قازاقى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەپ جۇرگەن پروفەسسور قىتايدا تۇرادى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

استانا. قازاقپارات - ادەتتەگىدەي، «قازاقپارات» ح ا ا شەت ەلدەردە قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەرى قىتايداعى بايقاۋدا جۇلدەلى ورىن الدى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

قىتايدىڭ 30 وبلىسىنان كەلگەن 21 ۇلتتىڭ 440 وكىلى قاتىسقان «حالىق اندەرى مەن ۇلتتىق كيىمدەر» فەستيۆالىندە قازاق ۇلتىنىڭ حالىق ءانى مەن ۇلتتىق ناقىشتاعى كيىم ۇلگىلەرى جۇلدەلى ورىنداردى جەڭىپ الدى، دەپ حابارلايدى قىتايلىق kazakcnr.com سايتى.

دەرەككوزگە قاراعاندا، فەستيۆال قىتايدىڭ موڭعول- تيبەت اۆتونوميالى وبلىسىندا وتكەن. «حالىق اندەرى مەن ۇلتتىق كيىمدەر» فەستيۆالىنە قىتايدىڭ ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ وكىلدەرى قاتىسىپ، قازاق ۇلتىنىڭ كيىم مادەنيەتى مەن ءان ونەرىن ۇلكەن ساحنادا كورسەتىپ، ءار ۇلت ماماندارى مەن كورەرمەن حالىقتىڭ قىزۋ قولداۋىنا بولەندى. ەكى كۇنگە جالعاسقان فەستيۆالدە ۇلتتىق كيىمدەر بايقاۋى بويىنشا قازاقتىڭ ۇلتتىق ناقىشتاعى كيىم ديزاينەرلەرى 2- دارەجەلى جۇلدەگە، ال حالىق اندەرى بايقاۋى بويىنشا، ءداستۇرلى انشىلەر ءابدىباقىت سۇلتانبەك ۇلى، تىلەۋقابىل سارسەنبەك ۇلى، دينا ازات قىزى سەكىلدى قاتىسۋشىلار «حالىق اندەر جۇلدىزى» سىيلىعىنا يە بولدى»، - دەپ جازادى CNR.

تاشكەنتتە رەسەيدىڭ ۇلى كنيازى رومانوۆقا قاتىستى قۇجاتتار تابىلدى - ء«وزا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

جاقىندا وزبەكستان استاناسى تاشكەنت قالاسىندا وتكەن عاسىر تاريحىن مەڭزەۋشى وتە قۇندى تاريحي قازىنالار تابىلعان ەدى. ولاردىڭ قاتارىندا رەسەيدىڭ ۇلى كنيازى رومانوۆقا جانە شىعىس تۇركىستان ولكەسىنە قاتىستى قۇجاتتار بار ەكەنى انىقتالدى، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءو ز ا» مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، بۇل تاريحي قازىنا ورتالىق ازيا ايماعىندا تابىلعان سوڭعى جىلدارداعى وتە قۇندى جادىگەردىڭ ءبىرى بولعانى ءسوزسىز. ويتكەنى بۇل قازىنا قۇرامىندا رەسەي يمپەرياسىنا تىكەلەي قاتىسى بار بولعان ۇلى تۇلعالارعا تيەسىلى زاتتارمەن قاتار، رەسەي يمپەرياسى تاراپىنان قۋعىن سۇرگىنگە ۇشىراعان شىعىس تۇركىستاننىڭ بەلگىلى تۇلعالارى (جاديتتەر) جازىپ قالدىرعان قولجازبالار جانە قۇندى كارتالار دا ۇشىراستى.

سونىمەن بىرگە الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى ءال فارابي مەن شىعىستىڭ ۇلى ويشىلى حام شايىرى الىشەر ناۋايدىڭ اتىمەن بايلانىستى قۇندى قۇجاتتاردىڭ دا ساقتالعانى عالىمدار تاراپىنان وتە قىزۋ تالقىعا تۇسكەن.

بۇل اتاۋلى قازىنانى وزبەكستان ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 4-كۋرس ءبىتىرۋشىسى، تاۋەلسىز ارحەولوگ، عىلىمي قىزمەتشى 23 جاستاعى مۋحاممادبابىر يۋسۋپوۆ 3 جىلدىق زەرتتەۋلەرى ناتيجەسىندە تاشكەنت قالاسىنىڭ ورتالىعىنداعى ەسكى عيماراتتاردىڭ بىرىندەگى جەرتولەسىنەن تاپقان.

قازاقى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەپ جۇرگەن پروفەسسور - «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

قىتايلىق kazakcnr.com سايتىندا قىتايدا تۇراتىن قانداسىمىز، سول ەلدە قازاق جىلقىسىن زەرتتەپ جۇرگەن عالىم، «تارىم» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى تۋرالى ماقالا جارىق كوردى.

