قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - «قازاقپارات» ح ا ا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

قىتاي قازاقتارىنىڭ تۇڭعىش فوتوگرافى- قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

وسى اپتادا ق ح ر-نىڭ CNR اقپاراتتىق سايتىندا، قىتاي قازاقتارىنىڭ تۇڭعىش فوتوسۋرەتشىسى، جۋرناليست، جازۋشى اسىلقان باگەن ۇلى جايلى كولەمدى ماقالا جارىق كوردى. جازبا اۆتورى قۋاندىق كوبەن ۇلى.

اتالعان اقپارات كوزىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، ماقالا كەيىپكەرى اسىلقان باگەن ۇلى 1942 -جىلى 7 -قاراشادا ءۇرىمجى اۋدانى شۇيشيگۋ اۋىلىندا ءومىر ەسىگىن اشقان. رەداكتور، باسپاگەر، جازۋشى، تانىمال فوتوگراف اسىلحان باگەن ۇلى جاستايىنان اينالاسىنا شىعارماشىلىق كوزبەن قاراپ ءوسىپتى. وراۋلى شيمەن ورانعان كيگىز ۇيدە ەسەيگەن اسىلقاننىڭ ەڭ العاشقى تۋىندىسى دا وسى وراۋلى شي جايىنداعى سۋرەتتەن باستالىپتى. ءبىر قىزىعى، اسىلقان مەكتەپتى، ج و و-نى دا قىتاي تىلىندە وقىپ بىتىرگەنىنە قاراماستان، قازاق تىلىندە ادەبي شىعارمالار جازۋمەن اينالىسقان.

1964 -جىلى شىنجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قىتاي ءتىلى ماماندىعىن بىتىرگەن اسىلقان سول جىلى بەيجىڭدەگى تيبەت، موڭعول، ۇيعىر جانە قازاق تىلىندە شىعاتىن «ۇلتتار» سۋرەتتى جۋرنالىنا فوتو ءتىلشى، رەداكتور بولىپ ورنالاسقان. ول ءبىرىنشى فوتوسىن 1965 -جىلى اۋىل تۇرمىسىن تۇسىرۋمەن باستاعان. اسىلحان باگەن ۇلى اتالعان سۋرەتتى جۋرنالدا 20 جىل قىزمەت اتقارعان ەكەن.

اسىلقان 1988 -جىلى تۋعان جەرى شىنجاڭعا قايتا ورالىپ، «شىنجاڭ سۋرەتتى جۋرنالىندا» قىزمەت ىستەيدى. 1990 -جىلى قازاننان باستاپ، شىنجاڭ فوتوونەر باسپاسىنىڭ باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى بولىپ جۇمىس جاسايدى. كاسىبي ماماندىعى بويىنشا 1996 -جىلى «اعا رەداكتور» دەگەن بەدەلدى اتاققا يە بولادى.

فوتوگراف بولىپ 50 جىل قىزمەت ەتكەن اسىلقان باگەن ۇلىنىڭ ەڭبەكتەرى كوبىندە قىتاي، قازاق جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جاريالانعان. سونىڭ ارقاسىندا ونىڭ ەل ءىشى-سىرتىندا ءوز كورەرمەندەرىن جيناي العان تالانت يەسى، دەپ جازادى ماقالا اۆتورى.

بەيجىڭدەگى «ۇلتتار» سۋرەتتى جۋرنالى، «حالىق ازاتتىق ارمياسى» سۋرەتتى جۋرنالى، «حالىق گازەتى» قاتارلى مەملەكەتتىڭ بەلدى باسىلىمدارىندا اسىلقاننىڭ 500 دەن استام فوتوسۋرەتتى ماقالالارى جاريالانعان. تالانتتى فوتوگرافتىڭ اسا باعالى ەڭبەگى سانالعان «دۇنيەجۇزى كارتاسى» مەن «قىتاي كارتاسى» اتتى تۋىندىلارى قىتاي جانە قازاق تىلدەرىندە باسپادان شىعىپ، جەرگىلىكتى قازاقتاردىڭ وسى سالاداعى اقتاڭداعىن تولتىرادى.

