قاناستاعى نەكە قيۋ ءراسىمى گيننەستىڭ رەكوردىن جاڭارتتى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - «قازاقپارات» ح ا ا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.

تاشكەنتتە ۇلكەن تاريحي قازىنا تابىلدى - « ءو ز ا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

تاشكەنتتە ۇلكەن تاريحي قازىنا تابىلدى. ونداعى ءبىر كىتاپتىڭ باعاسى 600 مىڭ دوللار تۇرادى، دەپ جازدى وزبەكستاننىڭ « ءو ز ا» مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى. اتالعان اقپارات كوزىنىڭ مالىمدەۋىنشە بۇل جولعى تابىلعان تاريحي مۇرانىڭ الار ورنى ەرەكشە. «ەجەلگى ءداۋىردىڭ تاريحىن مەڭزەيتىن كەز- كەلگەن تاريحي قازىنا ول - ساندىققا تولى التىن تەڭگەلەر كومىلگەن جەردى كورسەتۋشى كارتا نەمەسە سول كەزەڭگە بايلانىستى قولجازبالار مەن جادىگەرلەر بولسىن قاشاندا قۇندى سانالعان. ال تاشكەنتتەن تابىلعان قازىنانىڭ ەرەكشەلىگى جوعارىداعى ايتىلعان بايلىقتىڭ ەكەۋى دە بولعاندىعى. مۇنداعى التىن تەڭگەلەر مەن ەجەلگى كەزەڭ داۋىرىنەن دەرەك بەرۋشى سىرلى كارتالار، ءدىني قولجازبالار جانە يكونا بەينەسى تاپسىرلەنگەن بىرەگەي تاريحي باعاسى ازىرگە بەيمالىم وتە قۇندى ۇلكەن قازىنا تاشكەنتتەن تابىلدى» - دەپ جازدى uza.uz/kz.

وزبەكستان ۇلتتىق اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ كەلتىرگەن دايەگىنە سەنسەك، شەتەلدىك تاريحي جادىگەرلەردى ساتىپ الۋشى ۇيىمدار بۇل جولعى تابىلعان قازىناداعى التىن تەڭگەنىڭ ءبىر تالى ءۇشىن 600 مىڭ دوللار باعا ۇسىنعان.

 «انىعىندا وسى قۇندى تەڭگەنىڭ باعاسى قانشا؟ بۇل ۇلكەن قازىنا قۇرامىندا IX- XIX عاسىرلار اراسىندا شىعىس تۇركىستان ايماعىندا، سونداي- اق XVIII جانە XX باسىندا رەسەي مەن ەۋروپانىڭ بىرنەشە ەلدەرىندە باسىلعان التىن، كۇمىس جانە مىس تەڭگەلەر كوللەكسياسى بار. تابىلعان قازىنا اراسىنان ءامىر- ءالىمحان داۋىرىنە تيەسىلى قولجازبالار مەن ەۆروپا، ازيا قۇرلىعى جايىندا سىر شەرتەتىن وتە قۇندى زاتتار ساقتالعان» دەپ جازادى وزبەكستاندىق ب ا ق.

«قاناستاعى» ەرەكشە نەكە قيۋ ءراسىمى گيننەستىڭ رەكوردىن جاڭارتتى - «اعاجاي- التاي»

 قىتايدىڭ التاي ايماعىنا قاراستى تانىمال دەمالىس ورنى «قاناس» كولىندە قىزىقتى شارا ءوتتى. 1 - شىلدە كۇنى قىتايدىڭ ءار ولكەسىنەن كەلگەن 56 ۇلتتان قۇرالعان 700 جاس جۇپ نەكە قيۋ سالتاناتتى ءراسىمىن وتكىزگەن. بۇل تۋرالى وسى اپتادا «اعاجاي- التاي» پورتالى جازدى.

سالتاناتتى شارانىڭ قاتىسۋشىلارى سانىنىڭ ءار ۇلتتان، ءار وڭىردەن كەلۋىنىڭ جانە 700 جۇپتان تۇرۋىنىڭ وزىندىك سەبەبى بار ەكەن. «بۇل جولعى شارا ومىرىمىزدەگى ەڭ عاجاپ ساتتەردىڭ ءبىرى. قۇددى ءبىر كينوداعىداي. ۋاقىتتىڭ ءدال وسى ساتىندە شاراعا قاتىسۋشىلار ءارتۇرلى ۇلتتان، ءار وڭىردەن بولساقتا، بارلىعىمىزدىڭ ارامىزدا ورتاق ءبىر بايلانىستىڭ بارىن سەزىندىك. بۇل جولعى «قاناستا» باسقوسۋمىزدىڭ نەگىزگى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى وسى ەدى. ال 700 جۇپتىڭ جينالۋى ق ح ر- نىڭ قۇرىلعانىنا 70  جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان» - دەيدى نەكە قيۋ راسىمىنە قاتىسۋشىلار.

