بالالىق شاعىنداعى ارمانىن ميللياردتارعا اينالدىرعان ادام
دجەك دورسيدىڭ بالالىق جانە جاستىق شاعى
دجەك دورسي 1976 -جىلى قاراشانىڭ 19 دا سەنت-لۋيس قالاسىندا (ميسسۋري شتاتى، ا ق ش) مەديتسينالىق قۇرال- جابدىقتار ينجەنەرى مەن ءۇي شارۋاسىنداعى ايەلدىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلدى. بالالىق شاعىندا بۇل بالا قۇرداستارىنىڭ اراسىندا ايرىقشا كوزگە تۇسە قويعان جوق، ول وتە قاراپايىم ءتىپتى ۇيالشاق بولدى، ويتكەنى بالالىق شاعىندا دورسيدىڭ سويلەۋ اپپاراتى جاقسى جەتىلمەگەن ەدى - ول كەكەشتەنىپ سويلەيتىن. الايدا، بالاقاي ءبىرىنشى سىنىپقا بارعان كەزدە ول ءوزىنىڭ ەشكىممەن ارالاسپايتىن تۇيىقتىعىنان ارىلا الدى. بۇعان نانا قويۋ قيىن، الايدا سويلەۋ كەزىدە تۋىندايتىن پروبلەمالارىن ەڭسەرۋ ءۇشىن بۇل بالا ءوزى وراتورلىق ونەر كۋرسىنا جازىلدى.
مەكتەپتە دورسي وقۋداعى ۇلگەرىمدىلىگى جاعىنان ۇزدىكتەر ىشىنەن تابىلمادى، ول قاراپايىم وقۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى: ول سۋرەت سالۋعا اۋەستەنىپ، ونەر تاريحىن جاقسى كوردى، تەننيسپەن شۇعىلداندى، مەكتەپ گازەتىنىڭ تىرلىگىنە بەلسەندى اتسالىستى، سونداي-اق كومپيۋتەرلىك كۋرستارعا بارىپ ءجۇردى. ايتا كەتەرلىگى، دجەك كومپيۋتەرمەن اكەسىنىڭ ارقاسىندا تانىستى. ول جاڭادان ساتىلىمعا شىققان العاشقى دەربەس IBM كومپيۋتەرىن الىپ كەلگەن ەدى.
بالا كەزىندە دجەك قالالىق كارتالاردى جاقسى كورەتىن، ولاردى زەردەلەۋگە كوپ ۋاقىتىن سارپ ەتتى. ول قولىنا جولنۇسقانى الىپ، قاعازعا باسىلعان باعىت-باعدارلاردىڭ دۇرىستىعىن تەكسەرۋ ءۇشىن قالانى كۇنى بويى ارالاپ جۇرە بەرۋگە بار ەدى.
بۇل اۋەستىگى جاسوسپىرىمگە تاسىن ورگە دومالاتۋعا سەپتىگىن تيگىزدى. 1990 -جىلى 14 جاستاعى دجەك تاكسوموتورلىق تاسىمال ۇيىمدارمەن سەرىكتەستىگىن باستادى. ونىڭ جۇمىسى سول كەڭسەلەردىڭ ديسپەتچەرلىك قىزمەتتەرىنىڭ قام-قارەكەتىن وڭتايلاندىرۋعا ارنالعان باعدارلامالاردى جازىپ شىعۋ بولدى. جاس دجەك ءدورسيدىڭ باعدارلامالارىنىڭ ءوتىمدى بولعانى سونداي، ولاردى ءالى كۇنگە دەيىن، 23 جىل وتكەن سوڭ دا سەنت- لۋيس ديسپەتچەرلەرى پايدالانىپ كەلەدى.