اسىلقان باگەن ۇلىنىڭ كوپتەگەن تۋىندىلارى فوتوجيناق رەتىندە كىتاپ بولىپ جارىققا شىعىپ، ەل ىشىندەگى جانە حالىقارالىق كورمەلەرگە قاتىسقانى ايتىلادى.

«اسىلقان باگەن ۇلى «قازاق تۇرمىس- سالتى» اتتى فوتوجيناعى مەملەكەتتىك 2-دارەجەلى جۇلدەگە يە بولعان. قىتاي، قازاق، اعىلشىن تىلدەرىندەگى «قازاق كيىز ءۇي مادەنيەتى» اتتى كولەمدى فوتوالبومى 2001 -جىلى مامىردا قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىندا وتكەن كىتاپ جانە فوتوونەر تۋىندىلارى كورمەسىنە قويىلدى. وسى فوتوجيناق 2004 -جىلى شىنجاڭ ولكەسى بويىنشا 2- دارەجەلى ۇزدىك تۋىندى سىيلىعىن العان. سونداي-اق «قازاقى تۇرمىس-سالت مادەنيەتى» اتتى كولەمدى فوتوجيناعى 2004 -جىلى باسپادان شىققان.

«ساياتشى»، «اققۋ كولى»، «تۇرپان ءجۇزىمى» سىندى كوركەم فوتوتۋىندىلارى جاپونيا، گوللانديا، گەرمانيا، قازاقستان قاتارلى ەلدەردە وتكەن حالىقارالىق فوتوسۋرەت كورمەلەرىنە قويىلىپ، كورەرمەندەردىڭ جوعارى باعاسىنا يە بولعان. وسىنشاما ۇلكەن جەتىستىكتەر اسىلقاننىڭ قولىنا اسپاننان تۇسە قالمادى. ەردىڭ ەرتە تۇرىپ كەش جاتىپ، تىنباي ەڭبەك ەتۋمەن، اجەلەردىڭ قىرىق قيقىمىنان قيۋلاستىرىپ تىككەن ءتور كورپەسىندەي، قىرۋار سۋرەتتەردى جيناقتاعان قاجىر-قايراتىمەن، ۇقىپتىلىعىمەن قولعا كەلدى...»، دەپ جازادى اۆتور بۇل ماقالاسىندا.

اسىلقان باگەن ۇلى تەك قولىنا اپپارات ۇستاعان فوتوگراف قانا ەمەس، ادەبي شىعارمالارىمەن دە تانىلعان جازۋشى. ول قىتاي قازاقتارىنا بەلگىلى «قاسەن گەنارال» رومانىنىڭ اۆتورى.

ايتا كەتەيىك، بۇل رومانعا ارقاۋ بولعان قاسەن رۇستەم ۇلى بالا كۇنىنەن بوتەن ەلدە، جات جەردە ءجۇرىپ بەيبارىستىڭ كۇنىن كەشكەن ەرەكشە تاعدىر يەسى. ول قىتاي ارمياسىندا باسشىلىق قىزمەت اتقارعان، قازاقتىڭ قايسار ازاماتى، ارميا گەنەرالى. قاسەن قىتاي كوممۋنيستەرىنىڭ كوسەمى ماو زەدۋڭنىڭ جەكە كۇزەتشىسى ءارى كومەكشىسى(1937-1939) بولعان. 1951 -جىلى پولكوۆنيك شەنىندەگى ق. رۇستەم ۇلى ەلدەگى تانك ارمياسىنىڭ قۇرۋشىسى، 1-تانك مەكتەبىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالعان. 1983 -جىلى ارميا گەنەرالى دارەجەسىندە زەينەتكە شىققان.

