قازاقستاندىق قوي ەتىنە ب ا ءا- دە سۇرانىس جوعارى

ءابۋ-دابي. قازاقپارات ب ا ءا- دەگى قازاقستان ەلشىلىگى امىرلىكتەر نارىعىندا وتاندىق ونىمدەردى جىلجىتۋدا ديپلوماتيالىق دەمەۋ بەرۋدى جالعاستىرۋدا، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.

وسىدان ءبىر اي بۇرىن، «اتامەكەن» ۇ ك پ وتاندىق كاسىپكەرلەرلىك قوعامداستىقتىعى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ب ا ءا- دەگى ەلشىلىگىنىڭ بىرلەسكەن كۇش-جىگەرىنىڭ ناتيجەسىندە امىرلىكتەردە كەڭىنەن تارالعان «LuLu» ساۋدا جەلىسىنىڭ سورەلەرىندە قازاقستاندىق ەت پايدا بولعانى جايلى حابارلانعان بولاتىن. سونداي-اق، ەكى ەل اراسىندا باسقا دا ساۋدا جانە ەكسپورتتىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلارى تۋرالى دا ءسوز بولعان.

وسى ماقساتتا امىرلىكتەردەگى ديپلوماتيالىق وكىلدىك قازاقستاننان اكەلىنگەن قوي ەتىنە دەگەن تۇتىنۋشىلىق سۇرانىستى تۇراقتى تۇردە زەردەلەپ، باقىلاپ وتىرادى.

ءتۇرلى ەلدەردەن ەت ونىمدەرى كەڭىنەن ۇسىنىلعان شاردجا امىرلىگىندەگى ايگىلى ءال- دجۋبەيل (Souq Al Jubail) ساۋدا نارىعىنا بارعان كەزدە، جەرگىلىكتى ساتىپ الۋشىلارمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. سولاردىڭ ءبىرى - احمەد مىرزا جانە ونىڭ ۇلى ادحام ەت تاڭداۋدا قازاقستاندىق ەتكە نەلىكتەن باسىمدىلىق بەرەتىندىگى جايلى جانە قانداي نەگىزدەمە بار ەكەندىگىن ايتىپ بەردى.

«قازاقستاندىق ەت، اتاپ ايتقاندا، قوي ەتى بۇل جەردە وتە جاقسى باعامەن ساتىلادى. ەت وتە جۇمساق، ءيىسى جوق، تەز پىسەدى. بۇل مال جەيتىن شوپكە بايلانىستى. قازاقستاندىق قويلار ەشبىر حيميكاتسىز تازا ءشوپتى تۇتىنادى دەپ ويلايمىن. سوندىقتان ءبىز قازاقستاننان اكەلىنگەن ەتتى ساتىپ الامىز»، - دەپ ءبولىستى ءوز ويىمەن ادحام.

«حيميالىق زاتتار قوسىلاتىن، ساپاسىز ءشوپ نەمەسە جەمدى تۇتىناتىن مالدىڭ باسقا جەرلەردەن جەتكىزىلەتىن ەتىنە كەلەر بولساق، بۇل ەت دامىنە جانە ونى ءپىسىرۋ ۋاقىتىنا قالاي اسەر ەتەتىندىگىن بىردەن بايقاۋعا بولادى. ءبىز ساپاسىز ەتكە تاپ بولعان كەزدەر دە بولدى، ال قازىر ءبىز اجىراتا الامىز.

وعان قوسا، اكەم مەن اعام كەزىندە قاساپشى بولعان. سوندىقتان ەتتى قالاي دۇرىس تاڭداۋ كەرەكتىگى جايلى تاجىريبەمىز دە بار. ەت بيزنەسىندە تاجىريبەڭىز بولسا، ارينە، ەت تۋرالى جانە ونىڭ قاي جەردەن اكەلىنگەنى جايلى بىلۋگە تىرىساسىز، دەگەنمەن، تۇتىنۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى بۇل تۋرالى سۇراي بەرمەيدى. وسى سەبەپتى ءبىز قازىر قازاقستاننان اكەلىنەتىن ەت ونىمدەرىن تاڭدايمىز. ءبىز ونى ءبىرىنشى رەت جەپ كورگەن ساتتەن باستاپ ءوز تاڭداۋىمىزدى جاسادىق» .

ادحامنىڭ اكەسى احمەد مىرزانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندىق ەتتى ساتىپ الۋىنىڭ وزىندىك سەبەبى بار. «ءبىز ءوزىمىز مىسىرلىق بولعاندىقتان، قازاقستاندىق قوي ەتىنىڭ مىسىرلىق قوي ەتىمەن ۇقساستىعىن بىردەن بايقادىق. ءبىز ءبىر كەزدەرى بۇل ەتتى العاش ساتىپ العاندا، وتە ءدامدى بولار دەگەن ۇمىتپەن الىپ كوردىك، بارلىعى دە ءدال سولاي بولىپ شىقتى»، - دەيدى ريزالىق سەزىممەن.

