قازاقستاندىق استروفيزيكتەر عارىشتاعى گامما قۇبىلىستارىن ەندى وڭاي باقىلاي الادى
بۇل وبسەرۆاتورياعا ورناتىلعان جاڭا وپتيكالىق كەشەننىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولىپ وتىر.
گۇلجان كولەن قىزى، ءتىلشى:
- ءبىز قازىر تەڭىز دەڭگەيىنەن 2750 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان اسى تۇرگەن وبسەرۆاتورياسىندا تۇرمىز. عارىش عالاماتتارىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن ورتالىقتىڭ بازاسى جاقىندا جاڭا وپتيكالىق كەشەنمەن تولىقتى. بار بولعانى ديامەترى 70 سانتيمەترلىك عاجايىپ قۇرىلعى عارىشتاعى لەزدىك قۇبىلىستاردى تەز ارادا تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قازىرگى زامانعى استروفيزيكا عىلىمىندا جىلدامدىق وتە قاجەت، - دەيدى ماماندار.
سەبەبى عارىشتا بولىپ جاتقان كەيبىر قۇبىلىستاردى جەردە زەرتتەۋ مۇمكىن ەمەس. نەبارى 8 سەكۋندتا عارىش قۇبىلىستارىن ءتۇسىرىپ ۇلگەرەتىن جاڭا قوندىرعىنىڭ ءدال وسى اسى تۇرگەن وبسەرۆاتورياسىنا ورنالاستىرىلۋى دا تەگىن ەمەس.
اسىلحان بيبوسىنوۆ، ۆ. گ. فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋت ديرەكتورى:
- بۇل جەردە استروكليمات دەگەن تەرمين بار، وتە جاقسى، ونىڭ ىشىنە اۋا رايى كىرەدى جانە ورتاشا جىلىنا ەسەپتەگەندە اشىق تۇندەر سانى كىرەدى، سونىڭ ءبارى ەسكەرە كەلە، اتموسفەرانىڭ تۋربالەنتتىگى، شاڭنىڭ باسىلۋى سونىڭ ءبارىن ەسكەرە وتىرىپ، استروكليماتتىق كريتەرييگە كەلسەك، وسى جەر ەڭ ىڭعايلى.
ءبىر تۇندە 200 گالاكتيكانى تۇسىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن تەلەسكوپتىڭ مالىمەتتەرىنە شەتەلدىك عالىمداردىڭ دا قىزىعۋشىلىعى ۇلكەن. جاڭا قۇرىلعىنى فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋت، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى مەن كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى بىرلەسىپ ورناتقان.
اسى تۇرگەن وبسەرۆاتورياسى اۋماعىندا بۇدان باسقا 3 تەلەسكوپ بار. ماسەلەن 57 توننالىق مىنا تەلەسكوپتىڭ ديامەترى 1,5 مەتر. بۇل قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن عارىشتى زەرتتەۋ قۇرىلعىسى. ونىڭ كومەگىمەن قازىرگى ۋاقىتتا گەرمانيا عالىمدارىمەن ەكزوپلانەتالاردى ىزدەۋ جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا.
ماكسيم كرۋگوۆ، ۆ. گ. فەسەنكوۆ اتىنداعى استروفيزيكالىق ينستيتۋتتىڭ ينجەنەرى:
- ەكى تەلەسكوپتىڭ قىزمەتى دە، مۇمكىندىگى دە ءارتۇرلى. الايدا بۇل قۇرىلعىلاردان الىنعان مالىمەتتەر عىلىمدا ناتيجەلى تۇجىرىمدار جاساۋعا جول اشادى. ماسەلەن، جاڭا تەلەسكوپ قۇبىلىستى جىلدام تىركەسە، ۇلكەن قۇرىلعىنىڭ كومەگىمەن گامما ساۋلەلەردەن كەيىنگى ۇزاققا سوزىلاتىن قۇبىلىستاردى زەرتتەۋگە بولادى.
اسپان الەمىن زەرتتەۋدە دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە جەتۋ ءۇشىن ديامەترى ۇلكەن تەلەسكوپتار قاجەت، دەيدى ماماندار. قازىرگى ۋاقىتتا استروفيزيكالىق ينستيتۋت اياسىندا 3,6 ديامەترلى تەلەسكوپ قۇراستىرۋ بويىنشا ينۆەستورلىق جوبالار ازىرلەنۋدە.
www.24.kz