رابيندرانات تاگور. سۋديا - اڭگىمە
كۇن كورۋ ءۇشىن تاعى بىرەۋدىڭ قۇشاعىنا ىزدەۋدى قايتىپ ويلاعىسى دا كەلمەدى ونىڭ، جيرەنە قارادى. جاسى بولسا جەر ورتاعا كەلىپ تە قالدى.
جاستىق شاقتىڭ داۋرەنى وتكەننەن كەيىن دە ءومىردىڭ ءبىر تاماشا كەزەڭى بولادى. ول كەزەڭ - جارقىن ءجۇزدى كۇزدىڭ شۋاق كۇنىندەي تىنىش تا تۇڭعيىق، تۇنىق ءبىر كەز. وسى تۇسقا جەتكەندە ءومىر باعىنىڭ بار جەمىسى تولىقسىپ ءپىسىپ، كوكوراي شالعىنى ۇزارىپ جەتىلەدى. جاستىقتىڭ ەلەڭ- الاڭىندا البىرتتىقپەن شالىس باسقان اياق ەندى ەرسى كورىنەتىن بولادى. بۇل دۇنيەدە جاسارىمىزدى جاساپ، شىعار بيىگىمىزگە شىعىپ بولعانداي سەزىنەمىز. ءومىر جولىندا باستان كەشكەن جاقسىلىق- جاماندىعىمىز، قايعى- قۋانىشىمىز ءبىزدىڭ اقىل- ويىمىزدى ءبىرجولا سۋارىپ شىڭداپ بولادى. ءبىز ەندى كوكجيەككە قول سوزدىرعان ءتاتتى قيالدىڭ سوڭىنا ەرىپ، اداسۋدان بوي تارتامىز دا، ءوز شامامىزدىڭ تار شەڭبەرىندە عانا ءومىر سۇرۋگە مويىنسۇنامىز.
جارق ەتكەن جاڭا ماحابباتتىڭ جالىنىنا ۇرىنۋدان گورى، ۇيرەنشىكتى سىر مىنەز سەرىگىمىزدىڭ بولعانىن ارتىق كورە باستايمىز. بۇل كەزدە جاستىق شاقتىڭ ۋىلجىعان وڭىنە ءاجىم تۇسەدى. ءبىراق كوڭىل شىركىن قارتايمايدى. ۇزاق جىل وتاسقان ومىردەن كەيىن كوڭىل كۇيىنىڭ كورىنىسى بەت پىشىنىمىزدەن، كوز جانارىمىزدان سەزىلەتىن بولادى. ادامنىڭ داۋسى دا، كۇلكىسى دە، كوزقاراسى دا ونىڭ ىشكى تابيعاتىمەن ۇيلەسە باستايدى. قول جەتپەستى ارمان ەتىپ ەلەگىزۋ ەندى قالادى، ءبىزدى تاستاپ كەتكەندەردىڭ ارتىنان قايعىرۋ جوق تا، الداپ كەتكەندەرگە كەشىرىم كوپ بولادى. قيىسپاسىڭمەن ايىرىلىسۋدىڭ زارىن تارتىپ بولىپ، الاي- دۇلەي بۇرقاعان ءومىر داۋىلىنىڭ ءبارىن باسىڭنان وتكىزگەن شاقتا قاسىڭدا قالعان ادال دوس ءوزىڭدى جاقىن تارتىپ، سۇيىسپەنشىلىك بىلدىرسە، سەن دە سوعان بار ماحابباتىڭدى ۇسىنىپ، قۇلىنداي تۇسەسىڭ. ءومىردىڭ وسىناۋ ءبىر ءىڭىر قاراڭعىسى شاعىندا ەجەلگى سىر مىنەز، سەنىمدى سەرىگىمىزدىڭ قاسىندا بولساق، سوندا عانا جانىمىز جاي تاۋىپ، راقاتقا باتادى. ال بۇل كەزەڭدە جاڭادان ءۇيىر بولار جان ىزدەر كۇيگە دۋشار بولساڭ، قۇدايدىڭ ۇرعانى. كەشتەتىپ كەلگەنىڭدە تىنىم الارلىقتاي بوپ ۇيىڭدە شامىڭ جاعۋلى، توسەگىڭ سالۋلى تۇرماسا، سورىڭنىڭ قايناعانى.
