قاراعاندىلىق كاسىپكەر قۇمىرسقا ساتىپ، كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىر
ال كىشكەنتاي كۇنىنەن باستاپ جانۋار اتاۋلىنىڭ بارلىعىن جاقسى كورىپ وسكەن قاراعاندىلىق كاسىپكەر ميحايل كوچال بالا ارمانىن ومىرىمەن بايلانىستىرىپ، قازىر قازاقستاندا فورميكاريدى نەمەسە «قۇمىرسقالار فەرماسىن» ساتاتىن ءبىرىنشى ادامعا اينالدى. قۇمىرسقالاردى كىم جانە نە ءۇشىن الادى؟
«بالا كۇنىمدە پلاستيك بوتەلكەلەردى قيىپ، بولشەكتەرىنەن بولمە، ال تۇتىكشەلەردەن ءدالىز جاساپ، قۇمىرسقالار ءۇشىن كىشكەنتاي ۇيشىك قۇراستىراتىنمىن. سوسىن ونىڭ ىشىنە اقىرىنداپ جاندىكتەردى كىرگىزەتىنمىن. بالامىن عوي، قۇمىرسقالار ءۇشىن ءمىنسىز ءۇي جاساپ بەرمەسەم دە، قۋانىشىمدا شەك بولمايتىن. ءوزىمدى ءاردايىم جەتىلىپ، دامىپ وتىراتىن كىشىگىرىم الەمنىڭ بولشەگى سەزىنەتىنمىن. ۋاقىت وتە كەلە دوستارىم دا ەرمەگىمە قىزىعىپ، مەن سەكىلدى قۇمىرسقالارعا قولدان كولونيالار جاساي باستادى.
ءبىر- بىرىمىزگە قاراماعىمىزداعى تىرشىلىك يەلەرى قالاي ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن، قالاي دامىپ جاتقانىن ايتىپ بەرۋگە اسىعۋشى ەدىك. قىزعىلت- قوڭىر، قىزىل ءتۇستى ءارتۇرلى قۇمىرسقالارعا قىزىعىپ، ولاردىڭ اراسىندا ەڭ مىقتىسى كىم ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن گلادياتورلىق شايقاستاردى دا وتكىزىپ جۇردىك»، - دەيدى ول.
سۋرەتتە سولدان وڭعا قاراي: ميحايل كوچال، نيكولاي ميحايلوۆيچ، الەكسەي ولەگوۆيچ
بالالىق شاقتان باستاۋ الىپ، ستۋدەنتتىك شاقتا جالعاسىن تاپقان وقيعا بۇگىنگى كۇنى ەرەكشە كاسىپتىڭ پايدا بولىپ، العا جىلجۋىنا تۇرتكى بولعان.
«ستۋدەنتتىك شاعىمدا اعىلشىن تىلىندە جەتىك سويلەپ كەتۋ ماقساتىندا شەتەلدىك سايتتارعا كىرىپ ءجۇرىپ، قۇمىرسقالاردىڭ فەرماسى جايلى اقپاراتقا تاپ بولدىم. اكريلدەن جاسالعان بىرنەشە دالىزدەرى بار ءتۇرلى- ءتۇستى، ءتۇرلى ءپىشىندى فورميكارييلەرمەن تانىسقاندا، بالا كۇنىمدە جاساعان ۇيشىكتەرىم ەسىمە ءتۇستى. «قۇمىرسقالارعا نەگە فەرما جاساماسقا؟» - دەدىم دە، ارمانىمدى ورىنداۋ ءۇشىن ويىمدى قۇپتاعان دوستارىممەن بىرگە وسى كاسىپتى باستاپ كەتتىم.
قازاقستاندا بىزگە دەيىن قۇمىرسقالار فەرماسىن جاساۋمەن ەشكىم اينالىسپاعان، وسى ىسكە ءبىزدىڭ توپ سەكىلدى وزگەلەرى قىزىعۋشىلىق تانىتپادى دەپ ايتا الامىن.