«قالامگەردىڭ «قۇزداعى قۇيما» قاتارلى وچەركتەرى، «قاسەن گەنارال» اتتى رومانى جانە قازىر قولىنداعى ەكى تومنان تۇراتىن عۇمىرنامالىق رومانىن باسپاعا ۇسىنباقشى. «اياۋلى اسكەر شۆەيك»، «لي زۇڭرىننىڭ قايتا ورالۋى»، «ماو زەدۋڭنىڭ سىنومەن اڭگىمەسى» سياقتى كىتاپتارى قىتاي تىلىنەن قازاقشاعا اۋدارىلدى.

سونىمەن قاتار قىتاي، ۇيعىر، قازاق تىلدەرىندەگى فوتوونەر تۋىندىلارىنىڭ رەداكسياسىن قاراپ، باسپادان شىعاردى» دەلىنگەن بۇل جازبادا.

«فوتوونەر سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى ءۇشىن اسىلقان باگەن ۇلىنا ق ح ر فوتو-سۋرەت قوعامى 1996 -جىلى «قۇرمەت» مەدالىن تارتۋ ەتتى. ول 1995 -جىلى شىنجاڭ ولكەلىك ادەبيەت كوركومەنەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ فوتوسۋرەتشىلەر قوعامى «شىنجاڭنىڭ فوتوسۋرەت قىزمەتىنە ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن تۇلعا» دەگەن داڭىقتى اتاقپەن ماراپاتتايدى.

ا. باگەن ۇلى ق ح ر قازاق ماماندارى كىتابىنان ويىپ ورىن العان تۇلعا. قىتاي فوتوسۋرەت قوعامىنىڭ جانە شىنجاڭ فوتوسۋرەت قوعامىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى سەكىلدى قوعامدىق مىندەتتەرى مەن ونىڭ اسقان اسۋلارى، شىققان شىڭى فوتوگرافيا سالاسىنداعى جاستاردىڭ ۇيرەنۋ ۇلگىسى بولماق» دەپ تۇيىندەيدى ماقالا اۆتورى.

تۇركيا ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى ورحون ەسكەرتكىشتەرىنە باردى - TRT

تۇركيا ۇلى ۇلتتىق ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى مۇستافا شەنتوپ تۇرىكتەردىڭ العاشقى جازباسى موڭعولياداعى ورحون ەسكەرتكىشتەرىنە باردى، دەپ جازادى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

الدىمەن قاراقۇرىم مۇراجايىن ارالاعان ءماجىلىس ءتوراعاسى باستاعان پارلامەنت مۇشەلەرى ارتىنان ەردەنە زۋۋ موناستىرىنا بارعان.

رەسمي ساپارمەن موڭعوليادا جۇرگەن تۇركيا ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى شەنتوپ پەن قاسىنداعى دەلەگاتسيا مۇشەلەرى ورحون ەسكەرتكىشتەرى ورنالاسقان ايماققا باردى. وسىندا ەسكەرتكىشتەردى جانە باسقا دا ارحەولوگيالىق جادىگەرلەردى تاماشالاعان شەنتوپقا سونداعى لاۋازىم يەلەرى جان-جاقتى مالىمەت بەرگەنى ايتىلادى.

«بۇلار - تۇركىلەردىڭ ارتىنا قالدىرعان تۇڭعىش جازباشا قۇجاتتارى. تاريحي جازبا كوكتۇرىكتەردىڭ الىپبيىمەن تاڭبالانعان. قىسقاشا سول ءداۋىردىڭ ساياسي وقيعالارى، مەملەكەتتىك ءتارتىبى جونىندە ساباق بەرەدى. ۇلتتاردىڭ بارلىعى نەگىزگى ماسەلەلەردە بىرلىكتەرىن قورعاۋ ارقىلى تابىستى بولعان. بىرلىك بۇزىلعان كەزدە، ءوز ارالارىنا ارازدىق كىرگەن كەزدە مەملەكەتتەر دە، ۇلتتار دا ىدىرايدى، ءتىپتى تاريح ساحناسىنان وشەدى. بۇلاردى ءوز جەرىندە كورۋدىڭ ارتىقشىلىعى بار» دەدى م. شەنتوپ.