كحيرودا ويانا كەلسە قاسىندا جاتقان جىگىتى جوق، قاشىپ كەتىپتى. مۇنىڭ سىرعا، بىلەزىك سياقتى ءىلىپ الار بار اسىلىن الا كەتكەن ەكەن ەندى ءۇش جاسار بالاسىنا ءسۇت الاتىن دا، پاتەر اقىسىن تولەيتىن دە ەشتەمەسى قالمادى. جاسىنىڭ وتىز سەگىزگە كەلگەنى دە ەسىنە ءتۇستى. بۇل جالعاندا مۇنى جاقىن كورەر بىردە- ءبىر پەندە جوق. جۇرت سياقتى تىم بولماسا وتباسى بولىپ، سونىڭ الدىندا دا ولمەدى. مولتىلدەگەن كوز جاسىن سۇرتە سالىپ، كىرپىگىنە بوياۋ جاعاتىن قارا كۇن قايتا تۋعانى ما؟ بەت- اۋزىنا الەمىشتەپ، ەگدە تارتقان جاسىن ەندى دە جاسىرۋعا تىرىسا ما؟ جارقىلداپ كۇلگەنسىپ، جالىقپاي- تالماي مايا تورىن قۇرىپ تاعى بىرەۋدىڭ جۇرەگىن تورىماق پا؟ مۇنداي جيرەنىشتى ويدان كحيرودا ىشتەي قاتتى كۇيزەلىپ، سىلق ەتىپ قۇلاي كەتتى دە، باسىن جەرگە سوقتى.
كۇنى بويى ءنار تاتپاستان، ولىكتەي جاتتى دا قويدى. كەش بولدى. ءۇي ءىشى قارا كولەڭكە تارتتى. بۇرىن ءبىر جۇرگەن جىگىتى ويدا جوقتا وسى ۇيگە تاپ بولىپ، سول ەسىك قاقتى.
- كحيرو، اش ەسىگىڭدى، كحيرو! - دەپ دىبىس بەردى ول كحيرودا ەسىكتى شالقاسىنان اشىپ جىبەرىپ، ىزالى جولبارىستاي اتىلىپ شىعا كەلدى، قولىندا سىپىرعىشى بار ەكەن. قىزىق قۋعان جاس جىگىت كوز ىلەسپەي زىتا جونەلدى.
ايعاي- شۋدان ۇيدە جاتقان بالا ويانىپ كەتتى، كۇنى بويى قارنى اشىپ جىلاي- جىلاي سىلەسى قاتىپ، ۇيىقتاپ قالىپ ەدى.
- اپا! - دەپ شىر ەتە ءتۇستى ول - اپا!
كحيرودا توسەكتەن بالانى جۇلىپ الىپ، كەۋدەسىنە قىسقان بويى دالاعا جۇگىرىپ شىقتى دا، سول بەتىمەن قۇدىققا كۇمپ بەرىپ قويىپ كەتتى.
شۋ شىققانعا ەلەگىزگەن كورشىلەر دە شام ۇستاپ تۇس- تۇستان جينالىپ قالدى. سولار كحيرودا مەن بالانى لەزدە قۇدىقتان الىپ شىقتى. بالا ءولىپ كەتكەن ەكەن، شەشەسىندە ەس- ءتۇس جوق، تالىپ جاتىر.
اۋرۋحانادا جاتىپ كحيرودا جازىلۋعا بەت الدى. باسىن كوتەرىپ، جۇرۋگە جاراعان كەزدە- اق سۋديا ونى بالاڭدى ءولتىردىڭ دەپ جاۋاپقا تارتتى.
