بويى ەكى مەتر: الىپ دەنەلى، سىمباتتى قازاق جىگىتتەرى جايلى بىلەسىز بە؟

 نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ەلىمىزدەگى مەرەكەلەر مەن توي-دۋمانداردا قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمىن كيگەن الىپ دەنەلى، بويى ۇزىن جىگىتتەردى كورەمىز.

جاۋىرىنى قاقپاقتاي، جۇدىرىعى توقپاقتاي ازاماتتار ومىردە نەمەن اينالىسادى؟ ولاردىڭ جەكە ءومىرى مەن قوعامنىڭ ولارعا دەگەن كوزقاراسى جايلى el.kz حابارلايدى.

ۇلتتىق مەرەكەلەردە حالىق الدىنا شىعىپ، ونەر كورسەتەتىن «الپاۋىتتاردىڭ» كوبى الماتىداعى «ارلان جەتە» تەاترىنىڭ ءارتىس-باتىرلارى.

سولاردىڭ ءبىرى - جامبىل وبلىسىنىڭ تۋماسى ەربول تولەپبەرگەن.

25 جاستاعى جىگىتتىڭ بويى - 2 مەتر 5 سانتيمەتر، ال سالماعى - 140 كەلى.

ايتۋىنشا، شامامەن 8-9- سىنىپتاردا وقىپ جۇرگەندە بويى كۇرت وسە باستاعان. ياعني 15-16 جاسقا دەيىن بويى 1 مەتر 78 سانتيمەتر بولسا، ودان كەيىن ون سانتيمەترلەپ ءوسىپ وتىرعان.

وزىنە شاق كەلەتىن كيىم تابا الماي قينالعان ەربول جاتار الدىندا «ءيا اللا تاعالام، وسى بويىم ءبىر كۇننىڭ ىشىندە كىشىرەيىپ قالسا ەكەن» دەپ كۇرسىنىپ، جىلاپ تا الاتىن بولعان.

«كەيىن ول مۇڭايۋىمنىڭ بەكەر ەكەنىن ءتۇسىنىپ، وسىنداي ەلدەن ەرەكشە قىلىپ، بوي بەرىپ، حالىقتىڭ الدىندا ءجۇرۋىن ءناسىپ ەتكەنى ءۇشىن اللا تاعالاعا راقمەت ايتتىم»، - دەيدى ول.

ايتا كەتەتىنى، ەربول تولەپبەرگەن وتكەن جىلى شاڭىراق كوتەرگەن. ونىڭ كەلىنشەگىنىڭ بويى - 170 سانتيمەتر.

الىپ جىگىتتىڭ ايتۋىنشا، ول جەكە تەمىر تۇلپارىن العانشا، باسىن تالاي كولىككە سوعىپ الا بەرگەن.

دىتتەگەن جەرىنە جەتۋ ءۇشىن كولىكتەردىڭ ىشىندە بۇكتەلىپ تۇرۋعا ءماجبۇر بولىپتى. اسىرەسە جىلدامدىق باسەڭدەتكىش جەرلەردەن وتكەن كەزدە توبەگە باسىن تالاي ۇرىپ الىپتى.

قوعامدىق كولىكتەردە دە كوپتەگەن ماسەلەلەرگە كەزىگىپ، تۇسكەنشە تىنىسى تارىلادى ەكەن. ال قازىر ءوزىنىڭ ۇزىن بويىنا لايىقتى اۆتوكولىگىمەن جۇرەدى.

ول ۇشاققا وتىرعاندا قوسىمشا شىعاتىن ەسىكتىڭ جانىنان ورىن العاندى ۇناتادى. ويتكەنى بۇل جەردە اياقتارىن ەمىن-ەركىن سوزۋعا مۇمكىندىك بار.

ءاردايىم قالاعان ورىنعا وتىرۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان، الدى تار ورىندىقتاردان دىتتەگەن جەرىنە جەتكەنشە «تاياق» جەيدى ەكەن.

مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەردەن شارشاعان ەربول ءاردايىم ساپار الدىندا ارنايى كاسسالارعا بارىپ، جايلى ورىنعا تاپسىرىس بەرەتىن كورىنەدى.

ايتا كەتەيىك، العاش قۇرىلعاندا «ارلان جەتە» تەاترىندا بار-جوعى ءۇش-اق باتىر بولعان. ءبىراق جىل وتكەن سايىن مۇشەلەرىنىڭ سانى كوبەيىپ، قۇرامى بىرتىندەپ كەڭەيە باستايدى.

قازىرگى كەزدە مۇندا شامامەن 40 قا جۋىق باتىر جينالعان. ولاردىڭ ەڭ بيىگىنىڭ بويى - 2 مەتر 14 سانتيمەتر، ال ەڭ كىشىسى -  1 مەتر 93 سانتيمەتر.

تەاتر جەتەكشىسى بويىمەن قوسا، ولاردان ارنايى ەمتيحان الىپ، جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار اتانعانداردى عانا قابىلدايتىنىن ايتادى.

تالاپكەرلەر قازاقستان تاريحىنان ءبىلىمىن كورسەتۋ ءۇشىن ارنايى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋلەرى ءتيىس. باستىسى مۇندا تەك 15 پەن 40 جاس ارالىعىنداعى قىز-جىگىتتەر ونەر كورسەتەدى.

تاعى ءبىر ايتاتىنى، الىپ دەنەلى باتىرلاردىڭ كيگەن كوستيۋمدەرىنىڭ سالماعى دا ءارتۇرلى. كيىمدەردىڭ ەڭ جەڭىلى - 10 كەلى. ال ەڭ اۋىرى 30 كەلىگە جەتەدى.

ساۋىتتىڭ سالماعى 37 كەلى بولسا، قىلىشتىڭ سالماعى 1,5 كەلى بولادى. ولار ناعىز جىبەك پەن بىلعارىدان، قۇندى ماتالاردان، جىبەكتەن تىگىلەدى.