ياساۋي كەسەنەسىنىڭ جارىق جانە جەلدەتۋ جۇيەسى تاريحي قالپىنا كەلتىرىلەدى

تۇركىستان. قازاقپارات - قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندەگى قابىرحانا، ۇلكەن اقساراي جانە قۇدىقحانا بولمەلەرى قايتا قالپىنا كەلتىرىلىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.

سونىمەن قاتار، قوجا احمەت ياساۋي جانە ءرابيا سۇلتان بەگىم انا كەسەنەلەرىنىڭ كۇمبەزدەرى دە جاڭارتىلادى. قۇرىلىس جۇمىستارىن «قاز قايتا جاڭارتۋ» ر م ك- ءنىڭ الماتى، قىزىلوردا، تۇركىستان فيليالدارى جۇرگىزۋدە.

ايتا كەتسەك، ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق- مۋزەيىنە قاراستى تاريحي ورىنداردى انىقتاۋ، قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا جوباسى دايىندالعانى بەلگىلى. وسى ورايدا قالاداعى باستى 18 تاريحي-مادەني مۇرا نىسانىن رەستاۆراتسيالاۋ جانە قايتا جاڭعىرتۋ جوسپارلاندى. ەڭ الدىمەن الداعى 3 جىل ىشىندە قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ باستى كومپونەنتتەرى — قازاندىق، قابىرحانا، باستى پورتال جاڭعىرتىلادى.

كەسەنەنىڭ ءىشىن جىلى ۇستاۋ جانە دۇرىس جارىقتاندىرۋ ءۇشىن جارىقتاندىرۋ جانە جەلدەتكىش جۇيەلەرى تاريحي قالپىنا كەلتىرىلەدى. قازاق حاندارىنىڭ ءماجىلىس وتكىزەتىن جانە ەلشىلەردى قابىلداۋعا ارنالعان ۇلكەن اقساراي بولمەسى سول داۋىردەگى ۇلتتىق ەرەكشەلىگى ساقتالا وتىرىپ، تولىعىمەن قايتا قالپىنا كەلتىرىلەدى. ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا رۇستەم ابدراشيەۆتىڭ «الماس قىلىش» كوركەم فيلمىنىڭ ءبىر ەپيزودى ءدال وسى اقساراي بولمەسىندە تۇسىرىلگەن. اقساراي بولمەسى ءتارىزدى وزگە دە زالداردىڭ ەكسپوزيتسيالارى، سونىڭ ىشىندە قازاندىق پەن قۇدىقحانا بولمەلەرى قالپىنا كەلتىرىلەدى.

قوجا احمەت ياساۋي قابىرحاناسى ەكى قابات كۇمبەزبەن كومكەرىلگەن. گانچتان (گيپس پەن سازدان جاسالعان ورنەكتى تاقتا) جاسالعان ورنەكتى اشەكەي قابىرحانا توبەسىن جاۋىپ تۇرعان تومەنگى كۇمبەزدى جاسىرىپ تۇر. سىرتتاي قابىرحانا توبەسىنە بيىك بارابان ۇستىندە تۇرعان ءساندى كوپ قاتپارلى (52 قاتپار) كۇمبەز ورناتىلعان. قوجا احمەت ياساۋي قابىرحاناسىنىڭ سىرتقى كۇمبەزىنىڭ ديامەترى — 10 مەتر.

ۇلكەن اقساراي - قازاندىقپەن، كىشى اقسارايمەن دالىزدەر ارقىلى جالعاسادى. دالىزدە ەكىنشى قاباتقا شىعاتىن باسپالداق بار. اقساراي كەيىننەن ХV-ХVІعاسىرلاردا قازاقستان مەن ورتا ازيا ساۋلەت ونەرىندە العاش رەت پايدالانعان اركالاردىڭ قيىلىسۋ كونسترۋكتسياسى قولدانىلعان، سوندىقتان بولمە قۇرىلىسى ءوز زامانىنداعى اسا باعالى ساۋلەت ەسكەرتكىشى بولىپ تابىلادى.

قۇدىقحانا - قازاندىق پەن ءدالىز ارقىلى بايلانىستى عيماراتتىڭ شىعىس جاعىنداعى، مۇناراعا كوتەرىلەتىن باسپالداعى بار شارشى بولمە وڭتۇستىكتەگى شۇعىل ويىق ەسەبىنەن سوزىلىڭقىلاۋ بولىپ كورىنەدى. قۇدىقحانانىڭ اتى وسىنداعى قۇدىقپەن بايلانىستى. قۇدىق قۇرىلىس كەزىندە سۋ الۋ ءۇشىن قازىلعان دەگەن جورامال بار. قۇدىق اينالدىرا دوڭگەلەتە كىرپىشتەن قالانعان. ديامەترى — 80 س م. اتالعان قۇدىقتان سۋ الىپ تايقازاندى تولتىراتىن بولعان.

رابيا سۇلتان بەگىم كەسەنەسى — ⅩⅤ عاسىردىڭ ەسكەرتكىشى. احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ وڭتۇستىك شىعىس بەتكەيىنەن 60 مەتر قاشىقتىقتا ورنالاسقان. ەسكەرتكىش قاتتى قيراعاندىقتان، 1980-جىلداردىڭ باس كەزىندە تولىعىمەن قايتا قالپىنا كەلتىرىلدى.