II
سۋديا موحيتموحون داتت كورنەكتى مەملەكەت چينوۆنيگى بولاتىن. بۇل ءىستى ول سوتتا اسا قاتال جۇرگىزدى، ءسويتىپ كحيرودانى دارعا اسۋعا ۇكىم شىعاردى. ادۆوكاتتار باقىتسىز ايەلدىڭ اۋىر ءحالىن ايتىپ، قورعاپ قالۋعا كۇش سالىپ باقتى، ءبىراق ودان ەشتەمە المادى. بيشاراعا جەڭىلدىك جاساۋعا بولاتىن سەبەپتەر بار ەكەن- اۋ دەگەندى سۋديا ويىنا دا العان جوق.
سۋديانىڭ مۇنىسىندا ءبىر ءمان بار ەدى. ول ءوزى ءۇندى ايەلدەرىن پەرىشتە دەپ بىلەتىن. ءبىراق ىشتەي ءوزى سولارعا سەنبەيتىن. ولاردىڭ ءبارى دە نەكە شارتىنان اتتاپ كەتۋگە بەيىم كەلەدى دەپ ويلايتىن.
تىزگىنىن ءسال بوساتساڭ- اق بولعانى، قوعامدا بىردە- ءبىر ءجونى ءتۇزۋ ادال ايەل قالماس ەدى- اۋ دەيتىن.
سۋديانىڭ وسىنداي كوزقاراستا بولۋى دا كەزدەيسوق نارسە ەمەس ەدى. ونى ءتۇسىنۋ ءۇشىن سۋديانىڭ جاس كەزىندە باسىنان كەشكەن كەيبىر وقيعالارىن ءبىلۋ كەرەك بولادى.
موحيتموحون داتت كوللەدجدىڭ ەكىنشى كۋرسىندا وقىپ جۇرگەندە قازىرگىدەن مۇلدە باسقا ەدى. وسى كۇنى ونىڭ قارسى الدىنان قاراساڭ جالتىراعان قاسقا ماڭدايىن كورەسىڭ، تۋ سىرتىنان كوز جىبەرسەڭ، كۇجىرەيگەن جەلكە شاشى كورىنەدى. ۇستارانىڭ وتكىر ءجۇزى جالاعان بەت- اۋزىندا قىلتاناق جوق. ال سوناۋ كەزدە شە... التىنمەن اپتاعان كوزىلدىرىك سالىپ، شوقشا ساقال، سۇلۋ مۇرت ءوسىرىپ، ەۋروپاشا شاش قويعان موحيتموحون داتت قارتيك قۇدايىنىڭ XIX عاسىردا شىعىپ جۇرگەن سۋرەتتەرىنە ۇقسايتىن ەدى. كيىمدى سانىمەن كيۋگە زەر سالاتىن، ەتتەن دە، اراقتان دا ىركىلىپ بوي تارتقان ەمەس، وعان قوسىمشا باسقا قىزىقتاردان دا قۇر قالعان جوق- تى.
