ءتاج ماحال كەسەنەسى قالاي سالىندى؟
اگرانىڭ جانىنداعى جانۋما وزەنىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان بۇل كەسەنەنىڭ سالدىرۋشىسى ءامىر تەمىردىڭ ۇرپاعى، موعولستان شاحى جاقان. مۇمتاز ەسىمدى سۇيىكتى جارى 13 قۇرساق كوتەرىپ، 14- بالانى دۇنيەگە اكەلەتىن ساتتە قازا بولادى. قايعىدان قان جۇتقان جاقان شاح، بۇگىندە «ولمەس ماحاببات» نىشانىنا اينالعان، ءتاج ماحال كەسەنەسىن سالدىرۋعا بۇيرىق بەرەدى. 1631 -جىلى باستالعان كەسەنەنىڭ قۇرىلىسى 22 جىلعا سوزىلعان. ءتورت قۇبىلاسىندا ءتورت مينارەتى، بيىكتىگى 74 مەتر بەس كۇمبەزى بار اق ءمارماردان سالىنعان مازاردىڭ قۇرىلىسىنا ورتا ازيا، پارسى، تاياۋ شىعىس ەلدەرىنەن 20 مىڭ زەرگەر-ۇستالار جۇمىلدىرىپ، قۇرىلىستى 1653 -جىلى اياقتادى.
مازار تۇتاستاي اق ءمارماردان تۇرعىزىلعان. قابىرعالارىنداعى ءمارمارلى ۇساق كەسەك، ورتاازيالىق ويۋ- ورنەكتەرمەن اسەمدەلىپ، اسقان شەبەرلىكپەن كەسكىندەلدى. تاڭ شاپاعىمەن قىزعىلت تۇسكە، كۇندىز اق شاڭقان، تۇنگى اي ساۋلەسىمەن كۇمىس تۇسكە بويالاتىن ءمولدىر اق ءمارماردى، اگرادان 300 شاقىرىم جەردەن الدىرتقان ەكەن. ەڭ كەرەمەتى كىرە بەرىستەگى قۇران سۇرەلەرى قارا اقىقتان، ال قابىرعالارداعى اشەكەيلەر مەن گۇلدەر قىزعىلت اقىق، مالاحيت، جاقۇت، نيفريتتەن جاسالىپ، ءمارمار تاستىڭ ىشىنە ويىپ سالىنعان. الەمدەگى ەڭ كەسەك الماس تاس (بريلليانت) «كوح- ي- نۇر» وسى مازاردا تۇرعان، كەيىننەن اعىلشىندار ەلدەرىنە الىپ كەتكەن. قازىر ول لوندوندا ساقتاۋلى.
ءتاج ماحالدىڭ ىرگەسىن جۋىپ جاتقان جامۋنا وزەنىنىڭ ارعى بەتىندە قارا ءمارماردان جاسالعان ىرگەتاس جاتىر. جاقان شاحتىڭ جوسپارى بويىنشا ونىڭ ءوزى سول جەردەن قارا ءمارماردان سالىناتىن تۇپ- تۋرا ءتاج ماحالدىڭ كوشىرمەسىنە جەرلەنۋى ءتيىس بولاتىن. جامۋنا وزەنىنىڭ ەكى جاعاسىندا جاتقان قوس مازاردى جالعاستىراتىن كوپىر سالىنۋى كەرەك ەدى. الايدا سىرتتان كەلەتىن شاپقىنشىلىقتان قاجىعان مەملەكەتتىڭ قازىناسى تاعى ءبىر قىمبات عيماراتتىڭ قۇرىلىسىن كوتەرە المايتىن بولدى. 1658 -جىلى جاقان شاحتى ۇلى اۋرانگزەب ورنىنان الىپ، قىزىل بەكىنىسكە قاماپ قويدى. توعىز جىل قاماۋدا وتىرعان جاقان شاحتى قايتىس بولعاننان كەيىن توقالىنىڭ جانىنا اپارىپ جەرلەدى.
2004 -جىلدىڭ 28 -قاراشاسىنان باستاپ ءتاج ماحال كەسەنەسىنىڭ ەسىگى، تۋريستەر ءۇشىن ايىنا 5 ءتۇن اشىق. كىرۋ اقىلى. جەرگىلىكتى ۇندىستەر ءۇشىن ارزانىراق تۇسەدى. تۋريستەرگە ارنالعان باعا ءسال كوتەرىڭكى. كەسەنەگە كىرۋ ءۇشىن اياق كيىمدى شەشۋ مىندەتتەلەدى. اڭىز بويىنشا جاقان شاح كەسەنەنىڭ ساۋلەتشىسى قۇرىلىستى اياقتاعان ساتتە-اق 2 قولىن شاۋىپ تاستاعان. سەبەبى جاۋھار تۋىندى الەمدە جالعىز بولۋى قاجەت ەكەندىگىن ەرتەدەن ۇعىندى. 300 جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە بىردە-ءبىر جەر سىلكىنىسى عيماراتقا زالال كەلتىرمەگەن. بۇگىندە ءتاج ماحالدىڭ توبەسىن اينالىپ بىردە-ءبىر تىكۇشاق ۇشا المايدى. قاتاڭ تيىم سالىناتىنى حاق. الەمدى نۇرعا بولەگەن كەرەمەتتى كورۋ سىزگە دە بۇيىرىپ قالار. جول تۇسسە، بارار ما ەدىڭىز؟