دجەك دورسيگە Twitter- گە ۇقساس بىردەڭەنى جاساپ شىعارۋ تۋرالى وي شامامەن سول ۋاقىتتا كەلگەن دەگەن نۇسقا بار. بار گاپ دجەكتىڭ تاكسيشىلەردىڭ ءوزارا راتسيا ارقىلى سويلەسىپ، قايدا ەكەنىن، نە ىستەپ جاتقانىن ءبىر- بىرىنە ايتاتىنىن كورىپ جۇرگەنىندە. ءدال وسىنى ميلليونداعان Twitter- ءدى پايدالانۋشىلار كۇنبە- كۇن ىستەپ جۇرگەنىن بىلەمىز.
1991 -جىلى جازدا وزدىگىنەن ۇيرەنىپ العان باگدارلاماشى جەرگىلىكتى Mira Digital Publishing كومپانياسىنا جۇمىسقا تۇردى. جىگىتتىڭ دارىنى مەن تالابى سول جەردەگى ديرەكتوردى تاڭعالدىرۋسونداي، ول بىرنەشە اپتا وتكەننەن كەيىن-اق قالجىڭداپ (ءازىل ەمەس شىن ايتقان بولۋى دا مۇمكىن) ءوزىن «جازدىق ستاجەردىڭ كومەكشىسىمىن» دەپ اتاي باستادى.
1995 -جىلى مەكتەپتى بىتىرگەن دجەك دورسي ميسسۋري عىلىمي-تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا باردى. دەگەنمەن، ول بۇل ۋنيۆەرسيتەتتە ۇزاق جۇرگەن جوق. نيۋ-يورككە اڭسارى اۋىپ جۇرگەن جىگىت سول قالاعا كەتۋدەن ءۇمىتتى بولدى. جانە دە سولاي بولۋى ءۇشىن قولىنان كەلگەننىڭ ءبارىن ىستەدى.
دجەك دورسي مانسابىنداعى العاشقى قادامدار
ءبىر كۇنى نيۋ- يوركتىك Dispatch Management Services كومپانياسىنىڭ سايتىنداعى ولقىلىقتى كورىپ قالعان دجەك ونىڭ باسقارۋشىسى گرەگ كيددكە ۆەب- رەسۋرستىڭ وسال تۇستارى تۋرالى حابارلاناتىن حات جازۋدى ۇيعاردى. اڭگىمە سايتقا «بۇزىپ كىرۋ» جايىندا بولسا دا گرەگ پوليتسياعا حابارلاسقار جوق. ونىڭ ورنىنا گرەك دجەكتى كومپانياسىنا جۇمىسقا شاقىردى. ەشت ايماقتان كەلگەن جىگىت بۇل ۇسىنىس تۋرالى كوپ ويلانىپ جاتپادى. ميسسۋري ۋنيۆەرسيتەتىندە بار-جوعى ەكى جىل وقىعان دجەك كەلىپ تۇرعان مۇمكىندىكتى پايدالانۋ ءۇشىن وقۋدى تاستاپ كەتتى.
جۋرناليست نيك بيلتون ءدورسيدى «نيۋ- يورك ۋنيۆەرسيتەتىن تاستاعان جانە كافەلەردە نوۋتبۋگىمەن بىرگە تويلايتىن، اياق كيىم ساتاتىن دۇكەننىڭ وزىنە جۇمىسقا تۇرۋعا قابىلەتسىز، تاناۋىنا سىرعا تاعىپ العان پانك تىڭداۋشى ءبىرتۇرلى جىگىت» دەپ ەسىنە الادى.
كەيىنىرەك كيدد تاعى ءبىر جۇمىسقا، بۇل جولى وكلەندكە شاقىرىپ، بۇعان جاس جىگىت قۋانا- قۋانا كەلىستى. باستاپقىدا ءدورسيدىڭ جاڭا ورىنداعى ءىسى سالعان جەردەن وڭعا باسىپ كەتە قويعان جوق. ول جەرگىلىكتى پاروممەن تاسىمالداۋ وپەراتورى ءۇشىن قاشىقتان باگدارلامالىق جاساقتاما قۇردى، ال بوس كەزىندە - كيددتىڭ قىزىن تاربيەلەۋگە جاردەمدەستى.