«مۇستافا شەنتوپ پەن قاسىنداعى دەلەگاتسيا ورحون ەسكەرتكىشتەرىن كورگەننەن كەيىن موڭعولداردىڭ ءداستۇرلى شاتىرىندا تاماقتاندى. دەلەگاتسيا مۇشەلەرى ەسكەرتكىشتەر ورنالاسقان ايماقتان ەستەلىك ءۇشىن توپىراق الدى» دەپ تۇيىندەيدى تۇركيالىق ب ا ق.

فۋتبولعا بەيىمدەيتىن 3 مىڭ بالاباقشا سالىنادى - «جەنمين جيباو» (People Daily)

قىتاي بيلىگى بالالاردى بالاباقشادان باستاپ فۋتبولعا بەيىمدەۋدى قولعا الماق نيەتتە. بۇل تۋرالى قىتايدىڭ ءبىلىم مينيسترلىگى بەيجىڭدە وتكىزگەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا ءمالىم ەتتى. ق ح ر ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ جاريالاعان بۇل باسپا ءسوز مالىمدەمەسى «مەملەكەتتىك جاسوسپىرىمدەردىڭ مەكتەپ اۋلاسى جانە فۋتبول قىزمەتى» دەپ اتالادى. باسپا ءسوز ءماسليحاتى بارىسىندا بەلگىلى بولعانداي، مينيسترلىك الداعى ۋاقىتتا فۋتبولعا بەيىمدەيتىن ارنايى 3 مىڭ بالاباقشا سالۋدى جوسپارلاۋ ۇستىندە ەكەن.

«فۋتبولعا بەيىمى بار بالالاردان قۇرالعان بالاباقشانى سىناق ەتۋ قىزمەتى قولعا الىنباق. 2019 -جىلعى جوسپار بويىنشا، فۋتبولعا بەيىمدەيتىن 3 مىڭ بالاباقشا تاڭداپ قۇرىلادى. سونىمەن بىرگە، بالالاردى تاربيەلەيتىن فۋتبول مۇعالىمدەرىن قايتا دايىنداۋعا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە تۇڭعىش رەت كۋرس اشىلادى. ەگەر قولعا العان جۇمىس ءساتتى بولىپ جاتسا، بىرتىندەپ بۇل جوسپاردى بۇكىل ەل بويىنشا جالپىلاستىرۋ» دەپ جازادى «حالىق گازەتى».

وزبەكستان اۋە جولدارى كومپانياسى 6 ۇشاعىن ساتىلىمعا شىعاردى - «ءوزا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

بۇل جايىنداعى حاباردى اۋە كومپانيا ءوز رەسمي سايتىندا جاريالادى. حابارعا سايكەس، ۇشاقتار قاتارىندا جولاۋشى تاسۋعا ارنالعان ەكى Boeing 767، ەكى Boeing 757 جانە جۇك تاسۋعا ارنالعان ەكى Boeing 767 ماركالى ۇشاقتارى ساتىلىمعا قويىلعان، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءوزا» مەملەكەتتىك اقپارات اگەنتتىگى.

«وزبەكستان اۋە جولدارى كومپانياسى ۇلتتىق كومپانيانىڭ ۇشاق اۆياپاركىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋ جانە مودەرنيزاتسيا جاساۋ ءۇشىن وسىنداي شەشىمگە كەلگەن. ساتىلىمعا قويىلعان ماركاداعى ۇشاقتار «Uzbekistan airways» كومپانياسىنا 20 جىلعا جۋىق ۋاقىت قىزمەت ەتكەن. ال، ەندى ساتىلاتىن ۇشاقتاردىڭ ورنىنا كومپانيا ورتا قاشىقتىققا ۇشۋعا ارنالعان ا320 ۇشاقتارىن الۋ جوسپارلانعان» دەپ جازادى uza.uz/kz.

