قازاقستاندا دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى جۇمىس ىستەگەندەرگە وتەماقى قالاي ەسەپتەلەدى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ەڭبەك نارىعىندا كەز كەلگەن كومپانيا جۇمىس كۇشى قاجەت بولعان جاعدايدا مەرەكە كۇنىنە نەمەسە دەمالىسقا قاراماستان قولاستىنداعىلاردى جۇمىسقا تارتۋى مۇمكىن. ءبىراق، بۇل قانشالىقتى زاڭدى؟ ول كۇن جالاقى مولشەرىنە قالاي اسەر ەتەدى؟

قوسىمشا اقى تولەنۋى ءتيىس پە؟ Tengrinews.kz ءتىلشىسى وسى سۇراقتاردى زاڭگەر ناريمان سۇلەيمەنوۆكە قويىپ كوردى.

قاي كۇندەر دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى بولىپ ەسەپتەلەدى؟

«ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 84-بابىندا دەمالىس كۇندەرىن بەلگىلەۋ ءتارتىبى تۋرالى ايتىلعان. وسىلايشا، زاڭ بويىنشا بەس كۇندىك جۇمىس اپتاسىندا قىزمەتكەرگە اپتاسىنا ەكى دەمالىس كۇنى، ال التى كۇندىك جۇمىس اپتاسىندا ءبىر دەمالىس كۇنى بەرىلەدى. بەس كۇندىك جانە التى كۇندىك جۇمىس اپتاسىندا جەكسەنبى جالپى دەمالىس كۇنى بولىپ سانالادى. ال بەس كۇندىك جۇمىس اپتاسىنداعى ەكىنشى دەمالىس كۇنى ۇجىمدىق شارتتا نەمەسە ەڭبەك كەلىسىمشارتىندا بەلگىلەنەدى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلەر تۋرالى» زاڭىنا سايكەس مەرەكەلەر ۇلتتىق جانە مەملەكەتتىك بولىپ بولىنەدى. وسى زاڭنىڭ 5-بابى بويىنشا ەلىمىزە مەملەكەتتىك جانە ۇلتتىق مەرەكەلەردىڭ بارلىعى دەمالىس كۇنى بولىپ سانالادى:

1-2 -قاڭتار - جاڭا جىل؛

8 -ناۋرىز - حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى؛

21-23 -ناۋرىز - ناۋرىز مەيرامى

1 -مامىر - قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى مەرەكەسى؛

7 -مامىر - وتان قورعاۋشى كۇنى؛

9 -مامىر - جەڭىس كۇنى؛

6 -شىلدە - نۇر- سۇلتان كۇنى؛

30 -تامىز - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى كۇنى؛

1 -جەلتوقسان - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى.

16-17 -جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىك كۇنى (جالعىز ۇلتتىق مەرەكە).

سونداي-اق، قۇربان ايت سياقتى مەيرامداردى ايتاتىن بولساق، ءتۇرلى پىكىرلەرگە قاراماستان، زاڭ تۇرعىسىنان بۇل كۇندەر مەيرام كۇندەرى ەمەس، دەمالىس كۇندەرى بولىپ سانالادى. ەرەكشەلىگى - مەيرام دەمالىس كۇنىنە تۇسسە، ول كۇن كەلەسى جۇمىس كۇنىنە اۋىستىرىلادى»، - دەيدى زاڭگەر.

مەرەكە جانە دەمالىس كۇندەرى ءۇشىن تولەنەتىن اقشا قالاي ەسەپتەلەدى؟

ماماننىڭ ايتۋىنشا، ەڭبەك كودەسىنىڭ 85-بابىنا («دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرىندەگى جۇمىس») سايكەس مەيرام نەمەسە دەمالىس كۇندەرى جۇمىسقا شىققانى ءۇشىن بەرىلەتىن وتەماقىنىڭ ەكى فورماسى بار.

«ءبىرىنشىسى - سول كۇنى جۇمىسقا شىققانى ءۇشىن جۇمىس كۇندەرىنىڭ بىرىندە دەمالىس بەرۋ. ەكىنشىسى - مەيرام نەمەسە دەمالىس كۇنى ءۇشىن وتەماقى تولەۋ. ەڭبەك كودەكسىنىڭ 109-بابىنا (مەرەكە جانە دەمالىس كۇندەرىندەگى جۇمىسقا اقى تولەۋ») سۇيەنەتىن بولساق، كەم دەگەندە ادەتتەگى ءبىر كۇندەگى جۇمىس ساعاتىنان 1,5 ەسەگە كوپ اقشا تولەنۋى ءتيىس. دەگەنمەن، كەي جاعدايلاردا، مىسالى، ۇجىمدىق شارتتا ودان دا كوپ كوەففيتسيەنت كورسەتىلۋى مۇمكىن. ايتىپ وتكىم كەلەتىنى، ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 2007 -جىلعى نۇسقاسىمەن سالىستىرعاندا قازىرگى ۋاقىتتا قىزمەتكەرلەرگە بەرىلەتىن وتەماقى ايتارلىقتاي تومەندەگەن. بۇرىندارى دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى وتەماقى كەم دەگەندە ەكى ەسەگە كوپ تولەنەتىن»، - دەيدى زاڭگەر.

