اسىل تاستاردىڭ ەمدىك جانە ەرەكشە قاسيەتتەرى
2. كۇمىس - شيقان سىرقاتتارىن، ءىرىڭ مەن قاندى كەپتىرەدى.
3. مىس - ءىرىڭدى، قاندى كەپتىرەدى، وكپە مەن باۋىردىڭ قىزۋىن تۇسىرەدى.
4. الماز - ىزگىلىك پەن ەرلىكتى بەينەلەيدى. كوكشىل رەڭدى اسىل تاس جاس انالاردىڭ بويتۇمارى ىسپەتتەس بولادى.
5. جاقۇت - وپاسىزدىق پەن قورقىنىشتان قورعايدى. سۇيگەن جانىن وزىنە قاراتۋ ءۇشىن ەۋروپالىق ايەلدەر جاقۇت ۇشقىنىمەن ماگنيتتەلگەن ىدىستان تاماق بەرگەن.
6. زامارتاس (يزۋمرۋد) - قۋانىش پەن كوڭىلدىلىك سىيلايدى. ۇمىتشاق نەمەسە كوزى ناشار كورەتىن ايەلدەر ونى مويىنىنا تاققان. بۇل اسىل تاس ۇزاق ءومىر سۇرۋگە كەپىلدىك بەرەدى. دەل-سالدىقتان ارىلتىپ، ويدى شيراتادى.
7. التىندالعان تاباس (توپاز) - ۇمىتشاقتىق پەن ۇيقى قاشۋدى جازادى. كوز تيۋدەن ساقتايدى، ءدام سەزۋ كۇشىن ارتتىرادى.
8. الەكساندريت - قان اينالۋدى جاقسارتادى، قاندى تازارتىپ، تامىرلاردى بەكىتە تۇسەدى.
9. گاۋھار - كۇش- جىگەر قوسادى، جۇرەگىڭدى تىنىشتاندىرادى، ساعىنىشتان سارعايعانعا دا ەم بولادى.
10. ىزگىلىكتى تسيركون (گياتسينت) - كۇيگەلەكتىك پانەلەستەن ارىلتادى. مىنەزى جەڭىلتەك ايەلدەر «جوسپارسىز» تۋۋدان ساقتانعاندا پايدالانعان.
11. قىزىل شپينەل (لال) - كۇننىڭ وتكىر ساۋلەسىنەن قورعايتىن بولعان. قارت كىسىلەر بەل اۋرۋىن جەڭىلدەتۋگە تاعادى.
12. فيرۋزا (بيريۋزا) - ادامداردىڭ اراسىنداعى جاۋلىق پەن ارازدىقتى باسەڭدەتەدى. ۇدايى مويىنعا تاستاماي تاقسا ايەلدەر سارى اۋرۋعا ۇشىرامايدى. فيرۋزا دا ادام سەكىلدى، جاسىنا قاراي ءتۇرىن اقشىلدان كوگىلدىرگە، كوكتەن جاسىلعا وزگەرتىپ تۇرادى. يەسىنە الدە ءبىر قاۋىپتى جاعداي تونسە، فيرۋزا ونىڭ كوز الدىندا كۇڭگىرت تارتىپ جۇرە بەرەدى. ال جازىلمايتىن اۋرۋى بار ادام تاقسا ول مۇلدەم «ءسونىپ» قالادى.
13. وپال - كۇدىكتى ويلاردى قوزدىرادى، ۇرىس- كەرىسكە يتەرمەلەيدى. قورقىنىش تۋعىزىپ، سەكەم مىنەز قالىپتاستىرادى. ەرتە كەزدەن- اق وپالدىڭ جۇرەكتى كۇدىكتى ويلارمەن تۇمشالايتىنى بەلگىلى بولعان. تەك ءوز- وزىڭە دەگەن مىقتى سەنىم عانا ولاردىڭ قاتتى اسەرىنەن ساقتاي الادى.
14. امەتيست - ماسكۇنەمدىكتەن قورعايدى، ادامنىڭ جۇرەگىن ىزگىلىككە تولتىرىپ، اۋمالى- توكپەلى ويدان سەيىلتەدى. ەگەر ايەل ادام ونى جاستىعىنىڭ استىنا جاستانىپ جاتسا جاقسى ءتۇس كورەدى. امەتيستپەن بەتتى سيپاپ ءاجىم مەن سەكپىلدى كەتىرۋگە بولادى.
15. اگات - ءتىل- كوزدەن ساقتايتىن قارا تاس. بويىڭداعى اۋرۋىڭدى باسەڭبەتىپ، ەستۋ قابىلەتىڭدى جاقسارتادى.
16. ياشما - سۋىق رەڭدى بۇل تاس بولاشاقتىڭ كوزگە كورىنبەيتىن پەردەسىن اشادى. قىزىل ياشما قان اققاندى توقتاتىپ، ءيىس سەزۋ قابىلەتىن كۇشەيتەدى. ال كۇڭگىرت ءتۇستىسى ۋدان جانە قاستاندىقتان ساقتايدى.
17. گاگات - بۇل تاسپەن سىرەسپە مەن بۋىن اۋرۋىن ەمدەيدى.
18. ايتاس (لۋننىي كامەن) - قويانشىق اۋرۋى مەن بۇيرەك شانشىعانىن ەمدەيتىن بولعان.
19. كروۆاۆيك (گەماتيستىڭ ءبىر ءتۇرى) - باقسىلاردىڭ بويتۇمارى بولىپ ەسەپتەلگەن. ونىڭ كومەگىمەن ءىرىڭدى جارالار مەن ءزار جىبەرۋ ورگاندارىنىڭ اۋرۋلارىن ەمدەگەن.
20. جادەيت - اسىرەسە شىعىس ەلدەرىندە جوعارى باعالانعان. ول جەتپىس جەتى اۋرۋعا ەم، اسىرەسە ريەۆماتيزمگە جاقسى شيپالى بولعان.