اقان سەرىنىڭ كونە جۇزىگى قازىر قايدا؟

نۇرسۇلتان. قازاقپارات - ەل ەركەسى اتانعان اقان سەرىنىڭ اقتوقتىداي ارۋعا سىيعا تارتقان جۇزىگى اسىلدىڭ كوزىندەي ءالى امان ساقتالىپ كەلەدى. اقتوقتىنىڭ جيەن نەمەرەسى ورىنباسار توكەنوۆادان جۇزىكتىڭ وزىنە قالاي جەتكەنىن ايتىپ بەرۋىن وتىندىك.

جۇزىكتى ورىنباسار اپايعا اناسى قانيپا، ياعني اقتوقتىنىڭ تۋعان قىزى، اشەكەي بۇيىمدارى سياقتى قۇندى زاتتارىمەن بىرگە سىيلاعان ەكەن.

«شەشەم جۇزىكتى اشەكەي بۇيىمدارمەن بىرگە ساندىعىندا ساقتاعان. بالالارىنا ۇستاتپاعان. ونىڭ ايتۋىنشا، اجەمىز كامپەسكە ۋاقىتىندا ىشىك، قۇندىز جاعالار، اشەكەي بۇيىمدار، ءىس تىگەتىن ماشىنكەسىمەن بىرگە جۇزىكتى دە تەرىگە وراپ جەرگە كومگەن. سول تۇستا ءۇي- ءۇيدى ءتىنتىپ، اۋقاتتى ادامداردىڭ مال- مۇلكىنەن باستاپ ات- سايمانىنا دەيىن پاۋەسكەلەرگە تيەپ ارتىپ اكەتكەن كورىنەدى. اكەمنىڭ ادەمى ورىلگەن قامشىسى بولاتىن، تىنتۋشىلەردىڭ ونى الىپ كەتۋگە باتىلدارى بارماپتى دەپ شەشەم ايتىپ وتىراتىن. ول كەزدە جاس بولدىق، كوپ دۇنيەنى جادىمىزعا توقي المادىق. قازاق ەلىنە قايعى- قاسىرەت، زوبالاڭ اكەلگەن قىزىل قىرعىندا جالمۇقان مەن اقتوقتى مىڭعىرعان مالدان، شالقىعان داۋلەتتەن ايىرىلىپ، قاتتى قينالادى. ءبىر كەزدەگى بەرەكەلى، سالتاناتتى، ءداۋىر اڭساۋلى ارمان بولىپ قالادى. كەيىن ءبىراز جىلدار وتكەسىن توقان دەگەن ناعاشى اتامىز بارىپ الگى كومىلگەن بۇيىمداردى قازىپ الىپتى. ءبىر عاجابى، ءبارى سول كۇيى ساقتالعان دەسەدى. انامدا كۇمىستەن سوعىلعان شولپى، ساقينا، مونشاقتار كوپ بولدى. ۇزاتىلاردا ۋىستاپ تاراتقانى ەسىمدە. شولپى، ساقينا، كەيىن شارعايعاندا تاعارسىڭ دەپ تاستارى بار قاپتىرمالارىن دا بەردى اپام» ، - دەپ ەسىنە الادى ورىنباسار توكەنوۆا.

جىگىتتىڭ ءپىرى اقان سەرى مەن انگە ارقاۋ بولعان اقتوقتى سۇلۋ اراسىنداعى ماحاببات حيكاياسى ۋاقىت جىلجىعان سايىن اڭىزعا بەرگىسىز بولىپ ۇرپاقتان- ۇرپاققا جەتىپ كەلەدى.

«جالمۇقان اتامىز كەڭپەيىلدى ادام بولعان دەسەدى ەلدىڭ ۇلكەندەرى. اقان سەرىگە شىنايى قۇرمەت كورسەتىپ، قاتتى سىيلاعان. اتى اڭىزعا اينالعان سەرى قىزىلاعاشتىڭ باۋىرىنداعى جالمۇقاننىڭ شاڭىراعىندا تالاي مارتە قوناق بولعان. سونداي ءبىر ويىن- تويدىڭ ۇستىندە نارەستەلى بولىپ، شىمىلدىقتىڭ ىشىندە وتىرعان اقتوقتىنىڭ الدىنا ورامالعا تۇيىلگەن الدەنە توپ ەتە تۇسكەن. سونداعى وسى جۇزىك ەكەن. اجەمىز ونى بەسىكتىڭ باسىنا تىعىپ قويعان. ءۇش كۇننەن كەيىن عانا اشىپ كورسە كەرەك. اقان سەرىنىڭ سىيى ەكەنىن تۇسىنگەن عوي» ، - دەيدى ورىنباسار اپاي.