مىسالى، كومپانيا باسشىلىعىنىڭ بۇيرىعىمەن قىزمەتكەر 22 -ناۋرىز، مەيرام كۇنى جۇمىسقا شاقىرتىلدى. بەس ساعات جۇمىس ىستەپ قايتتى. ەڭبەك كەلىسىمشارتىنا سايكەس مەرەكە كۇندەرى شىققانى ءۇشىن ادەتتەگىدەن 1,5 ەسەگە كوپ اقى تولەنۋى كەرەك. وسىلايشا:

جالاقىسى - 150000 تەڭگە

ءبىر ايداعى جۇمىس كۇنى: 22 كۇن

ءبىر ايداعى ساعات سانى: 22 * 8 = 176 ساعات

ءبىر ساعاتىنا: 150000/176 = 852 تەڭگە

 مەرەكە كۇندەرى شىققانى ءۇشىن تولەنەتىن اقى (1 كۇنگە): 150000/176 * 5 ساعات *1,5 = 6392 تەڭگە

سول ايدا بەرىلۋى ءتيىس جالاقى: 150000 تەڭگە + 6392 تەڭگە = 156392 تەڭگە.

باسشىلىق قىزمەتكەردى ونىڭ كەلىسىمىنسىز جۇمىسقا تارتا الا ما؟

 ناريمان سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، جالپى ەرەجە بويىنشا جۇمىس بەرۋشى قولاستىنداعى قىزمەتكەرىن دەمالىس نەمەسە مەرەكە كۇندەرى تەك ونىڭ جازباشا رۇقساتىنان سوڭ عانا جۇمىسقا جۇمىلدىرا الادى. سونداي-اق، باسشىلىق تاراپىنان بۇيرىق شىعۋى قاجەت دەيدى.

«ءبىراق، كەيبىر جاعدايلاردا قىزمەتكەردى ونىڭ رۇقساتىنسىز-اق جۇمىسقا شاقىرتىپ الۋعا بولادى. مىسالى، توتەنشە جاعدايلاردىڭ، ءزىلزالانىڭ نەمەسە وندىرىستىك اپاتتىڭ الدىن الۋ نەمەسە ولاردىڭ سالدارىن جويۋ ءۇشىن؛ ەڭبەك قىزمەتىنە بايلانىستى جازاتايىم وقيعالاردىڭ، مۇلىكتىڭ جويىلۋىنىڭ نەمەسە ءبۇلىنۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى تەرگەپ- تەكسەرۋ ءۇشىن؛ ۇيىمنىڭ نەمەسە ونىڭ جەكەلەگەن بولىمشەلەرىنىڭ ودان ءارى قالىپتى جۇمىس ىستەۋى جەدەل ورىندالۋىنا بايلانىستى بولاتىن شۇعىل، كۇتپەگەن جۇمىستاردى ورىنداۋ ءۇشىن قىزمكەتكەردىڭ رۇقساتى قاجەت ەمەس»، - دەپ تۇسىندىرەدى زاڭگەر.

ايتۋىنشا، بۇل جاعدايلاردىڭ بارلىعىندا دا مىندەتتى تۇردە باسشىلىقتىڭ بۇيرىعى بولۋى ءتيىس.

بۇل نورمالاردىڭ شەتەلدىك كومپانيالارعا قاتىسى بار ما؟

ناريمان سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەڭبەك كودەكسىندە جانە وزگە دە زانداردا كورسەتىلگەن تالاپتاردى بارلىق جۇمىس بەرۋشى ورىنداۋى ءتيىس.

«جەكە كاسىپكەر نەمەسە زاڭدى تۇلعا رەتىندە تىركەلگەن شەتەلدىك ازاماتتار بولسىن بارلىعىنا زاڭ بىردەي. ءبىراق، كەي كومپانيالاردىڭ ىشكى ەرەجەلەرىندە سول شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ ءوز مەيرامدارى بولسا، ول كۇندەردى زاڭ بويىنشا دەمالىس كۇنى رەتىندە بەلگىلەي الادى. مىسالى، رەسەيلىك كومپانيانىڭ قىزمەتكەرلەرى 12 -ماۋسىمدا (12 -ماۋسىم - رەسەي كۇنى) دەمالىس الۋعا قۇقىلى نەمەسە امەريكالىق كومپانيانىڭ وكىلدەرى 4 -شىلدەدە دەمالىس الا الادى. سەبەبى، 4 -شىلدە ا ق ش-تا تاۋەلسىزدىك كۇنى بولىپ سانالادى. بۇل مەرەكەلەر قوسىمشا مەرەكەلەر بولىپ قانا سانالادى»، - دەيدى زاڭگەر.