«ۇلكەن ومىرگە قادام باسقان جاس وتاۋ يەلەرى وزدەرىنشە شوۋ ۇيىمداستىردى. شاراعا قاتىسۋشى 534 جىگىت ءبىر ساتتە ءوز سۇيىكتىلەرىنە ۇسىنىس جاسادى. ءسويتىپ، ءبىر ۋاقىتتا سۇيىكتىلەرىنە ۇسىنىس جاساۋ جاعىنان گيننەستىڭ رەكوردىن رەسمي تۇردە وزگەرتتى. بۇعان دەيىن حىبەيدە (ق ح ر- دا - اۆت. ) 387 جىگىت ءبىر ۋاقىتتا سۇيىكتىلەرىنە ۇسىنىس جاساعان بولاتىن» ، - دەپ جازادى altxw.com.

راسىمگە قاتىسقان جاس جۇبايلار «قاناس» كولى اۋماعىندا دەمالۋعا مۇمكىندىك الدى.

قۇمدى مۇسىندەر فەستيۆالى باستالدى - تۇركيا راديو تەليەۆيزيا پورتالى

14-  حالىقارالىق انتاليا قۇمدى مۇسىندەر فەستيۆالىنىڭ بيىلعى تاقىرىبىن «تەڭىزدە تۋعان اڭىزدار» دەپ بەلگىلەندى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەليەۆيزيا پورتالى.

فەستيۆالدە كورسەتىلگەن تۋىندىلاردى 15 ءمۇسىنشى 10 مىڭ توننا وزەن قۇمىن پايدالانا وتىرىپ، سالعان. 200 گە جۋىق تۋىندى اراسىندا الەمنىڭ 7 كەرەمەتىنىڭ ۇلگىلەرى دە بار. اقپارات كوزىنىڭ مالىمەتىنشە، فەستيۆال لارا قالاشىعىنداعى جاعاجايدا 10 مىڭ تەكشە مەترلىك اۋماقتى قامتىعان جانە وعان 200 مىڭنان استام ادام كەلەدى دەپ كۇتىلۋدە. انتالياداعى حالىقارالىق قۇمدى مۇسىندەر فەستيۆالى الەمدەگى قۇمدى كومپوزيتسيالاردىڭ العاشقى جانە بىرەگەي اشىق كورمەسى.

«تۇنگى ۋاقىتتا قۇمدى مۇسىندەرگە جارىق ءتۇسىرۋ ءۇشىن ارنايى جۇيە قولدانىلادى. كەلۋشىلەر فەستيۆال الاڭىنان اتى اڭىزعا اينالعان اتلانتيدانىڭ، شوتلانديا اڭىزى فينفولكتىڭ، سولتۇستىك ەۋروپانىڭ قۇبىجىعى - كراكەننىڭ، كورەيادان شىققان تاسباقا- كەمەلەرى - كوبۋكسوننىڭ، تەڭىز قۇبىجىعى ليەۆيافاننىڭ، اكۆامەننىڭ، سۋ پەرىسىنىڭ، سيرەنانىڭ، پوسەيدوننىڭ جانە باسقا دا قۇمنان جاسالعان مۇسىندەرىن تاماشالاي الادى» دەپ تۇيىندەيدى اۆتور.

ماقساتىمىز قازاق ەمشىلىگىنە مۇراگەرلىك ەتۋ» - «اعاجاي- التاي»

قىتايدىڭ التاي قالاسىنداعى «قازاق ەمشىلىگى شيپاحاناسى» دەپ اتالاتىن ايماقتىق ەمحانا وتكەن اپتادا قالانىڭ وڭتۇستىك بولىگىنە كوشتى. جاڭا مەكەنجايعا كوشكەن قازاق مەديتسينالىق ورتالىعىن قولداۋ ماقساتىندا، وسى اپتادا مەملەكەتتىڭ ءار وڭىرىنەن ايگىلى دارىگەر- ماماندار كەلگەن، دەپ حابارلايدى «اعاجاي- التاي» پورتالى.

 

جالپى، قازاق مەديتسيناسى - قازاق شيپاگەرلىگى، قازاق ەمشىلىگى دەپ اتالادى. زاماناۋي مەديتسينا قالىپتاسقانعا دەيىن حالىق ەمشىلىگى ءرولى زور بولعان. قازاق ءداستۇرلى مەديتسيناسىن بۇگىندە قىتايدا تۇراتىن قازاقتار وزدىگىنشە دامىتىپ، زامان كوشىنە ىلەستىرۋگە كۇش سالىپ كەلەدى. ۇلتىمىزدىڭ ءداستۇرلى ەم- دومدارى قازىرگى عىلىم مەن تەحنيكا دامىعان زاماندا دا ءوز قۇندىلىقتارىن جوعالتقان جوق. قازاقتىڭ شيپاگەرلىك ءداسۇرىن زاماناۋي ەمدەۋ- دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىمەن ۇشتاستىرۋ ماقساتىندا 1985 -جىلى قىتايدىڭ التاي ايماعىنان تۇڭعىش رەت «التاي ايماقتىق قازاق شيپاحاناسى» اشىلدى.

