بەيبىت اتامقۇلوۆ قىرعىزستاندىق ارىپتەسىمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى
بۇعان دەيىن حابارلاعانىمىزداي، ق ر سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا رەسمي ساپارى «قورداي» باقىلاۋ-وتكىزۋ پۋنكتىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسۋدان باستالدى.
شەكارادا قازاقستان س ءى م باسشىسىن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى چينگيز ايداربەكوۆ قارسى الدى. ولار ەكى مەملەكەت شەكارا قىزمەتتەرىنىڭ باسشىلارى دارحان ءدىلمانوۆ جانە ۋلاربەك شارشەيەۆپەن بىرگە شەكارالىق وتكەلدەردە ازاماتتار مەن كولىك قۇرالدارىن وتكىزۋگە قاتىستى اعىمداعى جاعدايدى تالقىلادى.
مينيسترلەردىڭ كەلىسسوزدەرى قىرعىزستان استاناسى بىشكەكتە جالعاسىپ، ولاردىڭ بارىسىندا ەكى مەملەكەت قاتىناستارىنىڭ كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرى قارالدى.
«كەلىسسوزدەردىڭ كۇن ءتارتىبى وتە مازمۇندى بولدى جانە تاراپتارعا ساياسي، ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە مادەني-گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بارلىق وزەكتى ماسەلەلەرىن، سونداي-اق ترانسشەكارالىق وزەندەردى بىرلەسىپ پايدالانۋ، سۋ-ەنەرگەتيكالىق ىنتىماقتاستىق، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق شەڭبەرىندە فيتوسانيتارلىق جانە ۆەتەرينارلىق باقىلاۋ شەكتەۋلەرىن الىپ تاستاۋ ماسەلەلەرىن ەگجەي- تەگجەيلى تالقىلاۋعا مۇمكىندىك بەردى. حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى كوپتەگەن ماسەلەلەر بويىنشا ۇستانىمداردىڭ جاقىندىعى اتاپ ءوتىلدى جانە بۇۇ، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى (ش ى ۇ)، ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمى، ت م د، يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمى جانە باسقا دا قۇرىلىمدار شەڭبەرىندەگى ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعى اتاپ ءوتىلدى»، - دەلىنگەن ق ر س ءى م اقپاراتىندا.
قازاقستان قىرعىزستاندى ايماقتاعى جاقسى كورشى جانە ماڭىزدى سەرىكتەس رەتىندە عانا ەمەس، باۋىرلاس مەملەكەت رەتىندە قاراستىرادى. «قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاريحى، ءدىنى، مادەنيەتى مەنتاليتەتى ءبىر قازاقستان مەن قىرعىزستانعا قۇدايدىڭ ءوزى بىرگە بولۋعا، ءبىر-بىرىنە كومەكتەسۋگە جانە ءوڭىردىڭ قاۋىپسىزدىگىن بىرگە قامتاماسىز ەتۋگە تاپسىرعان بولاتىن»، - دەدى ب. اتامقۇلوۆ.
ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىندا قانداي دا ءبىر ساياسي كەلىسپەۋشىلىكتەر جوق. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ قىرعىزستانمەن تاتۋ كورشىلىك جانە سەنىمدى قارىم-قاتىناستاردى نىعايتۋ ساياساتىن جالعاستىرۋعا نيەتتى، دەپ قوستى قازاقستان س ءى م باسشىسى.
قىرعىزستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى چ. ايداربەكوۆ قازاقستان س ءى م باسشىسىنىڭ قىرعىزستانعا العاشقى رەسمي ساپارى ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق جانە وداقتاستىق قارىم-قاتىناستاردىڭ ايعاعى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. «بۇگىنگى تاڭدا مەملەكەتارالىق بايلانىستار بارلىق دەڭگەيدە دە قارقىندى دامىپ كەلۋدە. ءبىزدىڭ مەملەكەت باسشىلارى جىلىنا بىرنەشە رەت كەزدەسەدى. مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار كورشىلەس مەملەكەتتەر اراسىندا تۋىندايتىن ماسەلەلەردى شەشەدى. ءبىز ەكىجاقتى سيپاتتاعى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ بىرلەسكەن جولدارىن ىزدەۋگە دايىنبىز»، - دەدى قىرعىز ءمينيسترى.
قىرعىزستاننىڭ ەاەو- عا كىرۋىمەن ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىكتەر اشىلۋدا. تاراپتار ءوزارا ساۋداداعى وڭ ديناميكانى قاناعاتتانۋشىلىقپەن اتاپ ءوتتى. قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى ەكىجاقتى ساۋدا اينالىمىنىڭ كولەمى 2018-جىلى %13,1 ءوسىپ، 865,3 ميلليون ا ق ش دوللارىن قۇرادى. ەكى مەملەكەت كوشباسشىلارىمەن تاۋار اينالىمى كولەمىن 2020-جىلعا قاراي 1 ميلليارد ا ق ش دوللارعا دەيىن ۇلعايتۋ جونىندە مىندەت قويىلعان.