ايتپاقشى، ول كەزدە دورسي كيددتىڭ اۋلاسىنداعى قۋىقتاي عانا قورادا (6 شارشى مەتر) تۇرىپ جاتتى. ەشقانداي جاعداي جوق جايدا تۇرسا دا، دورسيدىڭ كوڭىلى توق بولاتىن. ونىڭ «اپارتامەنتىندە» كەڭجولاقتى ينتەرنەت، سونداي-اق قوناقجاي ءۇي يەسىنىڭ دجاكۋزيىنە ءتۇسىپ تۇرۋ مۇمكىندىگى بولدى.
الايدا، ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ دجەك دورسيگە بۇنداي ءبىرسارىندى ومىرمەن قوش ايتىسۋعا تۋرا كەلدى. بۇل جىگىتتى سيليكون القابىنداعىلار بايقاپ، Odeo كومپانياسىنا جۇمىسقا شاقىردى. ول كەزدە كومپانيانى ۇلكەن ءۇمىت ارتىلىپ جۇرگەن تاجىريبەلى باعدارلاماشى جانە كاسىپكەر ەۆان ۋيليامس - الەمگە ايگىلى Blogger بلوگتار سەرۆيسىنىڭ اۆتورى باسقارىپ وتىرعان بولاتىن. بۇل سەرۆيستى ەۆان كەزىندە Google-عا ساتىپ جىبەردى دە، ماقساتى الەۋەتتى تۇرعىدا پايداسى قوماقتى ينتەرنەت- ستارتاپتاردى دامىتۋ بولعان كومپانيانى قۇردى.
باس كەزىندە Odeo-داعى جۇمىسى جاپ- جاقسى ءجۇرىپ جاتتى، ءبىراق 2006 -جىلعا قاراي جاعداي ناشارلاي باستادى. بۇلاي بولۋىنا جاڭا جوبالارعا ارنالعان يدەيالار توقىراۋى سەبەپ بولدى، ودان سوڭ قارجىلىق قيىندىقتار تۋىنداي باستادى (ينۆەستورلار Odeo-نى قولداۋدى دوعارا باستادى).
Twitter-دىڭ قۇرىلۋ تاريحى
ەندى مىنا قىزىققا قاراڭىز. كومپانيانىڭ پروبلەمالارى دجەك ءدورسيدى ونىڭ مەرەيلى ساتىنە قاراي سۇيرەدى. ءبىر كۇنى ول ەۆانعا پايدالانۋشىلارعا (ينتەرنەتتى) ولاردىڭ دوستارى ءدال قازىر نە ىستەپ جاتقانىن ءبىلىپ وتىرۋ مۇمكىندىگىن ۇسىناتىن ۆەب-سەرۆيس قۇرۋ تۋرالى يدەياسىن ايتىپ بەرەدى. بۇل ۇسىنىسقا قىزىعۋشىلىق تانىتقان ەۆان ۋيليامس جوبانىڭ بەتا-نۇسقاسىن جاساپ شىعارۋعا ەكى اپتا ۋاقىت بەردى.
دجەك ءوزىنىڭ باياعىدان كەلە جاتقان ارمانىن اقيكاتقا اينالدىرۋدى كەيىنگە قالدىرىپ جاتپادى. فلوريان ۋەببەردىڭ (Odeo-نىڭ جەتەكشى باعدارلاماشىسى) قولداۋىنا يە بولعان دجەك دورسي وعان بەرىلگەن ۋاقىتتا تاپسىرمانى ورىنداپ شىقتى. ناتيجەسىندە 14 كۇن ىشىندە جاڭا سەرۆيستىڭ باعدارلامالىق كودى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونىڭ Twitter («شىقىلىقتاۋشى») دەگەن اتاۋى دا دايىن بولدى.
