ماعجان جۇمابايەۆ «باتىر باياندى» نەگە ءولتىردى؟
ماعجان جۇمابايەۆ پوەماسىندا باياننىڭ قالماقتارعا جاسالعان ءبىر جورىعىندا ءبىر ارۋدى ولجالاپ، ۇيىنە اكەلەتىنى، وعان ءىنىسى نوياننىڭ عاشىق بولاتىندىعى ايتىلادى. سول ءبىر ءساتتى شەبەر پايدالانعان قالماق سۇلۋىنىڭ تۋعان جەرگە دەگەن ماحابباتى قۋلىق-ايلانى وزىنە دوس ەتەدى. نوياندى ارباپ، وزىمەن بىرگە قاشۋعا كوندىرىپ، سول جوسپارلارىن ىسكە اسىرعاندا، بۇل ءىستى سەزگەن باياننىڭ سوڭدارىنان قۋىپ بارىپ، قىزعانىش پەن ۇيات ورتاسىنداعى ەسسىز سەزىمىنە بوي الدىرعان ءبىر ساتتىك قاتەلىگى ەكى جاستى ءولىم قۇشتىرادى.
وكىنىشى وزەگىن قارماعان باتىر ەلىنە قايتىپ، ابىلايدىڭ دەگەنىنە كونبەي، از عانا جاۋىنگەرمەن وزدەرىن سانى جاعىنان ەسەلەگەن جاۋلارىنا قارسى اتتانىپ، قازا تابادى. وسى ساتتە «اقىن نەگە وسى جاعدايلاردى بۇرىپ اكەلىپ، باتىردى ولىمگە تىرەدى؟» دەگەن سۇراق تۋىندايتىنى انىق.
بۇل جونىندە فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور دانداي ىسقاق ۇلى بىلاي دەيدى: «باياندى ەشكىم ايىپتاپ جاتپاسا دا، ءوزىن-ءوزى ىشتەي جەگىدەي جەپ، جۇرەگى ءتىلىم-ءتىلىم، جانى جارالى بولادى. حالىق الدىندا توپ باستاپ جۇرگەن ازامات نامىستان ورتەنىپ، ادامشىلىق رۋحى مۇجىلەدى. ءولىم تۋرالى ويلاماق تۇگىلى، بىرەۋدى قايتسەم جەر جاستاندىرام دەپ جۇرگەن باتىر باياننىڭ ءوزىن-ءوزى ولىمگە ايداۋىنىڭ نەگىزگى سارىندارى وسىنداي. ومىردە ادامعا لايىقتى ءومىر ءسۇرىپ، حالقىنىڭ ماقتانىنا اينالعان باتىر بايانعا ەندى وسى اتاقتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ولىمنەن، وندا دا كىناسىن جۋىپ، ولۋدەن باسقا جول جوق. ارينە، باتىر بايانعا ءوزىن ولىمگە ايداماي-اق بۇرىنعىسىنشا ەلىن جاۋىنان قورعاپ، ەرلىكتەرىمەن كىناسىن جۋىپ، قىزمەت ەتىپ جۇرە بەرسە، ونىڭ قىلمىسى كەشىرىلەر مە ەدى، قايتەر ەدى؟ وعان بارسا، بايان باتىر بايان بولماعان بولار ەدى. ول ءوزىنىڭ ولىمىنە دە سانالى تۇردە بارىپ، ەلىنە ارنادى؛ جاۋىن قىرىپ، ءومىرى تۇگىل، ولىمىمەن دە جۇرتىنا قىزمەت ەتتى».
وسى جەردە ماعجاننىڭ تاريحتى كورسەتە وتىرىپ، ادامگەرشىلىكتى كورسەتەتىن ۇلكەن پوەمانى تۋدىرعان تالانتى مەن ەڭبەگىنە ءشۇبا كەلتىرمەۋ مۇمكىن ەمەس. باياندى ءولتىرۋ ارقىلى اباي ايتقانداي «جۇرەك، اقىل، قايراتتى» بىردەي ۇستاۋ كەرەكتىگىن استارلى ءھام جۇمباقسىز سيپاتتاي ءبىلدى.