بۇلاردىڭ ءۇيىنىڭ قاسىندا ۋىلجىعان جاس قىرشىن جەسىر كەلىنشەك تۇردى. اتى حەمشوشي، جاسى ون ءتورت ون بەستە عانا ەدى. اڭساعان الىس جاعا تولقىندى تەڭىز تورىنەن قاراۋىتىپ كورىنگەندە ءبىر عاجايىپ كەرەمەت سياقتى بولادى، جەسىرلىك تۇساۋ حەمشوشيدى كەڭ دۇنيەنىڭ قىزىعىنان اۋلاق ۇستاپ ەدى. سوندىقتان ول بۇل ءومىردى سول الىس جاعالاۋداعى الۋان سىرلى عاجايىپ باقىت سارايى ءتارىزدى كوردى. شىنداپ كەلگەندە بۇل دۇنيەدەگى ءومىردىڭ شىتىرمانى كوپ قاتال بولادى عوي، مۇنداعى باقىت قاۋىپ- قاتەرمەن، قايعى- قاسىرەتپەن الما- كەزەك اۋىسىپ، ارالاسىپ جاتادى دەگەندى حەمشوشي قايدان ءبىلسىن! ول ءۇشىن ءومىر دەگەنىڭ سىلدىراپ اعىپ جاتقان ءبىر ءمولدىر بۇلاق سياقتى، ءومىر جولى داڭعىل دا كەڭ سياقتى. تەرەزەدەن قاراعاندا باقىت سوناۋ سىرتتا عانا ءتارىزدى بولادى دا تۇرادى، ال ىشتە نازىك سەزىمدى وت جۇرەگىنىڭ ارىلماس ارمانى عانا بار. سونى ويلاسا بولعانى، كوڭىلدىڭ كەڭ جازىعىندا جاستىقتىڭ جالىن لەبى ەسىپ قويا بەرەدى. الەمگە كوكتەمنىڭ كۇن ساۋلەلى نۇرى قۇيىلعانداي بولادى. بيىك كوگىلدىر اسپان استىندا ەركىن تۋلاعان ەركە جۇرەك بۇكىل دۇنيەنى جاڭا عانا شەشەك اتقان جۇپار ءيىستى قىزىل گۇلدەي كورەدى.
حەمشوشيدىڭ ۇيىندە اكە- شەشەسى، ەكى ءىنىسى بار بولاتىن. ىنىلەرى تاڭەرتەڭگى تاماقتان كەيىن مەكتەپكە كەتەتىن، تۇستە كەلىپ تاماق ىشكەن سوڭ ساباقتارىن پىسىقتاۋعا كەشكى كلاستارعا باراتىن ەدى. اكەسى از عانا جالاقىسىنا ولاردىڭ ساباعىن پىسىقتاتۋشى ادام جالداي المادى.
قولى بوس ۋاقىتتا حەمشوشي ءوز بولمەسىندە ويعا شومىپ وڭاشا وتىرۋدى جاقسى كورەدى. كوشەدە ەرسىلى- قارسىلى ءوتىپ جاتقان جۇرتقا قىزىعا قارايدى، كوشە ساۋداگەرلەرىنىڭ ساڭقىلداعان داۋسىنا ەلەگىزە قۇلاق تىگەدى. جۇرتتىڭ ءبارى دە وعان باقىتتى سياقتى كورىنەدى. ونىڭ ويىنشا، قايىرشىلار جىل قۇسىنداي ەركىن ءبىر جاندار، ال كوشە ساۋداگەرلەرى ءومىر ساحناسىنا جارق ەتىپ شىعا كەلەتىن كوڭىلدى اكتەرلار سياقتى. ساۋداگەرلەرگە ماڭداي تەرىمەن مال تابۋدىڭ كەرەگى جوق ءتارىزدى.
مۇزداي كيىنگەن موحيت الشاڭداي باسىپ، كۇنىنە سان قابات تەرەزە تۇبىنەن وتەدى. حەم ونى تالاي كوردى. جاس جەسىر وسى ءبىر جىگىتتى ۇلى يندرانىڭ وزىنە ۇقساتاتىن. دۇنيەدەگى ەڭ باقىتتى، ەڭ جاقسى جىگىت وسى بولار دەپ ويلايتىن. ءساندى كيىنگەن ءور مىنەزدى جاس جىگىتتىڭ قولىنان كەلمەيتىنى جوق سياقتى كورىنەتىن. قىز قيالى موحيتتى اسپان شىڭىنا شىعارىپ، پەرىشتەلەردىڭ قاتارىنا قوسىپ قويدى، بار جاقسىلىقتى سونىڭ عانا باسىنا ءۇيدى. وسى ويعا ءوزى قۋىرشاق ويناعان جاس بالاداي الداناتىن بولدى.
