اقىلدى ادام دۇشپانىمەن قالاي سويلەسەدى
قازاق اياقتان شالۋعا تىرىسىپ باعاتىن ادامداردى «دۇشپان» دەپ اتايدى.
«ۇيرەنگەن جاۋ اتىسپاققا جاقسى» دەيدى حالىق. دۇشپانىمەن ايعايلاسۋ ەشكىمگە ابىروي اكەلمەيدى. ءالىپتىڭ ارتىن باعۋدى قۇپ كورەتىن اقىلدى ادامدار باسەكەلەسىنە قالاي جاۋاپ قايتارادى ەكەن؟
ەگەر ءسىزدى بىرەۋ ۇناتپاسا، ول «ناشار ادام» دەگەن ءسوز ەمەس. بارلىق ادامعا بىردەي ۇناۋ مۇمكىن بە؟ ءسىز سياقتى ويلاۋعا ەشكىم مىندەتتى ەمەس. سوندىقتان وزگە ادامنىڭ پىكىرىن قۇرمەتتەپ ۇيرەنىڭىز. اقىلدى ادامدار ءوزىن ۇناتا بەرمەيتىن جاننىڭ پىكىرىن ءۇنسىز تىڭداپ، ودان قورىتىندى شىعارۋعا تىرىسادى. بايقاعانىڭىزداي، ءبىرىنشى ەرەجە - ۇنسىزدىك.
ال ەكىنشى ارەكەت - ءتوزىمدى بولۋ. ءسىزدى جەك كورەتىن جان ۇنەمى جانىڭىزعا جارا سالۋمەن بولادى. ويتكەنى ول ءسىزدى ۇناتپايدى، ءسىز وتىرعان جەرگە بارعىسى كەلمەيدى، ءسىزدى كورگىسى جوق. ءبىراق ءومىر بولعان سوڭ، كەزدەسۋگە، سويلەسۋگە تۋرا كەلىپ جاتادى. سونداي ساتتە اقىلدى ادامدار ءتوزىمدى بولۋعا تىرىسادى. بۇل وڭاي ەمەس، البەتتە. ءبىراق ءتوزىمدى بولساڭىز، جۇيكەڭىزگە سالماق از تۇسەدى.
ءۇشىنشى ەرەجە - سىپايىلىق. دۇشپانىڭىزبەن سويلەسۋگە ءماجبۇر بولدىڭىز. سىپايى سويلەڭىز. ەگەر وعان قاتتى سويلەپ، داۋىسىڭىزدى كوتەرسەڭىز، ول دا ءسىزدى بالاعاتتاپ تاستاۋى مۇمكىن. اقىلدى ادامدار باسەكەلەسىمەن مەيلىنشە سىپايى سويلەسۋگە تىرىسادى.
ءتورتىنشى ەرەجە - جۇيكەنى مىقتى ۇستاۋ. اقىلدى ادامدار ۇزدىكسىز دامىپ وتىرادى، كىتاپتى كوپ وقىپ، ۇنەمى ىزدەنۋمەن جۇرەدى. پسيحولوگيالىق كىتاپتار ادامدى كەز كەلگەن سيتۋاتسيادان دۇرىس جول تابۋعا باۋليدى. ەگەر جۇيكەڭىز مىقتى بولسا، كوڭىلىڭىزگە جاقپايتىن ارەكەتتى قالىپتى قابىلداي الاسىز. ۇرىس-كەرىس شىعارىپ، ايعايلاپ، ءوز جۇيكەڭىزگە ءوزىڭىز سالماق سالۋدان اۋلاق بولىڭىز. اقىلدى ادامدار جۇرەك پەن جۇيكەنى ساۋ ساقتاۋعا تىرىسادى.
بەسىنشى ەرەجە - وزگەگە ءولىم تىلەگەنشە، وزىڭە ءومىر تىلە. دۇشپانىڭىزدىڭ اشۋىڭىزعا تيگەن ارەكەتىن وي ەلەگىنەن وتكىزىڭىز. نەگە ول ۇنەمى وسىلاي جاسايدى؟ نەگە وعان ۇنامايسىز؟ نەگە ول ءسىزدى جەك كورەدى؟ نەگە ول جاندى جەرىڭىزگە تيە بەرەدى؟ ماسەلەنىڭ ءبارى وزىڭىزدە شىعار؟ الدىمەن ءوزىڭىز وزگەرىڭىز. ونى تۇزەيمىن دەپ اۋرە بولعانشا ءوز جۇرەگىڭىزگە ءۇڭىلىڭىز. اقىلدى ادامدار وزگەرۋدەن قاشپايدى.
التىنشى ەرەجە - تەرەڭ تىنىستاۋ. جاعىمسىز وقيعا بولعان كەزدە ءۇزىلىس الىڭىز دا، تەرەڭ تىنىستاڭىز. بۇل - پسيحولوگيا عىلىمى ميعا پايدا اكەلەتىنىن دالەلدەگەن عالامات ءادىس. سەنبەسەڭىز، ورىنداپ كورىڭىز. اقىلدى ادامدار اشۋعا مىنبەستەن بۇرىن ءبىر رەت اۋانى كوبىرەك جۇتىپ، سابىرعا كەلەدى.
جەتىنشى ەرەجە - قاشىقتىق. اقىلدى ادامدار وزىنە ۇنامايتىن جانداردان الشاق جۇرگەندى قۇپ كورەدى. ول ءوز جونىمەن جۇرە بەرسىن، ءسىز ءوز جولىڭىزدى تابىڭىز. قايتا كىرەتىن ەسىكتى قاتتى جابۋعا بولمايدى. ەشكىم الدىنان نە كۇتىپ تۇرعانىن بىلمەيدى. بالكىم دۇشپانىڭىزبەن بولاشاقتا تۋىس بولىپ قالارسىز؟ بالالارىڭىز ءبىر-ءبىرىن ۇناتىپ قالسا شە؟ تاعدىردىڭ قانداي توسىن سىي دايىنداپ قويعانىن بىلمەيسىز. سوندىقتان قاتتى ءسوز ايتۋدان تىيىلىپ، كوبىنە ودان اۋلاق ءجۇرىڭىز.
سەگىزىنشى ەرەجە - وسەك ايتپاۋ. وتىز تىستەن شىققان ءسوزدىڭ وتىز رۋلى ەلگە تارايتىنىن بىلەسىز. سوندىقتان اڭگىمە ول تۋرالى بولعاندا، وسەككە ارالاسپاڭىز. ومىردە جامان ادام، جاقسى ادام دەگەن ۇعىم جوق. ەڭ جامان ادام دەگەننىڭ ءوزى - بىرەۋدىڭ بالاسى. دەمەك اناسى ءۇشىن ودان جاقسى ادام جوق. ەشبىر انا ءوزىنىڭ بالاسىن «ناشار ادام» دەپ ەسەپتەمەيدى. دۇشپانىڭىز جايلى جاعىمسىز پىكىر ايتىپ، ابىروي تاپپايسىز. اقىلدى ادامدار «سىرتتان وسەك ايتۋ» دەگەن جامان ادەتكە جولامايدى. دۇشپانىڭىزدان بيىك بولىڭىز. سوندا جۇرەگىڭىز تىنىشتىق تابادى.
«زاماناۋي قازاقستان» توپتاماسىنان