بۇگىندە قازاق شيپاگەرلىگىنىڭ عىلىمي تۇرعىدان جۇمىس جۇرگىزۋىنە جان- جاقتى مۇمكىندىكتەر اشىلعان. مۇندا سان عاسىرلار بويى ەمدەۋدىڭ ۇلگىلەرى بۇلاۋ، سىنىقشىلىق، بوبەكتەردى مايمەن سىلاۋ، دەنساۋلىق قورعاۋ ءادىسى سەكىلدى سان ءتۇرلى ءادىسى كەڭ قولدانىلادى. قاجىرلى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە «نارىقتالعى» ، «ىشكى ايىقتىرعى» ، «قاپتەك سىرقاتناما» قاتارلى 9 ءبولىمدى وقۋلىق قۇراستىرىلىپ، قازاق ەمشىلىگى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتىلا باستاعان. ناقتىراق ايتا كەتسەك، قازاق ەمشىلىگىن نەگىز ەتكەن، ەمدەۋ، وقىتۋ، عىلىمي زەرتتەۋ جانە ساۋقتىرۋدى ءبىر قالىپقا كەلتىرگەن ۇلتتىق ەمحانا altxw.com مالىمەتىنشە، 2015 -جىلى شىڭجاڭ- ۇيعىر اۆتونوميالى ولكەسى جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندەگى «حالىقارالىق قازاق ەمشىلىگىنىڭ ەمدەۋ ورتالىعى» دەپ رەسمي اتاۋ بەرگەن.

 اتالعان مەديتسينالىق ورتالىق 51,66 مىڭ شارشى مەتر اۋماقتى قامتىعان. جاڭا قونىسقا كوشكەن ورتالىقتى قولداۋ ماقساتىندا، وسى اپتادا مەملەكەتتىڭ ءار وڭىرىنەن ەل ىشىندە تانىمال 7 ۇزدىك دارىگەر- مامان كەلگەن. ولاردىڭ اراسىندا بەيجىڭ مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، ءداستۇرلى قىتاي مەديتسيناسىنىڭ، تيبەت، موڭعول ەمشىلىگىنىڭ ماماندارى، سونداي- اق شىڭجاڭ مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دارىگەر- عالىمدارى بار. ولار حالىقتى تەگىن ەمدەگەن. ءوز كەزەگىندە «قازاق ەمشىلىگى شيپاحاناسىنىڭ» باسشىسى دىڭ يۇڭجيان قازاق ەمحاناسىن ايماقتىق اكىمشىلىكتىڭ قولداپ، قۋاتتاپ كەلە جاتقانىن ايتادى.

«ايماقتىق اكىمشىلىكتىڭ قولداۋىمەن قازاق شيپاحاناسى بۇرىنعى شاعىن شيپاحانادان زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان ەمحاناعا اينالدى. قازاق ەمحاناسى بۇگىندە تەك ەمدەۋمەن عانا اينالىسپاي، جاس مامانداردى وقىتۋ جۇمىستارىن دا قولعا الۋدا. قازىرگى باستى ماقساتىمىز - وزگەشە ەمدەۋ جولدارى ارقىلى اۋرۋعا شيپا بولا وتىرىپ، قازاق ەمشىلىگىن زاماناۋي تەحنولوگيامەن سايكەستىرۋ. قازاق ەمشىلىگىنە مۇراگەرلىك ەتۋ، سول ارقىلى حالىق ەمشىلىگىنىڭ پايداسىن حالىققا جەتكىزۋ» دەيدى ەمحانا باسشىسى.

 يران - تاياۋ شىعىستا عىلىمي تۇرعىدان ءبىرىنشى ورىندا - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

سايماگو كومپانياسىنىڭ 2018 -جىلعى ستاتيستيكالىق تالداۋى مەن رەيتينگىسىنە سايكەس، يران ازيانىڭ باتىسىنداعى ەلدەر اراسىندا عىلىمي ونىمدەر تۇرعىسىنان ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى، دەپ حابارلايدى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.

 «Fars News سايتىنىڭ حابارلاۋى بويىنشا، سايماگونىڭ مالىمەتتەرى يراندىق عالىمداردىڭ 2018 -جىلى ءارتۇرلى عىلىمدار بويىنشا 60269 ماقالا جاريالاعانىن كورسەتەدى. سونىڭ ىشىندە 54915 ماقالا عىلىمي تۇرعىدان قۇندى ءارى سىلتەمە جاساۋعا بولاتىن ماقالالاردى قۇرادى. الەمنىڭ 155 ەلى اراسىندا جاسالعان جالپى ءبىر زەرتتەۋدە يران الەمدە 16 ورىندا، امەريكا مەن قىتاي جانە انگليا وسى رەيتىنگتىڭ باسىندا تۇر» دەپ جازادى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

 

 اۆتور: بەيسەن سۇلتان