ءبىر كۇنى موحيت ءۇيىنىڭ تەرەزەسى ءىڭىر قاراڭعىسىندا جارقىراپ جانىپ تۇردى، حەمنىڭ كوزى سوعان ءتۇستى. ار جاعىندا ءان سالعان داۋىستار شىعادى، بي ۇستىندە سارتىلداعان بىلەزىك ءۇنى ەستىلەدى. حەم ءتۇنى بويى كوز ىلگەن جوق، قارسى ۇيدەگىلەردىڭ تەرەزەگە تۇسكەن كولەڭكەسىنە قاراۋمەن بولدى. جاس جۇرەگى تۋلاي سوعىپ، تورعا تۇسكەن تورعايداي بەزەك قاقتى.
ايتسە دە ول پەرىشتەدەي كورىپ ارداقتاعان جىگىتىن سوككەن جوق. جۇلدىز جارىعى دەپ جانىپ تۇرعان وتقا ءتۇسىپ كەتەتىن ءپارۋانا سياقتى حەم دە موحيت ءۇيىنىڭ جارقىراعان تەرەزەسىنە ۇجماق تەرەزەسىندەي ىنتىعىپ تەلمىرە قارادى، ار جاعىندا شىرقالعان ءان، شالقىعان مۋزىكا راقات دۇنيەسىنە شاقىرعانداي بولادى. حەم ۇشقىر قيالدىڭ قاناتىنا ءمىنىپ عاجايىپ كۇن ساۋلەلى ارمان دۇنيەسىن شارلادى. سول ارمان دۇنيەسىنىڭ التىن تاعىنا تاڭىردەي تابىنعان جىگىتىن وتىرعىزىپ، سوعان كوز الماي قىزىعىپ قاراۋمەن بولدى. ءوز ءومىرىن، جاس تىلەۋىن، بۇكىل بولاشاعىن، باقىتى مەن قايعى- قاسىرەتىن ارمان جالىنى ورتەپ كەتكەندەي كورىندى، شالىنعان قۇربان الاۋ ىشىندە تاپ وسىلاي جاناتىن ەدى. كىرشىكسىز كوڭىلى ىنتىق ادامىنا تاڭىردەي تابىنۋدى ءبىلدى، سوناۋ ۇيدەگى شالقىعان شاتتىقتىڭ، قۇيىنداي قۇبىلعان اسەم ءبيدىڭ ارعى جاعىندا قۇر سۇلدەر، ارام وي، جەكسۇرىن قىلىق بارىن بىلمەدى.
قاراڭعى تۇندە كوز ىلمەي جارقىراپ تۇرعان تەرەزەدە قاۋىپ- قاتەر بولاتىنىن، ونداعى كۇلكى قاتقىل دا جالعان شىعاتىنىن جاس جەسىر الىستان بولجاي المادى. حەم ءوزىنىڭ تاڭىردەي تابىنعان جىگىتىن، ارمان قيالىنان تۋعان عاجايىپ دۇنيەنى ويمەن شارلاپ وسى تەرەزەنىڭ تۇبىندە ماڭگى- باقي جالعىز وتىرىپ قالۋعا بار ەدى. ءبىراق مۇنىڭ سورىنا قاراي الگى تابىنعان ءتاڭىرى شىققان بيىك اسپان قۇداي ۇرىپ تومەندەي باستادى. اقىرى جەر بەتىنە ءتۇستى دە، كۇل- تالقانى شىعىپ قيرادى. سونىمەن بىرگە سول اسپاندى ارمان ەتكەن جاننىڭ دا قاراسى ءوشتى.