«ءال-دجۋبەيل» بازارىنا قوي ەتىن «Bio Agro Meat Trading» قازاقستاندىق كومپانياسى جەتكىزەدى، جىل باسىنان باستاپ كومپانيا ب ا ءا- گە 30 توننادان استام سالقىنداتىلعان ەت ەكسپورتتاعان.

كومپانيانىڭ باسشىسى ءالىمجان الىمبەتوۆ اتاپ وتكەندەي، ەتتى اكەلمەك بۇرىن ءبىرقاتار سەرتيفيكاتتاۋ راسىمدەرىنەن ءوتۋ قاجەت بولعان. ب ا ءا- دەگى ستاندارتتاۋ سالاسىنداعى نورمالارعا جانە بەلگىلەنگەن تارتىپكە سايكەس، رەتتەۋشى ورگانداردىڭ وكىلدەرى قازاقستانعا ەت وڭدەۋ زاۋىتىنا تىكەلەي بارىپ، باعالاۋىن جاساپ، كەمشىلىكتەردى جويۋ بويىنشا ۇسىنىمدارىن بەردى. سودان كەيىن ولار كومبيناتقا قايتا كەلىپ، تۇزەتۋلەردى بەكىتتى.

«سانيتارلىق جانە باسقا ستاندارتتارعا سايكەستىكتى بەلگىلەگەننەن كەيىن، ءبىزدىڭ كومپانياعا امىرلىكتەرگە قوي ەتىن جەتكىزۋگە رۇقسات بەرىلدى. ءبىز بارلىعىن ءتيىستى جولمەن جاساۋعا بارلىق كۇش- جىگەرىمىزدى سالدىق، سودان كەيىن ەشقانداي ماسەلەلەر تۋىندامادى»، - دەپ ءوز تاجىريبەسىمەن ءبولىستى كاسىپكەر. سونداي- اق، ول: ء«بىز بارلىق باعىتتار بويىنشا ءبىر ۋاقىتتا جانە جان- جاقتى جۇمىس جاساعانىمىزدىڭ بىزگە ۇلكەن پايداسى ءتيدى. مىسالى، ءبىز ەت وڭدەۋ كومبيناتىمىزدىڭ ماتەريالدىق بازاسىنا ناقتى قارجى قۇيعان امىرلىك سەرىكتەستەردى تاپتىق، ياعني، ولار ب ا ءا- دە قازاقستاندىق ەت ساتىلىمىنىڭ كەلەشەگى مەن كىرىستىلىگىن كورە ءبىلىپ، ينۆەستيتسيا سالدى. بىردەن وتكىزۋ نارىعىن ويلاستىردىق. ءونىمىمىزدىڭ ۆەتەرينارلىق-سانيتارلىق نورمالارىن كوتەردىك. لوگيستيكا جانە جەتكىزۋ ماسەلەسىن شەشتىك».

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قازاقستاندىق ەكسپورتتى جىلجىتۋعا جاردەمدەسۋ - - ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ەكونوميكالىق ديپلوماتيانى جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندەگى ماڭىزدى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ب ا ءا- دەگى ەلشىسى ماديار مەڭىلبەكوۆ بۇدان بۇرىن اتاپ وتكەندەي، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلدەگى مەكەمەلەرىنىڭ جۇمىسىنداعى ماڭىزدى مىندەتى قازاقستاندىق كاسىپورىندار ونىمدەرىن سىرتقى نارىقتارعا جىلجىتۋ بولىپ تابىلادى: ء«بىزدىڭ ەلشىلىك ب ا ءا نارىعىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن جانە رەتتەۋ شارتتارىن ەسكەرە وتىرىپ، ازىق- تۇلىك ونىمدەرىن قوسا العانداعى قازاقستاندىق تاۋارلاردى ەكسپورتتاۋشىلارعا قولداۋ كورسەتۋ جانە ديپلوماتيالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن بار الەۋەتىن پايدالانۋعا جانە بارىنشا ارتتىرۋعا بار ىنتاسىن سالادى».

ەلشى م. مەڭىلبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جاقىندا وتكەن كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى ق. توقايەۆ اۋىل شارۋاشىلىعىنا جانە شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردى تارتۋعا ەرەكشە نازار اۋداردى.