قۋاندىق كوبەن ۇلىنىڭ «تاكلا- ماكاندا تامىر تارتقان عىلىم دوكتورى» اتتى ماقالاسىندا، اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قازاق جىلقىسىن زەرتتەپ جۇرگەن بەلگىلى عالىم گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزىنىڭ ءومىربايانى مەن ەڭبەك جولى، جەتىستىكتەرى تۋرالى جازىلعان.

«گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى - 1971-جىلى ق ح ر- دىڭ تارباعاتاي ايماعى تولى اۋدانىندا تۋعان. قىتايدىڭ تارىم ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مال شارۋاشىلىعى عىلىم- تەحنيكا ينستيتۋتىندا ءبىلىم العان. ول انا تىلىنەن بولەك قىتاي، ورىس، ۇيعىر تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن. گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى 18 جىلدان بەرى جىلقى تۇقىمىن زەرتتەۋمەن اينالىسىپ كەلەدى. ول قىتايداعى قازاقى جىلقىدان قان الۋ، ولشەۋ، تاريحىن، گەندىك ءتيپىن، قاسيەتىن ايىرۋعا دەيىن زەرتتەۋ ارقىلى ءبىرقاتار ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەن. سونىڭ نەگىزىندە جىلقى تۇقىمىن زەرتتەۋشىلەرگە جانە مەملەكەتتىك جىلقى شارۋاشىلىق قوعامىنا بايىرعى جىلقى تۇقىمىن قورعاۋ، دامىتۋ جايلى قۇندى ۇسىنىس، ءوتىنىش بەرگەن. ال 2000 -جىلدارى قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە بارىپ جىلقى شارۋاشىلىعىن زەرتتەۋمەن شۇعىلدانىپ، ءبىلىمىن، ءىس- تاجىريبەسىن مولايتۋعا دەن قويعان»، - دەپ جازادى اۆتور.

اتالعان ماقالادا، گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزىنىڭ زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىندە قازاقى اۋىل جىلقىلارىن ماستەك، شەگىنگەن تۇقىم دەگەن سياقتى كەرەناۋ، تەرىس پىكىرلەرگە قارسى دالەلدى دايەكتەر ۇسىنىلعانى جازىلعان. سول ارقىلى عالىم جۇرتتىڭ نازارىن جەرگىلىكتى جىلقىعا كوڭىل بولۋگە اۋدارعان.

«گىمىڭگۇل مۇقانتاي قىزى قازاقى جىلقى تۇلىگىنىڭ كەلەشەگى ءۇشىن الىس ساپارلارعا شىعىپ، ۇلكەن ىزدەنىستەر جاسادى. التاي، تارباعاتاي، باركول، موري، سانجى وڭىرىندە تىنباي زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ول تارباعاتايدىڭ تولى اۋدانى مەن التايدىڭ شىڭگىل اۋدانىنداعى شۇبار جىلقى جانە كوكتوعاي، قابا اۋداندارىنداعى اقبوز جىلقى، جيرەن جىلقى، الا جىلقى سەكىلدى جىلقى تۇقىمدارىنىڭ بايىرعى قازاق جىلقىسىنىڭ ەرەكشە ءتۇرى ەكەنىن بايقاپ ونى قورعاۋ، قۇتقارۋ جۇمىستارىن قولعا الدى. عالىمنىڭ وسى تاقىرىپتا جازعان عىلىمي ەڭبەكتەرى قىتاي جىلقى قوعامى مەن قىتاي عىلىم اكادەمياسىنىڭ جوعارى باعاسىنا جانە قولداۋىنا يە بولعان. گ. مۇقانتاي قىزى 2014 -جىلى «قىتاي جىلقى شارۋاشىلىعى» اتتى وقۋلىققا «قىتايداعى قازاقى جىلقى تۇقىمى» دەگەن ەكى تاراۋدى ەنگىزۋگە ءوز ۇلەسىن قوسقان. سونداي- اق، 40 تان استام عىلىمي ماقالالارى قىتايداعى باسىلىمداردا جاريالانسا، 5 ماقالاسى حالقارالىق جاراتىلىستانۋ عىلىمىنا ارنالعان بەدەلدى باسىلىمدا جارىق كورگەن. ەكى تاقىرىپتاعى عىلىمي ەڭبەگىنە پاتەنت العان»، - دەپ جازادى اۆتور ماقالاسىندا.

شىڭجاڭنان قازاقستانعا تۇڭعىش جۇك ۇشاعى قاتىنادى - «جەنمين جيباو» (People Daily)

قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءۇرىمجى قالاسىنان قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىنا تۇراقتى قاتىنايتىن جۇك ۇشاعى العاشقى رەيسىن 4 - شىلدە كۇنى ءساتتى ورىندادى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.