كۇندەردىڭ كۇنىندە موحيتتىڭ قوماعاي كوزى تەرەزەنىڭ الدىندا وتىرعان ويشىل قىزدى بايقاپ قالدى. بينودچوندرو دەپ قول قويىپ وعان بىرنەشە رەت حات جازدى. اقىرىندا قىزدىڭ ۇيالا- ۇيالا جازعان جاۋاپ حاتىن الدى. حەمنىڭ بۇل حاتىندا ءارىپ قاتەسى دە، تۋلاي تولقىعان جان سەزىمى دە بار ەدى. ونىڭ ءبارىن ەگجەي- تەگجەيىن جەتكىزە جازىپ جاتپاساق تا بولادى. سودان كەيىن قىز جۇرەگىندە ءۇمىت پەن كۇدىك، قۋانۋ مەن ۇيالۋ سەزىمى ءوزارا ارپالىسىپ، ساپىرىلىسىپ جاتتى. حەمشوشي كادىمگى كوپ باقىتقا ەلتىپ ماس بولدى، باسى اينالدى. بۇكىل الەم كوز الدىندا قىلاڭ كوبەلەك اينالا بەردى، اينالا بەردى. زىرلاي- زىرلاي اقىرى ءبىر قۋ ەلەسكە اۋىسىپ كەتكەندەي بولدى. ءومىردىڭ زىمىراعان دوڭعالاعى اقىرىندا قىرشىن جاستى ءبىر قياعا لاقتىرىپ تاستاپ كەتتى.
ءبىر كۇنى تۇندە حەمشوشي اكە- شەشەسىن، ىنىلەرىن تاستاپ، موحيتلەيمەن قاشۋعا بەل بايلادى. موحيت ءوزىن ءالى دە بينودچوندرو دەپ اتايتىن. ەكەۋى كۇيمەلى ارباعا ءمىندى. بۇعان دەيىن تابىنعان ءتاڭىرىسى سول ساتتە بار سيقىن ءبىر- اق جولا بايقاتىپ قالدى. حەم قىسىلىپ ۇيالعاننان جەرگە كىرىپ كەتە جازدادى. بويىن وكىنىش بيلەدى. اربا جۇرمەي تۇرىپ- اق حەمشوشي كوز جاسىن توگىپ- توگىپ جىبەردى، موحيتتىڭ اياعىن قۇشىپ جالبارىندى:
- جالىنامىن، اكەتپە مەنى ۇيىمنەن!
موحيت ابىرجىپ قالىپ، جالما- جان قىزدىڭ اۋزىن باستى، اتتار جۇلا جونەلدى.
قاراڭعى كۇيمە ىشىندە سۋعا باتىپ بارا جاتقانداي بولىپ حەمشوشيدىڭ كوز الدىنا كۇندەگى ءومىرى ەلەستەدى: مىنە ونى اكەسى تاڭەرتەڭگى تاماققا كۇتىپ وتىر: جايراڭداپ، كۇلە سويلەپ ءىنىسى وقۋدان كەلدى، حەم ونىڭ تاماعىن بەرگەلى جاتىر، اناسى ەكەۋى ادەتتەگىسىنشە ەرتەمەن بەتەل ازىرلەۋگە كىرىسكەندەي بولادى، كۇن كەشكىرىپ، اناسى مۇنىڭ شاشىن تاراپ جاتقان سياقتانادى. كۇندەگى از عانا شارۋاسى، ءۇي ءىشىنىڭ سۋرەتى - ءبارى دە كوز الدىندا اپ- ايقىن. قاراپايىم وتباسىنداعى وڭاشا، تىنىش ءومىر ەندى وعان جۇماقتاي كورىنەدى. ءۇي شارۋاسىن اتقارعانى، اكەسىن جەلپىگەنى، ونىڭ اق شاشىن تەرىپ جۇلعانى، ءتىپتى ىنىلەرىنىڭ شالكەس قىلىقتارى - ءبارى دە ەندى قول جەتپەستەي الىستا قالعان زور باقىت سياقتى بولادى دا تۇرادى.
سونىڭ ءبارى ءوز باسىندا تۇرعاندا وزگە باقىتتى ىزدەپ كەرەگى نە ەدى! نەعىپ سونى بىلمەگەن؟
قىز اتاۋلىنىڭ ءبارى قازىر تىپ- تىنىش ءۇيدى- ۇيىندە ۇيىقتاپ جاتىر. ءوز ۇيىڭدە، ءوز بولمەڭدە تىنىش ۇيىقتاعاننان ارتىعى بار ما! بۇرىن سونى نەعىپ بىلمەگەن!