«امىرلىكتەر بيزنەسى قازاقستاندىق اگرارلىق سەكتوردا قازىردىڭ وزىندە جۇمىس ىستەپ جاتىر، ال ءبىز ءوز تاراپىمىزدان بۇنى نازارىمىزدا ۇستاۋدامىز. مەنىڭ ويىمشا، ءبىز ديپلوماتيانىڭ ەكونوميكالىق باعىتىنىڭ ەكى جاعىن دا قامتي الامىز، ياعني، قازاقستاندىق ەكسپورتتى قولداۋ ارقىلى ءبىز شەتەلدىك ينۆەستيتسيانى تارتۋعا دا ىنتالاندىرامىز. ەگەر شەتەلدىك كاسىپكەرلەر وزدەرى وندىرىستىك قۋاتتارعا يە بولسا نەمەسە ولاردىڭ ۇلەسى بولسا، وندا امىرلىكتەردىڭ ءوزىن الار بولساق، ولارعا يمپورتتاۋ وزىندىك قۇنى بويىنشا ارزانعا تۇسەدى، ال باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارىنا بايلانىستى اينالىمدى ارتتىرا الاتىن بولادى. سايكەسىنشە، قازاقستاندىق بيزنەس ءۇشىن دە بۇل ءتيىمدى. بۇل - - ەكى تاراپتىڭ ىنتىماقتاستىعى. ءبىزدىڭ ماقسات وسىنداي» - دەپ اتاپ ءوتتى ول.

قازاقستاننىڭ ديپلوماتيالىق وكىلدىگىنىڭ باسشىسى سونداي- اق، امىرلىكتەر ءوز اۋماعىندا ازىق- تۇلىك تاۋارلارىن ساتۋ ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساعاندىعىنا توقتالدى.

«ارينە، ءبىرىنشى كەزەكتە ساپا تالاپتارى جانە ستاندارتتارعا سايكەستىك ماسەلەسى تۇرادى. وعان قوسا شىنايى باسەكەلەستىك جاعداي جاسالعان جانە ساپالى ونىمدەردى جەتكىزە الاتىندار ەشبىر كەدەرگىسىز ونى ساتا الۋعا مۇمكىندىكتەرى بار. نارىق بارىنە اشىق، ال ءبىز، ءوز تاراپىمىزدان، ونى راستاي الامىز» - دەپ ءبولىستى م. مەڭىلبەكوۆ.

امىرلىكتەر تاراپىنان قازاقستان مەن ب ا ءا اراسىنداعى ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق ب ا ءا پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى - ب ا ءا پرەزيدەنتى ىستەرى جونىندەگى ءمينيسترى شەيح مانسۋر بەن زايد ءال ناحاياننىڭ تۇراقتى نازارىندا ەكەندىگىن اتاپ وتكەن ءجون. بۇل ەكى ەلدىڭ بيزنەسى اراسىنداعى ەكسپورت- يمپورتتىق قاتىناستاردىڭ دامۋىن ايتارلىقتاي دارەجەدە ىنتالاندىرادى.

ب ا ءا- ءنىڭ ت م د ەلدەرىمەن حالىقارالىق بايلانىسى بويىنشا ۇيلەستىرۋشىسى، دوكتور مۇحامماد اريكا مىرزانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان مەن امىرلىكتەر اراسىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە، اتاپ ايتقاندا، ازىق- تۇلىك ونىمدەرى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق الەۋەتى وتە پەرسپەكتيۆالى بولىپ تابىلادى.

«قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى مەن مال شارۋاشىلىعى سالاسىندا ءبىرقاتار ماڭىزدى باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارعا يە. سىزدەردىڭ ارتىقشىلىعىڭىز - ءوندىرىستىڭ تابيعي جاعدايلارى جانە ءونىمنىڭ ەكولوگيالىق تازالىعىنىڭ جوعارى دارەجەسى»، - دەپ ءبولىستى ءوز ويىمەن م. اريكي.

- «ەگەر قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردىڭ اگرارلىق رەسۋرستارىن تەحنيكالىق جانە يننوۆاتسيالىق تۇرعىدان كوتەرسە جانە ب ا ءا ستاندارتتارىمەن قاتار بولۋىن قامتاماسىز ەتسە، ب ا ءا- ءنىڭ ازىق- تۇلىكپەن قامتۋ سالاسىنداعى ستراتەگيالىق ماقساتتارى شەڭبەرىندە جانە قىسقا جانە ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا تۇتىنۋدىڭ ارتۋى بولجامىن ەسكەرە وتىرىپ، تۇراقتى جانە ۇزاق مەرزىمدى سەرىكتەستىكتى دامىتۋعا بولادى. ب ا ءا- گە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى مەن ازىق- تۇلىكتەردىڭ ساپالى يمپورتىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ب ا ءا بيزنەسى قازاقستاننىڭ اگرارلىق سەكتورىنا ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن بولادى دەگەن سەنىمدەمىن. قازاقستاننان ەكسپورتتاۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق قازاقستانعا ناقتى ينۆەستيتسيالىق سالىمداردى قامتاماسىز ەتۋى مۇمكىن»، - دەپ تۇجىرىمدادى ب ا ءا وكىلى.

قازاقستاندىق ەت ونىمدەرى امىرلىكتەر تۇتىنۋشىلارىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدا. ءبىز وسى ەكسپورتتىق باعىتتىڭ ءار ءتۇرلى اسپەكتىلەرىنىڭ دامۋى تۋرالى جۇرتشىلىقتى حاباردار ەتۋدى جالعاستىرماقپىز.