ءبىز فورميكاريدى جاساعاندا ءبىرىنشى كەزەكتە جاندىكتەردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ۇلكەن كوڭىل بولەمىز. فەرمادا قۇمىرسقا ءوزىن تابيعي ورتاداعىداي جايلى سەزىنۋى ءۇشىن بارلىق جاعدايلار جاسالعان. مىسالى، فەرمادا جاندىكتەردىڭ قوزعالىسىن شەكتەمەيتىن بىرنەشە دالىزدەر بار. قۇمىرسقالار قاجەتتىلىكتەرىنە بايلانىستى ءار دالىزگە «بولمەلەر» سالادى.
ولارعا قورەكتەردى ساقتاۋعا ارنالعان قويما، قوقىس تاستايتىن جەر، انا جۇمىرتقالارى ساقتالاتىن «بولمە» كەرەك. جۇمىرتقالاردى ساربازدار، كۇزەتشىلەر قورعاپ تۇرادى. جالپى، بۇل جاندىكتەردىڭ بەلسەندى ءومىرىن باقىلايمىن دەگەن ادامنىڭ ءىشى پىسپايدى.
ولاردىڭ وتارىندا ءالى ءوسىپ جەتىلمەگەن قۇمىرسقالارعا قارايتىن «بالا كۇتۋشىدەن» يلەۋدى كۇزەتىپ، وسىمدىكتەردىڭ داندەرىن ۇگىتەتىن ۇلكەن باستى قۇمىرسقالار بولادى. قۇمىرسقالاردىڭ توپتالىپ ءجۇرىپ، قورەك تاپقانىن، كاستاعا بولىنگەنىن باقىلاۋدىڭ ءوزى وتە قىزىق.
ءارى فەرمانى ۇيدە ۇستاۋ، ونىڭ تۇرعىندارىنا كۇتىم جاساۋ قاتتى قيىن ەمەس. تەك بىرنەشە تالاپتاردى ءبىلىپ، ورىنداپ جۇرگەن ءجون. مىسالى، جىلۋدى جاقسى كورەتىن قۇمىرسقالار تومەن تەمپەراتۋرانى كوتەرمەيدى. ولار قىستاۋدى قاجەت ەتپەيدى، ءبىراق بىرنەشە ايعا فەرمانىڭ جىلۋىن ءوشىرىپ، ارتىق كورەكتەرى بولۋى ءۇشىن داندەرمەن تاماقتاندىرۋدى توقتاتا تۇرۋ كەرەك. سونداي- اق قۇمىرسقالارعا سيروپ بەرىپ ۋلاندىرىپ العاندار بار. جاندىكتەرگە سيروپ بەرسەڭىز، تۇگەلىمەن قىرىلىپ قالۋى مۇمكىن، - دەيدى ميحايل كوچال.
كەيىپكەرىمىزدىڭ سوزىنشە، قۇمىرسقانىڭ ادام تاربيەسىنە، اسىرەسە بالا تاربيەسىنە بەرەرى زور. جاندىكتىڭ تىرشىلىگىن باقىلاۋ ارقىلى بالانىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى، قۇمىرسقاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ ارقاسىندا بالالىق شاعى نازىكتىك پەن جىلىلىققا تولادى.
سىيىمدىلىعى 1500 جانە 2000 قۇمىرسقاعا دەيىن جەتەتىن فەرمالار 25-30 مىڭ تەڭگە، ال ىشىنە 700 قۇمىرسقا سياتىن ءپىشىنى كىشىرەكتەۋ فورميكارييلەر 20 مىڭ تەڭگە تۇرادى. ميحايل كوچالدىڭ سوزىنشە، مۇنداي فەرمالاردى اتا- انالارى بالالارىنا الىپ بەرەدى. قۇمىرسقالارعا قىزىعىپ، فورميكاريلەردى ۇيلەرىمەن، كەڭسەلەرىنە الاتىندار از ەمەس.