ەرتەڭ ايەل اتاۋلى بۇرىنعىشا تاڭدى اتىرىپ، ادەتتەگىسىنشە شارۋاسىمەن اينالىساتىن بولادى. ۇيىنەن قاشىپ كەتكەن حەمنىڭ بۇگىنگى تاڭى قاي جەردە اتار ەكەن؟ بۇگىنگى تاڭ قۋانىش اكەلمەيدى، كۇن ساۋلەسى مۇنىڭ ءۇيىنىڭ قابىرعاسىنا تۇسكەن كەزدە، بار سىرى اشىلادى، ماسقارا بولادى. سول كەزدە كوزدىڭ جاسى كول بولىپ، بۇعان لاعىنەت، قارعىس ايتىلادى.
قايعى- شەردەن كوكىرەگى قارس ايىرىلعانداي بوپ حەم ەڭىرەپ جىلاپ موحيتتىڭ اياعىن قۇشتى:
- قازىر ءتۇن ءىشى! اكە- شەشەم ءالى تۇرعان جوق. اپارىپ تاستا ۇيىمە!
ونىڭ زارىن پەرىشتە سىماعى تىڭدامادى. ەكىنشى كلاستى ۆاگونعا مىنگىزدى دە، بەلگىسىز ءبىر جاققا قاراي الا جونەلدى، ءسىرا، پەرىشتەنىڭ جۇماعى سول جاقتا بولسا كەرەك.
ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن تاعى دا ەكىنشى كلاستى ۆاگونعا ءمىنىپ پەرىشتە دە، ۇجماق تا باسقا جولعا ءتۇسىپ الىپ كەتە باردى. ار- ۇياتتىڭ باتپاعىنا بەلشەسىنەن باتىپ حەم جالعىز قالا بەردى.
III
موحيتموحوننىڭ باسىنان كەشكەن ءبىر عانا وقيعاسىن ايتتىق. ءسوزدى كوبەيتىپ باسقاسىن ايتپاي- اق قويساق تا بولادى.
وتكەن وقيعالاردىڭ ءبارىن قازبالاۋدىڭ قاجەتى دە جوق. ويتكەنى سوناۋ بينودچوندرونى بىلەتىن ادام قازىر جوق تا شىعار. ال وسى كۇنگى موحيتتىڭ بويىنان ءبىر ءمىن تابا المايسىڭ. ول مەزگىلىمەن قۇدايعا قۇلشىلىق ەتەدى، شاسترانى ۇزبەي وقىپ تۇرادى، بالالارىنا يوگەنى ۇيرەتەدى، جەسىر ايەلدەردى قاتال باقىلاپ جۇرەدى. جەسىر سورلىلار ەڭ تۇكپىرگى بولمەلەردە تۇرادى، وندا ادام تۇگىل ەركىن ەسكەن جەل دە بارمايدى، اي مەن كۇننىڭ ساۋلەسى تۇسپەيدى. ءبىر كەزدە موحيت بىرنەشە ايەلدىڭ الدىندا كىنالى بولىپ ەدى. ەندى ول قوعام الدىندا ءسال جازىقتى بولىپ قالعان ايەلدەردى قاتال جازالايتىن بولىپ الدى.
كحيرودانى ءولىم جازاسىنا بۇيىرعالى بىرنەشە كۇن وتكەن بولاتىن. موحيت سەبزە (وۆوش) ساتىپ الماق بولىپ، تۇرمەنىڭ باقشاسىنا كەلە جاتتى. قاماۋدا وتىرعان ايەل ءومىر بويعى بار كىناسىن مويىنعا الىپ، وكىنىشپەن تاۋبەگە كەلەر ءتۇرى بار ما ەكەن، سونى دا بىلە كەتپەكشى بولدى.