اتالعان اقپارات كوزىنىڭ كەلتىرگەن مالىمەتىنشە، وتكەن ايدا اقپاراتتىق جانە بۇقارالىق كوممۋنيكاتسيالار ورتالىعىندا وتكەن بريفينگتە، كومپانيا ىشكى رەيستەر ءۇشىن كانادانىڭ Bombardier نەمەسە برازيليانينگ Embraer كومپانيالارىنىڭ شاعىن سيىمدىلىقتاعى اۋە كەمەلەرىن الۋدى جوسپارلاپ وتىرعانى جايىندا ايتقان بولاتىن، دەلىنگەن.

قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

تارباعاتاي ايماعىنىڭ 22-كەزەكتى اقىندار ايتىسى باستالدى.

جالپى جۇرت اسىعا كۇتكەن ايماقتىق 22-كەزەكتى اقىندار ايتىسى مادەنيەت- تۋريستىك مەرەكەسى 1 -تامىز كۇنى تارباعاتاي ايماعى ءدوربىلجىن اۋدانى قاراەمىل قالاشىعى قىزىلبۇلاق ساحاراسىندا اشىلدى، دەپ حابارلايدى قىتايلىق kazakcnr.com سايتى.

ايماق حالقى بۇل ۇلتتىق مادەني مەرەكەنى بيىل 22-رەت قارسى الىپ وتىر. تارباعاتايدا ءداستۇرلى تۇردە جالعاسىپ كەلە جاتقان اقىندار ايتىسى 2 جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەدى ەكەن. اقپارات كوزىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇل مادەني شارا ق ح ر-نىڭ قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىنا تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. 

سوعان سايكەس، وسى جولعى اقىندار ايتىسىندا 31 كيىز ءۇي «70» سيفرى فورماسىندا تىگىلگەن. اتالعان مادەني ءىس-شارادا كونسەرت نومىرلەرىمەن قوسا، ات بايگەسى، بالۋاندار كۇرەسى، ۆەلوجارىس سىندى سپورتتىق ويىندار دا وتپەك. سونداي-اق، قازاقتىڭ الۋان ءتۇرلى قولونەر بۇيىمدارى دا كورمەگە قويىلعان.

«ءتاباري تاريحى» قازاق تىلىندە ەكىنشى رەت باسىلىپ شىقتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

ي ي ر-ىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ ۇسىنىسىمەن يراندىق جازۋشى مۇحاممەد يبن ءجارير ءتاباريدىڭ «ءتاباري تاريحى» شىعارماسى قازاق تىلىندە ەكىنشى رەت باسىلىپ شىقتى. شىعارمانى پارسى تىلىنەن اۋدارعان - ايناش قاسىم. كىتاپ بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان، دەپ حابارلايدى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.

بۇل شىعارمادا تاريحي وقيعالارعا نەگىزدەلىپ، پايعامبارلاردىڭ، پاتشالاردىڭ، ءارتۇرلى ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ ءومىر تاريحىن تۇزگەن. قۇران اياتتارى مەن حاديستەرىنە سۇيەنگەن، اراسىندا اڭىز- ءاپسانالاردى ورگەن شىعارمادا ءتاباريدىڭ وزىنە ءتان ماشىقپەن جازىلعان قاراپايىم تىلىندەگى مىسالدار مەن ناقىل سوزدەر ۇتىمدى ءارى ۇيلەسىمدى قولدانىلعان. «ءتاباري تاريحى» تاريحي كىتاپتار تىزىمىندە بولۋمەن بىرگە، پارسى ادەبيەتىنىڭ قۇندى مۇرالارىنىڭ قاتارىندا دا جوعارى باعالانادى، دەيدى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان ۇلى