جاپون كەلىن

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ميدوري حاشيموتو ون ەكى جىلدان بەرى ەلوردادا تۇرادى.

ايبەك ەسىمدى وتانداسىمىزعا تۇرمىسقا شىققان جاپون قىزى - بۇگىندە ەكى بالانىڭ اناسى. جۋىردا وسى شاڭىراقتا قوناقتا بولىپ قايتقان ەدىم.

مەنى ەسىك اۋزىنان كۇتىپ العان ميدوري استى- ۇستىمە ءتۇسىپ الەك. داستارقاندى جايناتىپ قويىپتى. ءبىر كەزدە بۋى بۇرقىراعان شاينەكتى اكەلىپ، جانىما جايعاستى. اتى جاپون دەمەسەڭ، مىنا كەلىنشەكتىڭ ءتۇرى دە، ءىسى دە قازاقتان اۋمايدى ەكەن. ون ەكى جىلدىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ورتاعا ابدەن ءسىڭىسىپ كەتكەنى كورىنىپ تۇر.

تويىمىزدى اتا-انام Skype ارقىلى تاماشالادى

- شىنىمدى ايتسام، قازاققا تۇرمىسقا شىعىپ، قازاقستاندا وسىلاي شاي قۇيىپ وتىرام دەگەن وي ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەپتى، - دەپ كۇلىپ باستادى اڭگىمەسىن كەيىپكەرىم. - مەن جاپونياداعى ناگاساكي قالاسىنىڭ تۇبىندە كىشكەنە اۋىلدا ومىرگە كەلدىم. جوعارى سىنىپتا وقىپ جۇرگەنىمدە، تۇركياداعى ايا سوفيا مەشىتىنىڭ سۋرەتىن كورىپ، سوندا بارۋدى قاتتى ارمانداي باستادىم. تۇركولوگيا ماماندىعىن تاڭداۋىما دا وسى جايت سەبەپ بولعان شىعار.

ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءۇشىنشى كۋرسىن بىتىرگەن سوڭ، تۇرىكشەمدى تاجىريبە جۇزىندە جەتىلدىرەيىن دەپ، انكاراعا باردىم. ول كەزدە بولاشاق جۇبايىم ايبەك تە سونداعى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بىرىندە وقىپ جاتقان ەدى. ەكەۋمىزدى جاپون دوسىم تانىستىردى. التى جىل كوڭىل جاراستىرىپ جۇردىك. ونىڭ دا جىرى كوپ. العاشقىدا اتا-انام تىم الىسقا جىبەرگىسى كەلمەي، قارسى بولدى. مەن ۇيدەگى جالعىز پەرزەنتپىن. تەك ايبەكتى جاپونياعا قوناققا شاقىرىپ، ولارمەن تانىستىرعان سوڭ، جۇرەكتەرى ورنىعىپ، ءسال ءجىبىدى.

«كادىمگى ءوزىمىزدىڭ جاپوننان اۋمايدى ەكەن عوي» دەيدى اكەم. ادەتتە شەتەلدىك دەسە، ءبىزدىڭ جاقتىڭ ادامدارى شاشى سارى، كوزى كوك كىسىنى ەلەستەتەدى. اتا-انامنىڭ رازىلىعىن العان سوڭ، قازاقستانعا قۋانىپ، ەش ۋايىمسىز كەلدىم. وكىنىشكە قاراي، تويىمىزعا اتا-انام كەلە المادى. ءبىراق بۇكىل توي بويى سكايپ ارقىلى حابارلاسىپ وتىردىق.

EXPO- عا كەلگەن جاپوندارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەتتىم

العاشقى جىلدارى ميدوري قازاق تاعامدارىنا ۇيرەنىسە الماپتى. تۋعالى تەڭىز تاعامىن جەپ وسكەن جاپون قىزعا تاۋ-تاۋ جىلقىنىڭ ەتى تاڭسىق بولعانى دا تۇسىنىكتى شىعار. ميدوريدىڭ ءوزى سول كەزدى بىلايشا ەسكە الادى:

- قوناققا بارعانىمىزدا ەنەم «تارەلكەڭە سالىپ بەرگەن تاماقتى تاۋىسىپ جەۋ كەرەك. ول سەنىڭ نەسىبەڭ» دەپ قۇلاعىما قۇيا بەرەتىن. بۇل جاقتىڭ سالتى سولاي ەكەن دەپ ويلاعانمىن عوي. سوسىن قوناقتان قايتقان سوڭ بىرنەشە كۇن اۋىرامىن. كەيىنىرەك ءوز شاما- شارقىما قاراي عانا جەۋدى ۇيرەندىم. ءقازىر جۇبايىم دا، بالالارىم دا جاپون اسىنا كوبىرەك ءۇيىر. ۇيىنە قوناق شاقىراتىن كەزدە ەنەم دە «اناۋ سۋشيىڭنەن دايىنداپ اكەلشى» دەپ ءوتىنىش ايتاتىن بولدى.

