ازاتتىقتىڭ تاڭى مەن جاڭا داۋىردەگى قازاق ەلى: بايبەك ەلباسىنىڭ ەڭبەگىن ءتىزىپ بەردى
بۇگىن ناۋرىز مەرەكەسىنە وراي الماتىلىقتار الدىندا ءسوز سويلەگەن قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك وسىلاي ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىن شۋاقتى مەرەكەمەن قۇتتىقتاعان الماتى اكىمى ناۋرىز مەيرامى دوستىقتى، ءوزارا قۇرمەت پەن كەلىسىمدى نىعايتۋعا باعىتتالعان شىنايى جالپىحالىقتىق مەيرام ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كەڭەس زامانىندا مەرەكەلەۋگە تىيىم سالىنعان ناۋرىز اراعا ۇزاق جىلدار سالىپ، 1988 -جىلدىڭ كوكتەمىندە ءبىر توپ ۇلت زيالىلارىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن الماتىدا العاش رەت تويلانعان ەدى. وسىلايشا ۇلى مەرەكەمىز قايتا جاڭعىرىپ، قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ 1991 -جىلعى 15 -ناۋرىزداعى جارلىعىمەن مەملەكەتتىك سيپات الدى.
«ءبىز بيىلعى ناۋرىزدى ەرەكشە جاڭالىقتارمەن قارسى الىپ وتىرمىز. كۇنى كەشە، ياعني 19 -ناۋرىزدا ەلباسى ءوزىنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن توقتاتۋ تۋرالى تاريحي شەشىمىن مالىمدەدى. وسىناۋ قادامى ارقىلى ەلباسى تاعى دا ەلدىك ءداستۇرىمىزدىڭ وزىقتىعىن كورسەتتى. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ - قازاق ەلىنىڭ جاڭا داۋىردەگى جاسامپاز تاريحىندا عانا ەمەس، ادامزات تاريحىندا دا ۇلكەن بەدەلگە يە ساڭلاق ساياساتكەر، كەمەڭگەر تۇلعا. ونىڭ ەسىمى مەن ەرەن ەڭبەگى الەم تاريحىنداعى ايگىلى قايراتكەرلەر - تۇركيانىڭ جاڭا تاريحىن جاساعان اتاتۇرىك، امەريكانىڭ ەركىن ەل رەتىندە دامۋىنا نەگىز سالعان دجوردج ۆاشينگتون، ساياساتكەرلىگى مەن بىتىمگەرشىلىك قاسيەتى اڭىزعا اينالعان ۋينستون چەرچيلل، سينگاپۋر عاجايىبىنىڭ اۆتورى لي كۋان يۋ جان باسقا دا تۇلعالارمەن قاتار اتالماق»، - دەپ اتاپ ءوتتى باۋىرجان بايبەك.
قالا باسشىسى ءوز سوزىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ەل ومىرىندەگى تاريحي ءرولى مەن ىرگەلى ىستەرى، حالىقارالىق ارەنادا كەڭ قولداۋ تاپقان يگى باستامالارى وعان جالپىحالىقتىق زور قۇرمەت پەن ولشەۋسىز ابىروي اكەلگەنىن ايتتى.
«كەڭەس وداعى كۇيرەگەن ءولىارا تۇستا ەل تۇتقاسىن قولىنا الىپ، ازاتتىعىمىزدى جاريالادى. ەلىمىزدىڭ شەكاراسىن شەگەندەپ، مەملەكەتتىلىگىمىزدى بەكەمدەدى. اتا زاڭىمىزدى، ۇلتتىق رامىزدەرىمىزدى بەكىتىپ، ۇلتتىق ۆاليۋتامىزدى ەنگىزدى. سىرتتاعى قانداستارىمىزدى ەلگە شاقىرىپ، ۇلى كوشكە جول اشتى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرا وتىرىپ ەلىمىزدەگى بارشا ۇلت پەن ۇلىستى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا بىرىكتىرىپ، ەتنيكاارالىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىن قالىپتاستىردى»، - دەدى ول.
سونداي-اق باۋىرجان بايبەك ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى قاراپايىم قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدى قاشاندا مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باستى وزەگى ەتكەنىن اتاپ ءوتتى. تاۋەلسىزدىكتىڭ ەلەڭ- الاڭىندا «بولاشاق» حالىقارالىق ستيپەندياسىن تاعايىنداپ، ەلىمىزدىڭ مىڭداعان جاستارىنا الەمنىڭ ەڭ وزىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاسادى. ال قازاقستاندا نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى مەن نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىن اشتى.
ەلباسى قازاقستاننىڭ جۇرەگى بولىپ تابىلاتىن تاڭعاجايىپ زاماناۋي استانا سالىپ، ونى باتىس پەن شىعىستىڭ اراسىن جالعاعان، تورتكۇل دۇنيەنىڭ ساياساتى توعىسقان باعانالى ورداعا اينالدىردى.