وسى مىندەتتى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا قازاقستاندىق كومپانيالار ماشينا جاساۋ، مەتاللۋرگيا، ازىق-تۇلىك سالاسى، قۇرىلىس ماتەريالدارى جانە حيميا ونىمدەرى سياقتى سالالاردا ەكسپورت نومەنكلاتۋراسىن كەڭەيتۋگە دايىن. سونداي- اق شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى سۋبەكتىلەر اراسىنداعى ءوزارا ساۋدا مەن تىكەلەي بايلانىستاردى دامىتۋ ماقساتىندا قازاقستان-قىرعىز ىسكەرلىك كەڭەسىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا ىسكە قوسۋعا ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى.
وزەكتى ماسەلەلەردى كەشەندى شەشۋ بويىنشا 50 ءىس-شارادان تۇراتىن ەكى جاقتى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى بويىنشا جول كارتاسىن ساپالى جۇزەگە اسىرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارۋ ۇسىنىلدى.
ينۆەستيتسيالىق سالادا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق جۇزەگە اسىرىلۋدا. قازاقستان قىرعىزستاننىڭ ماڭىزدى ينۆەستيتسيالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. جالپى 2005 -جىلدان باستاپ قىرعىزستانعا 700 ميلليون ا ق ش دوللاردان استام ينۆەستيتسيا قۇيىلدى. قازاقستان تاراپى «Kazakh Invest» جانە «Kazakh Export» كومپانيالاردىڭ قۇرالدارىن بەلسەندى ىسكە قوسۋ ينۆەستيتسيالىق-ەكسپورتتىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ ءۇشىن ۇلكەن پەرسپەكتيۆالار اشاتىنىن اتاپ ءوتتى.
ەلىمىز قىرعىزستانعا قازاقستاندىق KazSat سپۋتنيكتەرى ارقىلى سپۋتنيكتىك بايلانىس قىزمەتتەرىن پايدالانۋ جانە كەڭ اۋقىمدى ءىس-قيمىل اۋماعىنىڭ عارىشتىق مونيتورينگى مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىندى.
كەلىسسوزدەر بارىسىندا سونداي-اق قىرعىزستاننان جەكەلەگەن ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن اكەلۋگە ۋاقىتشا كارانتيندىك فيتوسانيتارلىق جانە ۆەتەرينارلىق شەكتەۋ شارالارىن الىپ تاستاۋ ماسەلەلەرى قوزعالدى. قازاقستان مەن قىرعىزستاننىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى وسى باعىتتا تىعىز بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزىپ وتىرعاندىعى تۋرالى اتاپ ءوتىلدى.
قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى 2019-جىلى 29- مامىردا نۇر-سۇلتان قالاسىندا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ مەرەيتويلىق ءسامميتى وتەتىندىگىن حابارلادى. قىرعىز تاراپى ەل پرەزيدەنتى سوورونباي جەەنبەكوۆتىڭ وسى سامميتكە قاتىسۋىن راستادى.
سونىمەن قاتار تاراپتار حالىقارالىق قۇرىلىمدار مەن بىرلەستىكتەر، اتاپ ايتقاندا ش ى ۇ، ورتالىق ازياداعى يادرولىق قارۋدان ازات ايماق، ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى ءىس-قيمىل سالاسىنداعى ورتالىق ازيا وڭىرلىك اقپاراتتىق ۇيلەستىرۋ ورتالىعى جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمى شەڭبەرىندەگى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى تالقىلاندى.
كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا شەكارالىق وكىلدەردىڭ قىزمەت ەتۋ ۋچاسكەلەرى تۋرالى ۇكىمەتارالىق حاتتاماعا، سونداي-اق 2019-2020-جىلدارعا ارنالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى جانە قىرعىز رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىكتەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسىنا قول قويىلدى.
ساپار اياسىندا قازاقستان دەلەگاتسياسىنىڭ باسشىسى شىڭعىس ايتماتوۆ اتىنداعى مۇراجاي-ۇيىندە بولىپ، قىرعىز جازۋشىسى ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويدى.
قازاقستان مەن قىرعىزستان كوپ عاسىرلىق تاريحى بار تىعىز گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى بىرىكتىرەدى. بۇل باعىتتا ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز ۇلكەن جۇمىس اتقارۋدا. 2018-جىلى ۇلى جازۋشىنىڭ 90 جىلدىعى كەڭىنەن اتاپ ءوتىلدى. نۇر-سۇلتاندا ش. ايتماتوۆ اتىنداعى كوشە اشىلدى، سونداي-اق ونىڭ مەرەيتويى قۇرمەتىنە حالىقارالىق فورۋم وتكىزىلگەن. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان ەلورداسىندا ش. ايتماتوۆ قۇرمەتىنە ەسكەرتكىش ورناتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.