ورىنباسار توكەن قىزىنىڭ ايتۋىنشا، اقان سەرى سىيلاعان جۇزىكتى اقتوقتى اجەسى ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ساقتاعان. بۇل جادىگەردىڭ ۇلى ادامعا تيەسىلى ەكەنىن تۇسىنگەن. ءبىراق جۇرەك تۇكپىرىندەگى جان سىرىن جان بالاسىنا اقتارماعان.

«اقان سەرى مەن اقتوقتى اجەمىزدىڭ جۇرت اۋزىندا جۇرگەن ماحابباتى شىن بولسا، ولار نەگە قوسىلا الماعان؟ دەپ سۇرايتىنمىن شەشەمنەن. «اقان سەرىدەي جىگىتتىڭ سۇلتانىن كىم سۇيمەيدى. ءبىراق ول زاماندا سولاي بولدى عوي، نەسىن ايتاسىڭ» دەپ وتىراتىن جارىقتىق. انام ەكى جىلعا جاقىن اۋىرىپ جاتتى. ول ۋاقىتتا تۇرمىستامىن. «كوكشەتاۋ پراۆداسى» گازەتىندە جۇمىس ىستەيتىنمىن. بىردە سىرقات مەڭدەگەن شاقتا شاقىرتىپ، ويۋلى ساندىعىن اشقىزدى، اشەكەي بۇيىمداردىڭ اراسىنان ورامالعا تۇيىلگەن جۇزىكتى الىپ شىقتى. شەشەم جۇزىكتى قولىنا الىپ: - بۇل اقان سەرىنىڭ اقتوقتى انامىزعا سىيعا تارتقان جۇزىگى. تالاي جىل ساقتادىم. ەندى وزىڭە امانات ەتىپ تاپسىرامىن. مۇنى اقتوقتى اجەڭنىڭ كوزىندەي كور. ساتا كورمە، ەشتەڭەگە ايىرباستامايتىن زات. كوزىڭنىڭ قاراشىعىنداي ساقتا! - دەپ كوزىنە جاس الدى. ايتقانداي، ارتىنان وسى جۇزىككە قىزىققاندار، ساتىپ الامىن دەۋشىلەر كوپ بولدى عوي. جاسسىڭ، ءبارىبىر قولىڭا تاقپايسىڭ، ودان دا قولدان سوعىلعان ەكى بىردەي سوم التىن ساقيناعا ايىرباستا دەپ كەلدى ءبىر اپايىمىز. انامنىڭ اماناتى، بەرە المايتىنىمدى ايتتىم» ، - دەيدى ورىنباسار توكەنوۆا.

اقان سەرىنىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىندا جازۋشى ساكەن سەرى ءجۇنىسوۆ بۇل جايدى ەستىپ، اپايدى ادەيى شاقىرتىپتى. جۇزىكتى وزىمەن الا بارعان. جينالعان جۇرتتىڭ ءبارى ءسۇيسىنىپ، جۇزىكتى قولدارىنا تاعىپ كورسە كەرەك. سول جولى قالامگەر ساندىقتا جاتقاننان نە پايدا، ودان دا جۇرت كورسىن، جۇزىكتى مۋزەيگە وتكىزىڭىز دەپ كەڭەس بەرىپتى. ورىنباسار اپاي قولىنداعى اقتوقتى اجەسىنە تيەسىلى جادىگەرلەردى مۋزەيگە وتكىزىپ، انامنىڭ كوزى، اماناتى دەپ، جۇزىكتى وزىنە الىپ قالعان. كوشىرمەسى وبلىستىق مۋزەي كورمەسىندە تۇر. سەرىنىڭ ماحابباتىنان ءبىر بەلگى بولعان مۇرانى ورىنباسار اپاي نەمەرەسىنە وسيەت ەتپەك.

اسەم ۇلان قىزى

فوتو: اۆتوردان