- قازاقشانى قايدان ۇيرەندىڭىز؟ - دەپ سۇراعانىمدا ميدوري:

- تۇركولوگيادا وقىپ جۇرگەنىمدە، جاپون مۇعالىمىم ءبىر جىل بويى قازاق ءتىلى ءپانىن وتكىزگەن. الايدا ول ۋاقىتتىڭ ىشىندە تەك گرامماتيكانى عانا شولىپ شىعۋىما مۇمكىندىك بولدى. ايبەكپەن تانىسقاننان باستاپ ەكەۋمىز قازاقشا سويلەسۋدى ادەتكە اينالدىردىق. قازاق ءتىلى تۇرىكشەگە جاقىن عوي. ال مەنىڭ تۇرىكشەم جاقسى-تۇعىن. كەيىن قازاقستانعا كوشىپ كەلگەن سوڭ، كوشەدە، قوعامدىق جەرلەردە ادامدارمەن كوبىرەك سويلەسۋگە تىرىسىپ ءجۇردىم. ءبىر قينالعانىم، مۇنداعى حالىق كوبىنەسە ورىس ءتىلدى ەكەن. مەنىڭ قازاقشا ۇيرەنىپ جۇرگەنىمدى كورىپ كەيبىرەۋلەر «نەگە ورىسشا ۇيرەنبەيسىز؟» دەپ تە سۇراعان. ەندى اقىرىنداپ ول ءتىلدى دە مەڭگەرىپ كەلەمىن.

قازاقشا بىلگەنىمنىڭ ءبىر پايداسىن 2017 -جىلى EXPO كورمەسى ۇيىمداستىرىلاردا كوردىم. مەن جاپونيا پاۆيلونىندا جۇرگىزۋشى- گيد قىزمەتىن اتقارعانمىن. سوندا جۇمىس ىستەۋگە ءبىر توپ جاپونيالىقتى دا الدىرتىپتى. ولار مۇندا كەلەردە ورىسشا ۇيرەنىپ كەلگەن ەكەن. ءبىر كۇنى پاۆيلوندى تاماشالاۋعا كىرگەن اقساقال «نەگە قازاقشا سويلەمەيسىڭدەر؟» دەپ بىزگە رەنجىپ كەتتى. سول كۇننەن باستاپ مەن الگى قانداستارىما قازاقشا ۇيرەتە باستادىم، - دەپ جىميدى ول.

ۇلدارىمىزدىڭ اتىن قازاق تا، جاپون دا تۇسىنەدى

بۇگىندە بۇل وتباسى قازاقتىڭ دا، جاپوننىڭ دا مادەنيەتىن قاتار ۇستانۋعا تىرىسادى. بالالارى ومىرگە كەلگەندە دە، ولاردىڭ ەسىمدەرى ەكى جاققا بىردەي تۇسىنىكتى بولعانىن قالاپتى.

- ۇلكەن ۇلىمدى بوساناردا قازاقستانداعى تۋىستارىمىز بىرنەشە ات ۇسىنعان ەدى. ءبىراق ولار كوپ بۋىندى بولعاندىقتان، جاپوندار ءۇشىن ايتۋعا قيىن. سوسىن جولداسىمىز ەكەۋمىز ويلانا كەلە قانات دەگەن ەسىمگە توقتالدىق. جاپونداردا دا Kanato دەگەن ءسوز بار، قازاقشاعا اۋدارعاندا «ارماندى ورىندايتىن ادام» دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ەكىنشى ۇلىمىز ساياتتىڭ دا ەسىمىن وسىنداي لوگيكامەن قويدىق. Sayato ءسوزى جاپونداردا «باقىتتى ادام» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى.

ەكى جاقتىڭ مادەنيەتى اراسىنداعى ايىرماشىلىققا توقتالسام، ماعان قازاقتىڭ قوناقجايلىعى قاتتى ۇنايدى. ماسەلەن، جاپونيادا ۇيگە كوپ قوناق كەلە بەرمەيدى. جاقىن تۋىستار عانا بولماسا، الىس اعايىنمەن نەمەسە دوستارمەن مەيرامحانادا كەزدەسەمىز. ۇيگە جاقىن تۋىسىڭ كەلگەن كۇننىڭ وزىندە قوناردا ونى قوناق ۇيگە اپارادى. ال مۇندا ەسىگىمىز بارلىق كىسى ءۇشىن اشىق. ۇيلەنە سالىسىمەن جۇبايىم «بىزدە ءۇي كورسەتۋ دەگەن ءداستۇر بار. قالاعا كەلگەن تۋعان- تۋىس، دوس- جاراندارىمىز ءبارى ءبىزدىڭ ۇيدەن ءدام تاتپاي كەتپەۋى ءتيىس» دەپ ءتۇسىندىرىپ بەرگەن. بۇل سالت تۋىستىق جانە دوستىق قارىم- قاتىناستاردى ودان ءارى بەرىك قىلادى دەپ ويلايمىن.

تاعى ءبىر تاڭعالعان تۇسىم، قازاقتار بالانى ەركىن ەتىپ تاربيەلەيدى ەكەن. اسىرەسە، اتاسى مەن اجەسىنىڭ نەمەرە دەگەندە شىعار جانى بولەك. ۇلكەندەردىڭ كوزىنشە، ءتىپتى، اكە- شەشەسىنىڭ دە ولارعا ۇرسۋعا قاقىسى جوق. جاپونيادا ءتارتىپ قاتالداۋ. ءبىزدىڭ بالالاردىڭ ەركىندىگى جاپونياعا بارعاندا انىق بايقالادى. كافەدە وتىرعانىمىزدا جاپون بالالارىنىڭ ءبارى اتا- اناسىنىڭ جانىندا تىپ- تىنىش وتىرسا، قانات پەن سايات ەمىن- ەركىن جۇگىرىپ جۇرگەنى. ارينە، جاپوندار ءۇشىن ولاردىڭ بۇل قيمىلى ورەسكەلدەۋ بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ءبىراق ولارعا وسىنداي شەكتەۋدىڭ از بولۋى بولاشاقتا وزدەرىنە سەنىمدى ءارى باتىل ازامات بولىپ وسۋلەرىنە اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز، - دەپ اڭگىمەسىن اياقتادى جاپون كەلىن.

 

بوتاگوز مارات قىزى

دەرەككوز astana-akshamy.kz