىنگەن فلورا مەن فاۋنا براكونەرلەردەن قانشالىقتى قورعالعان؟ ەكولوگيالىق پوليتسيا قىزمەتى، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن باسقا دا تابيعات جاناشىرلارىنىڭ جۇمىسى قانشالىقتى جولعا قويىلعان؟!

 ارداق قاسەنوۆ، استانا ورمانى مەكەمەسىنىڭ باس اگرونومى:

 - ورماندا ەندى وزدىگىنەن پايدا بولعان بىرىنشىدەن قويان، تۇلكى، قارساق، قۇستاردان قۇر دەگەن قۇس بولدى، ال ەندى اڭشىلىققا، براكونەرلەرگە كەلەتىن بولساق، ولار بىزدە جوق، ويتكەنى ءبىزدىڭ جاسىل بەلدەۋ نۇر- سۇلتان قالاسىنىڭ شەكاراسىنىڭ ىشىندە وندا اڭشىلىقپەن اينالىسۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنعان. جانە دە بۇل تەرريتوريادا كۇنى- ءتۇنى ءبىزدىڭ 40 ورمانشى وسى ورماندى قورعاپ قىزمەت جاساپ ءجۇر.

جاسىل بەلدەۋ قۇرۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندە، ياعني وسىدان شامامەن 20 جىل بۇرىن 14 مىڭ 827 گ ا جەرگە 12 ميلليوننان استام اعاش وتىرعىزىلدى. ونىڭ باسىم بولىگى جاپىراقتى تال- وسىمدىكتەر بولعان. ال قىلقان جاپىراقتىلار نەبارى % 1,8- ءىن قۇرادى. ەلباسى تاپسىرماسىنا ساي، 2009 -جىلى توعاي جولاقتارىن جالپى ورمانعا اينالدىرۋ جۇمىستارى باستالدى.

 ارداق قاسەنوۆ، استانا ورمانى مەكەمەسىنىڭ باس اگرونومى:

 - وسى تاپسىرمانى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ مەكەمە جاڭاعى قازاق عىلىمي ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتى عالىمدارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، وسى وندىرىستىك تاجىريبە ۋچاسكەسىن قۇرىپ، وسىندا بىرنەشە اعاش تۇرلەرىن سىناقتان وتكىزدى. ەندى سونىڭ بىرەۋى وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعان ەمەن اعاشى. وسى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە 4 جوبا دۇنيەگە كەلدى. 2012 -جىلدان باستاپ 2018 - جىلعا دەيىن 2 ميلليون 847 مىڭ ءتۇپ اعاش وتىرعىزىلدى. ونىڭ % 43 ى قىلقاندى جاپىراقتىلار بولسا،% 57- ى جاپىراقتى تالدار بولادى.

 مامانداردىڭ ايتۋىنشا، جاساندى ورمان قالانىڭ ەكوجۇيەسىن قالىپتاستىردى. ونىڭ بەرىپ جاتقان باسقا دا ريزىعى مول. ماسەلەن، جول بويىندا ساۋدامەن اينالىساتىن بۇل جاستاردىڭ جەمىس- جيدەكتەرى - جاسىل بەلدەۋ ورمانىنىڭ ءونىمى. ۇساق الما، قاراقات پەن ساڭىراۋقۇلاق تەرىپ، شەلەگىن 1500-2000 تەڭگە ارالىعىندا ساۋدالايدى ەكەن. ولاردىڭ ايتۋىنشا، جەرگىلىكتى ءونىمنىڭ باعاسى ساپاسىنا ساي كەلگەندىكتەن، سۇرانىس جوعارى.

 توقتاعان باقىتحان، ساتۋشى:

- ءبىز ءوزىمىزدىڭ وتباسىمىزبەن، دوستارىمىزبەن جينايمىز. باعاسى مىڭ جارىمنان باستالادى. ءارقالاي. مىنە، وسى ورماننىڭ ىشىنەن جينايمىز ءبارىمىز.

2010 -جىلدان باستاپ 2018 -جىلعا دەيىن مۇندا قىرعاۋىل ءوسىرۋ جولعا قويىلعانى ايان. جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە 9 مىڭنان استام قۇس ورمان ىشىنە جىبەرىلدى. جوسپاردا قىرعاۋىلدىڭ تاعى ەكى ءتۇرىن ءوسىرۋ كوزدەلگەن. وسى سەبەپتى استانا ورمانى مەكەمەسى ەكى بيولوگيالىق نەگىزدەمە جاساۋعا تاپسىرىس بەرىپ جاتىر. ەكولوگيالىق ساراپتاما وتكىزىلىپ، كەلەر جىلدان باستاپ قولعا الىنادى. جالپى الداعى 2-3 جىلدىقتا نۇر- سۇلتان قالاسىنىڭ 15 مىڭ گەكتار اۋماعىن كوگالداندىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ال جالپى جاسىل بەلدەۋ اۋدانى 80 مىڭ گەكتاردان اسادى.

www.24.kz