ەلوردادا ۋكراينا ەلشىلىگى ورنالاسقان عيمارات مۋزەيگە اينالادى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ەسىلدىڭ وڭ جاعالاۋىندا كەزىندە قالا ءومىرىنىڭ ماڭىزدى ورتالىقتارى بولعان تاريحي عيماراتتار بار.

سولاردىڭ ءبىرى - كەنەسارى كوشەسىنىڭ بويىنداعى كوپەس ۆاسيلي كۋبريننىڭ ءۇيى. عيماراتتا 20 جىل بويى ۋكراينا ەلشىلىگى بولدى. 1910-1912-جىلدارى سالىنعان ءۇي قازىردە «نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ مەملەكەتتىك ارحيۆى» م م- نە بەرىلگەن. عيمارات الداعى ۋاقىتتا قانداي ماقساتتا پايدالانىلاتىنى جايلى قازاقپارات تىلشىسىنە ارحيۆتىڭ ديرەكتورى مەيرام بەكتەمبايەۆ ايتىپ بەردى.

ⅩⅩ عاسىردىڭ ورتا شەنىندە عيماراتتا قالالىق ءبىلىم باسقارماسى، پيونەرلەر ءۇيى جۇمىس ىستەدى. 80-جىلدارى سەلينوگراد وبلىسىنىڭ تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى ورنالاستى. ۋكراينا ەلشىلىگىنە 2000-جىلى بەرىلدى.

مەملەكەتتىك ارحيۆ ديرەكتورىنىڭ ايتۋىنشا، اكىمدىك عيماراتتى ارحيۆكە بەرۋ تۋرالى باستاماعا كەلىسە كەتكەن.

«ءيا، ەلوردا اكىمدىگى عيماراتتى بىزگە بەردى. ءبىزدىڭ ارحيۆتىڭ ءوزى اكىمدىككە - تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسىنا قارايدى. اكىم ءبىزدىڭ باستامامىزدى قولدادى. ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا «ارحيۆ-2025» جوباسى تۋرالى ايتىلعان. جوبا تۇرعىنداردىڭ بىرەگەي ارحيۆ ماتەريالدارىنا قول جەتكىزۋىنە جاعداي جاساۋ ماقساتىن كوزدەيدى»، - دەيدى مەيرام بەكتەمبايەۆ.

ارحيۆ ديرەكتورى تاريحي عيماراتتا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە رەستاۆراتورلار شاقىرىلعانىن جەتكىزدى.

«ءبىز عيماراتتى تەكسەردىك. ءۇيدىڭ توبەسى 1910-جىلدان بەرى وزگەرمەگەن. جالپى، كۇردەلى جوندەۋدىڭ اسا قاجەتى دە جوق»، - دەدى ول.

«ۋكراينا ەلشىلىگى باسقا عيماراتقا كوشكەنىن بىلگەن سوڭ تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىن قۇرۋ يدەياسى تۋدى. ونىڭ ەكسپوزيتسياسى قالانىڭ دامۋ تاريحىنان سىر شەرتەتىن بولادى. وسى عيماراتتا مۋزەي مەن ارحيۆتى بىرىكتىرۋ جاعىن ويلاستىرىپ جاتىرمىز»، - دەدى مەيرام بەكتەمبايەۆ.

قازىر قالا اكىمدىگى مەن مەملەكەتتىك ارحيۆى بىرلەسكەن شارالار جوسپارىن ازىرلەۋدە. ەكسپوزيتسيانى بيىلدىڭ وزىندە اشۋ جوسپارى بار.

مەيرام بەكتەمبايەۆ مەملەكەتتىك ارحيۆ استانالىقتاردى كونەنىڭ كوزى بولارلىقتاي ماتەريالداردى جيناۋعا ۇلەس قوسۋعا شاقىرىپ جاتقانىن ايتتى.

«ءبىز «استانانىڭ جىلناماسىنا ۇلەس قوس» اكسياسىن باستادىق. تۇرعىنداردا تاريحي قۇجاتتار، ەكسپوناتتار بولسا، قۋانا قابىلدار ەدىك»، - دەيدى ول.

«ءبىزدىڭ قالادا مەملەكەت قورعاۋىنداعى مادەنيەت نىساندارى تىزىمىنە كىرەتىن تاريحي عيماراتتار بارشىلىق. ۆ. كۋبرين ۇيىنەن تىس، ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا (ءا. مامبەتوۆ كوشەسىندە)، كوپەس ەگوروۆتىڭ ءۇيى (م. اۋەزوۆ كوشەسىندە)، ۆ. كۋبرين سالعىزعان تاعى ءبىر ءۇي - مەتەوستانسا عيماراتى بار (جاڭا سەيفۋللين - كۇمىسبەكوۆ قيىلىسىندا). ق. مۇڭايتپاسوۆ اتىنداعى ستاديون دا بۇرىنعى كرەپوستنوي قابىرعاسىنىڭ ۇستىنە سالىنعان. ءبىز قالانىڭ تاريحىن جاڭعىرتۋدى قالايمىز»، - دەيدى ارحيۆ باسشىسى.

ول سونداي-اق عيمارات قۇرىلىسىنىڭ تاريحىنا دا توقتالىپ ءوتتى.

«كوپەس ۆاسيلي كۋبرين قاراپايىم ساۋداگەر عانا ەمەس، وتە بەلسەندى ادام بولعان. ەلدىڭ قوعامدىق ومىرىنە ۇنەمى اتسالىساتىن. مەملەكەتتىك دۋماعا دا سايلانعان. سانكت-پەتەربۋرگتە سۇيىكتىسىنە جۇرەك سىرىن اشقان سوڭ، وسىندا، اقمولاعا كەلۋدى ۇسىنادى. قىز ءوزىنىڭ سانكت-پەتەربۋرگتەگى ۇيىندەي ءۇي سالىپ بەرسە عانا كەلىسەتىنىن ايتادى. كۋبرين وسى ءۇيدى سالۋ ءۇشىن سانكت-پەتەربۋرگتەن ساۋلەتكەرلەر اكەلدى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، سانكت-پەتەربۋرگ تە، ءبىزدىڭ استانا سەكىلدى سۋلى-باتپاقتى جەردە بوي كوتەرگەن. ءۇيدىڭ قۇرىلىسىنا سول جاقتاعىداي ادىستەر قولدانىلعان»، - دەيدى ول.

ءۇيدىڭ ارت جاعىندا جەراستى جولى بولعان دەگەن اڭىز دا بار. قازىر ارحيۆ ونىڭ راس-وتىرىگىن انىقتاماق.

«بۇل جاقتىڭ قىسى قاتتى بولعاندىقتان، ۆاسيلي كۋبرين جەر استىنان جول قازدىرعان بولۋى مۇمكىن. ءبىز ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرگە گەوسكانەردىڭ كومەگىمەن ماڭايدى تەكسەرەمىز. ەگەر جەراستى جولىن تاپساق، ول ۇلكەن جاڭالىق بولۋشى ەدى. ەگەر تابىلماسا، اڭىزداعىداي ەتىپ ارنايى قازۋعا دا بولادى»، - دەيدى مەيرام بەكتەمبايەۆ.