موحيت تۇرمەنىڭ ايەلدەر جاق بولىگىنە كىردى، الىستان- اق ءبىر ايعاي- شۋ قۇلاعىنا ساپ ەتە قالدى. كامەراعا كىرىپ بارسا، كحيرودا نادزيراتەل ايەلمەن ۇرسىسىپ جاتىر ەكەن. موحيت ىشىنەن كۇلدى: «ايەلدەردىڭ مىنەزى قىزىق- اۋ. اجالدىڭ اۋزىندا تۇرسا دا ىڭعايى كەلگەن ۇرىس- جانجالدى قۇر جىبەرمەيدى. بۇلار، ءسىرا، و دۇنيەدە ياما پاتشالىعىنىڭ قىزمەتشىلەرىمەن دە سالعىلاساتىن شىعار».
سوتتالعان ادامدى تاۋبە قىلۋعا كوندىرۋ مىندەت، سول مىندەتىنەن قۇتىلا كەتۋدى دۇرىس كوردى موحيت. وسى ءبىر يگى نيەتپەن ۇمتىلىپ ىلگەرى بارىپ قالىپ ەدى، كحيرودا جالىنىشتى پىشىنمەن قول قۋسىرىپ:
- سۋديا- بابۋ، وتىنەمىن، ايتىڭىزشى مىناعان، جۇزىگىمدى بەرسىن! - دەدى، ەسىركەرلىك داۋىسپەن ايتتى. نادزيراتەل جايدى تۇسىندىرە باستادى، كحيرودا جۇزىكتى شاشىنىڭ اراسىنا تىعىپ اكەلىپتى، ونى بۇل بايقاپ قالىپتى دا الىپ قويىپتى.
موحيت ىشىنەن تاعى دا كۇلىپ قويدى:
«ەرتەڭ دارعا اسىلعالى وتىرىپ جۇزىك داۋلايدى. ايەلدەر ءۇشىن وسى ءبىر جىلتىراقتان ارتىق ەشتەمە جوق شىعار، ءسىرا!»
- قانە، كورسەتشى، نە قىلعان جۇزىك! - دەدى ول نادزيراتەلگە.
قاراپ كورسە، جۇزىكتىڭ ءبىر كوزىندە ءپىلدىڭ سۇيەگىنەن جاسالعان اشەكەيلى شەڭبەرشە بار، ونىڭ ىشىندە شوقشا ساقالدى، سۇلۋ مۇرتتى جاس جىگىتتىڭ سۋرەتى تۇر ەكەن، ەكىنشى كوزىندە التىنعا ويۋلاپ «بينودچوندرو» دەپ جازىلىپتى.
موحيت شوشىپ كەتتى، قىپ- قىزىل شوقتى جالاڭاش قولىمەن ۇستاي العانىن جاڭا بىلگەندەي بولدى.
كوزىن جۇزىكتەن ارەڭ الىپ، كحيرودانىڭ بەتىنە دەن قويا قارادى. ۇيالشاق جۇزىندە ماحاببات سەزىمى ويناعان ءبىر كەزدەگى جاس قىز ەسىنە ءتۇستى، سوناۋ ءبىر تۇندە كوز جاسىمەن بەتىن جۋىپ، ەگىلە جىلاپ ەدى- اۋ بايعۇس. بۇل ونى وسىدان جيىرما ءتورت جىل بۇرىن كورىپ ەدى. ءسوز جوق، مىناۋ سول قىزدىڭ بەت ءپىشىنى.
سۋديا موحيتموحون تاعى دا جۇزىككە قارادى، سالدەن كەيىن باسىن كوتەرىپ ەدى، الدىندا تۇرعان سورلى ايەل كىشكەنتاي جۇزىكتىڭ بولماشى ساۋلەسىنە نۇرلانىپ، التىننان قۇيعان پەرىشتە مۇسىنىندەي جارقىلداپ، جايناپ كەتكەن ەكەن.
اۋدارعان س. شايمەردەنوۆ