جاڭا ميكروبلوگتار سەرۆيسىنىڭ بولاشاعى جارقىن بولعانى سونداي، ونى ىسكە اسىرۋعا كومپانيانىڭ باسقا قىزمەتكەرلەرى بىرىنەن سوڭ ءبىرى تارتىلىپ جاتتى. بۇنداي كادرلاردىڭ تۇراقتاماۋى دجەك دورسيدىڭ جوباسىن جەكە كومپانيا قىلىپ بولەك شىعارۋعا الىپ كەلدى.
2006 -جىلعى ناۋرىزدىڭ 21 -كۇنى Twitter ومىرىندەگى ەڭ ەلەۋلى وقيعالاردىڭ ءبىرى بولدى - دجەك دورسي «just setting up my twttr»، اعىلشىنشادان «تۆيتتەرىمدى يكەمدەپ جاتىرمىن» دەپ ءتارجىمالاۋعا بولاتىن تاريحتاعى ەڭ ءبىرىنشى تۆيتتى جاريالادى. بىرنەشە اي وتكەن سوڭ، 2006 -جىلعى شىلدەنىڭ ورتاسىندا ينتەرنەت-قاۋىمداستىق سەرۆيستىڭ كوپشىلىككە ارنالعان نۇسقاسىنا كوزايىم بولدى.
الايدا، Twitter-دىڭ قۇرىلۋىنىڭ مۇلدەم وزگەشە نۇسقاسى دا بار. مىسالى، «Hatching Twitter: A True Story of Money, Power، Friendship and Betrayal» كىتابىنىڭ اۆتورى نيك بيلتون بىلاي دەپ جازادى: دورسي بىرىنەن ءبىرى وتكەن وقيعالاردى ويلاپ تابا بەرەدى. Vanity Fair-گە بەرگەن سۇحباتىندا ول Twitterd-i قۇرۋ يدەياسى وعان 8 جاسىندا، 1984 -جىلى كەلگەنىن ايتادى.
سوسىن ول يدەيانىڭ كارتالاردى، پويىزداردى، قالالاردىڭ تىرلىگىن باقىلاۋدان تۋىنداعانىن ايتادى. سودان كەيىن Twitter-دىڭ يدەياسى ساۋس- پاركتەگى سپورت الاڭىندا پايدا بولعانىن ايتادى. Twitter-دىڭ قۇرىلۋ يدەيالارانىڭ لەگى دورسيدىڭ جاڭا يميدجىنىڭ پايدا بولۋىمەن اياقتالدى. ول ستيۆ دجوبسقا ۇقساۋعا تىرىسا باستادى، ءوزى كيىنىپ جۇرەتىن كيىم ءستيلىن ويلاپ تاپتى: بارلىق تۇيمەسى سالىنىپ تۇراتىن اق Dior جەيدەسى، كوك دجينس جانە قارا بلەيزەر.
دجەك دورسيدىڭ باسقا جوباسى - Square
بۇعان قوسا، دجەك ەلەكتروندى تولەمدەردى قابىلداۋعا جانە وڭدەۋگە ارنالعان شەشىمدەردى ازىرلەگەن Square كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالادى. دجەك دورسي Twitter Inc. كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ تاعايىندالا سالىپ، ۇتقىر (موبيلدى) قۇرىلعىلاردا كرەديت كارتالارىن قابىلداۋعا ارنالعان جاڭا پلاتفورمانى جاساي باستادى.
ونىڭ جاساعانى iPod, iPhone, iPod touch جانە Android ورناتىلعان قۇرىلعىلاردىڭ بارىنە قوسىلا بەرەتىن كىشىگىرىم ءتورتبۇرىشتى بۇيىم بولدى. گادجەت قۇلاققاپقا ارنالعان جالعاۋىش ارقىلى قوسىلىپ، بانك كارتاسىمەن شوتتاردى وتەۋگە، قاراجات اۋدارۋعا جانە باسقا قارجىلىق وپەراتسيالاردى ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەردى.