«الماتىلىقتار ەلباسىعا وراسان قۇرمەت پەن شىنايى سۇيىسپەنشىلىكتەرىن بىلدىرەدى. وسىدان ەكى جىل بۇرىن تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا الماتىلىقتاردىڭ قولداۋىمەن تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ ەسىمىن ورتالىق كوشەلەردىڭ بىرىنە بەرۋ تۋرالى ءماسليحات شەشىمى قابىلداندى. فۋرمانوۆ كوشەسى «نۇرسۇلتان نازاربايەۆ داڭعىلى» بولىپ قايتا اتالدى. وتكەن جىلى بۇل داڭعىل تولىقتاي جاڭعىرتىلىپ، قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارعا ىڭعايلى دا قولايلى ەتىپ اباتتاندىرىلدى. سونىمەن قاتار، جىبەك جولى جانە پانفيلوۆ كوشەلەرى، اباي جانە ابىلاي حان داڭعىلدارى، ياعني شاھارىمىزدىڭ تاريحي ورتالىعىنىڭ %60 جاڭاردى. اسقار الاتاۋدىڭ باۋرايىنداعى اسەم القاپتا ورنالاسقان قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ساياباعى بۇگىندە قالامىز بەن قالا قوناقتارىنىڭ ەڭ ءجيى باراتىن سۇيىكتى دەمالىس ورنى. 2011 -جىلى وسى ساياباقتىڭ تورىنە قويىلعان نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەسكەرتكىشى شاھاردىڭ كورنەكى ورىندارىنىڭ بىرەگەيى»، - دەدى قالا اكىمى.
الماتى اكىمى ءوزىنىڭ سوزىندە سوڭعى ەكى كۇن ىشىندە قالادا اتقارىلعان شارالار بارىسىندا ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ وزىنە جاقىن كەلىپ، ەلباسىعا ايرىقشا قۇرمەت پەن العىستارىن بىلدىرگەنىن ايتتى. باۋىرجان بايبەك ەلباسىنىڭ ساليقالى مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ باستى وزەگى ورتاق قۇندىلىقتار، كەلىسىم مەن تۇراقتىلىق، باۋىرمالدىق پەن دوستىعى جاراسقان بىرلىك پەن ىنتىماق ەكەنىن ەرەكشە اتادى.
«ءبىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز شىن مانىندەگى ەلباسى، ۇلت كوسەمى جانە كوشباسشىسى. «الماتى - ەلباسى - تاۋەلسىزدىك» اجىراماس ۇعىم. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىز تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرى الماتىدا اشىلعان. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مەملەكەتتىلىگىمىزدى تۇعىرلى، ەلدىگىمىزدى عۇمىرلى ەتەر كوپتەگەن اسا ماڭىزدى قۇجاتتارعا دا وسى الماتىدا قول قويعان. ەلباسىنىڭ سوزىمەن ايتقاندا، «الماتى - تاۋەلسىزدىكتىڭ التىن بەسىگى»، - دەپ اتاپ ءوتتى اكىم.
قالا تۇرعىندارىنىڭ الدىندا سويلەگەن سوزىندە باۋىرجان بايبەك قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ الماتى قالاسىن ءاردايىم ەرەكشە نازارىندا، تۇراقتى قامقورلىعىندا ۇستاعانىن اتاپ ءوتتى. ن. نازاربايەۆتىڭ قولداۋى ارقاسىندا بۇگىنگى كۇنى قالا ەل ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشىنە، ينۆەستيتسيالىق جانە تۋريستىك تۇرعىدان اسا تارتىمدى ىسكەرلىك ورتالىعىنا اينالدى.
«بىردە ەلباسى «الماتى - تۋىپ- وسكەن جەرىمىز. الماتى - ماحاببات، الماتى - جاستىق شاق. مەن الماتىعا قامقورلىق جاساۋدى ءارقاشاندا ءوزىمنىڭ ەرەكشە پارىزىم دەپ سانايمىن» دەگەن ەدى. الماتىلىقتار ونىڭ ۇلكەن تەبىرەنىسپەن ايتىلعان وسىناۋ جۇرەكجاردى سوزدەرىن ۇنەمى ەستە ساقتايتىن بولادى»، - دەپ قورىتىندىلادى ءسوزىن قالا اكىمى.
ب. بايبەك ناۋرىز مەيرامىن قالا تۇرعىندارىمەن بىرگە مەرەكەلەدى جانە پانفيلوۆ كوشەسى بويىمەن ءجۇرىپ ءوتتى. تەك بۇگىنگى مەرەكەنىڭ وزىنە عانا 300 مىڭنان استام ادام كەلدى، ولاردىڭ ىشىندە جاپونيادان، وڭتۇستىك كورەيادان، مالايزيادان، بەلارۋستان جانە باسقا ەلدەردەن 500-دەن استام تۋريست كەلدى. الماتىدا ناۋرىز مەيرامى ءبىر اي بويىنا تويلانادى جانە مەرەكەگە وراي 80-نەن استام شارا وتەتىن بولادى.