«4 - شىلدە كۇنى ق ح ر شىڭجاڭنىڭ ورتالىعى ءۇرىمجى قالاسىنان شىققان 757-200 بوينگ جۇك ۇشاعى ءبىر جارىم ساعات ۇشىپ قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىنا ءساتتى قوندى. ۇشاققا «شىڭجاڭ جۇڭحى زات اينالىمى» ج ش س- نىڭ حالىقارالىق پوشتا جۇكتەرى تيەلگەن. ءۇرىمجى- الماتى جۇك ۇشاق جولىنىڭ اشىلۋى، شىڭجاڭدىق ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ، كومپانيالاردىڭ ورتالىق ازياعا جانە قىتاي - ەۋروپاعا «كەڭىستىك كوپىرىن» سالۋىنىڭ جارقىن باستاماسى. سونداي- اق، شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ ەكونوميكاسىن دامىتۋعا سەرپىندى كۇش بەرەدى»، - دەپ جازادى People Daily.

قازاقستان يران مەن پارسى شىعاناعى ەلدەر اراسىنداعى ساۋدا ۇدەرىسىن جەڭىلدەتتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

يراننىڭ وڭتۇستىگىندەگى باندار- ابباستاعى قازاقستاننىڭ كونسۋلدىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى قازاقستاننىڭ يراننىڭ وڭتۇستىك وبلىستارى مەن پارسى شىعاناعى جاعالاۋىنداعى ەلدەر اراسىنداعى ساۋدا ۇدەرىسىن جەڭىلدەتكەنى تۋرالى حابارلادى، دەپ جازادى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.

ي ر ن ا اقپارات اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، باندار- ابباستاعى قازاقستاننىڭ كونسۋلدىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى يراننىڭ بۋشەھر وبلىسىنىڭ ەكونوميكا سالاسىنداعى بەلسەندىلەرىمەن كەزدەسكەن. وندا ول: «قازاقستان مەن پارسى شىعاناعى ايماعى ەلدەرى اراسىنداعى ساۋدا ىستەردى جەڭىلدەتەتىن ترانزيت تەرمينالى ىسكە قوسىلادى. قازاقستاننىڭ قىتاي مەن رەسەي سىندى حالقى كوپ ەلدەردىڭ ورتاسىندا ورنالاسۋى باسقا ەلدەردى قازاقستانمەن ساۋدا ىنتىماقتاستىق ەتۋگە تارتىمدى ەتەتىن فاكتور بولىپ تابىلادى. قازاقستان يراننىڭ ونىمدەرىن قىتايعا ەكسپورتتاۋعا كومەكتەسەتىن قولايلى جاعدايعا يە»، - دەدى.

ىستانبۇل ەۋروپانىڭ ەڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى - TRT

ىستانبۇل ەۋروپانىڭ ەڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى. قالا 10 ۇپايدىڭ 8,6-سىن جينادى، دەپ جازادى تۇركيا راديوتەليەۆيزيا مەكەمەسىنىڭ پورتالى.

اتالعان دەرەككوزدىڭ مالىمەتىنشە، شۆەيتسارياداعى باسەل قوعامدىق جانە ەكونوميكالىق ينستيتۋت تاراپىنان «الەمدىك الەۋمەتتىك كاپيتالدى باقىلاۋدىڭ 2019» ەسەبى جاريالانعان. ينستيتۋت «الەۋمەتتىك كليمات، ادامدار اراسىنداعى سەنىم، ەكونوميكالىق ۇنەمدەۋ ساياساتتارىنىڭ قابىلدانۋى، سالىق تولەۋ تالابى، جەرگىلىكتى ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيا، قول ۇشىن بەرۋ، دوستىق جانە قوناقجايلىق» تاقىرىپتارىندا ينتەرنەت قولدانۋشىلارىنا سۇراق قويىپ، باعا بەرۋىن سۇراعان.

وسىعان وراي مەملەكەتكە سالىقتارمەن ورتاق قارجى قامداۋ تاقىرىبىندا تالاپتى ەلدەر تىزىمىندە تۇركيا 6,6 ۇپايمەن، گەرمانيا (6,4)، فرانسيا (5,1) جانە يتاليادان (5) الدا كەلدى. وسى تاقىرىپتا ەڭ جوعارى باعا قىتايعا بەرىلدى. قىتاي مەملەكەتكە قولداۋ بەرۋ تاقىرىبىندا 10 ۇپاي جينادى. قوناقجايلىق كريتەريىندە جاپونيا مەن گرەكيا 10 ۇپايدان الدى. تۇركيا بولسا 8,1 ۇپايمەن ەۋروپاداعى ەڭ قوناقجاي ەلدەردىڭ ءبىرى اتاندى.

ەل رەتىندە قوناقجايلىق ۇپايى يسپانيادا 7,7، رەسەيدە 7,6، گوللانديادا 6,8، فرانسيادا 5,5 جانە يزرايلدە 2.

15 ميلليون تۇرعىن سانىمەن ەۋروپانىڭ ەڭ ءىرى قالاسى ىستانبۇل 8,6 ۇپاي الىپ، قۇرلىقتىڭ قوناقجاي قالاسى اتاندى. قوناقجاي قالالار اراسىندا پاريج 8، ماسكەۋ 7,5 جانە بەرلين 5,3 ۇپاي العان.

اۆتور: باقىتجول كاكەش