قازىرگى تاڭدا كومپانيادا 800-گە جۋىق ادام جۇمىس ىستەپ ءجۇر. 2012 -جىلى Business Insider جۋرنالى Square Inc. كومپانياسىن 3,2 ميلليارد دوللارعا باعالادى.
دجەك دورسي نوۋتبۋكتى پايدالانبايدى
ەڭ قىزىقتىسى سول، Twitter- ءدىڭ نەگىزىن قالاۋشىسى نوۋتبۋكتى پايدالانبايدى، ويتكەنى نوۋتبۋك، دورسيدىڭ ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، ونىڭ ويىن باسقاعا اۋدارا بەرەدى. ەسەسىنە بۇل كىسى ءبارىن سمارفونى ارقىلى ىستەي بەرەدى: ءتىپتى كولەمدى ماتىندەردى دە تەرىپ شىعادى، دالىرەگىندە دىبىستى كومەكشىسىنە ايتىپ وتىرادى.
ءبىر اتاپ وتەرلىگى، كاسىپكەر كومپيۋتەرلەر مەن تەلەفوندار ادامنىڭ بۇكىل ۋاقىتىن جوق قىلىپ جاتىر، ويتكەنى ولاردا كوپتەگەن قىزىقتى نارسەلەر بار، دەپ ەسەپتەيدى. بۇلاي بولماۋى ءۇشىن دورسي بىرنەشە ادەتتى بويىنا ءسىڭىردى: تاڭەرتەڭ، جۇمىسقا بارماي تۇرىپ، تەلەفونىن تەكسەرمەيدى، ال جۇمىس ىستەۋى كەرەك بولعان كەزدە بارلىق حابارلامالاردى ءوشىرىپ تاستايدى.
Twitter-دى قۇرۋشى حابارلامالار جوق تەلەفوننىڭ بۇكىل ەكرانىندا ءبىر قوسىمشا عانا تۇرىپ، وعان كىرىس حابارلامالارعا جاۋاپ جازا بەرۋدىڭ قاجەتى بولمايتىنىن ايتى.
«جۇمىس ىستەگەندە كوز الدىڭا ءبارى جالپ- جالپ ەتىپ شىعا بەرىپ، ويىڭدى بولە بەرگەننىڭ ورنىنا مەن الدىمدا تۇرعان نارسەگە كوڭىل بولەمىن»،- دەپ اتاپ ءوتتى دورسي.
دورسيدىڭ تاعى ءبىر نازارىن باسقاعا اۋدارماۋدىڭ ءتاسىلى - كەڭەس جيىندارىندا گادجەتتەردى اۋلاققا قويۋ.
«كەزدەسۋ كەزىندە تالقىلاۋ نىسانى نازاردا بولۋى ءۇشىن جانە ۋاقىتتى ايتەۋىر بىرگە وتكىزىپ قانا قويماي، ونى ءماندى ەتۋ ءۇشىن تەلەفونداردى ارى الىپ قويىپ، نوۋتبۋكتەردى جاۋىپ قويامىز»، - دەيدى ول.
كاسىپكەردىڭ پىكىرىنشە، ەگەر كومپيۋتەرلەر مەن تەلەفوندار قوسۋلى تۇرسا، كەڭەس بوسقا وتەدى - ءبارىنىڭ زەيىنى باسقاعا اۋىپ كەتە بەرەدى.
دجەك دورسي قانشاما كەرەعارلىققا تولىپ تۇرسا دا، ونىڭ شىعارعان ونىمىنە كوپشىلىكتىڭ ىقىلاسى ەرەكشە، بۇعان Twitter-گە تىركەلگەن 200 ميلليون پايدالانۋشى مەن ميللياردتاردى قۇرايتىن داۋلەتى دالەل. جانە دە Twitter-دىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى ايتقانىنداي: دجەك دورسيدىڭ شىعارعان ەڭ ءوتىمدى ءونىمى - ول دجەك ءدورسيدىڭ ءوزى.