ءار ەلدىڭ سالتى باسقا: الەم ەلدەرى جاڭا جىلدى قالاي قارسى الادى

استانا. قازاقپارات - ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەرەكەسى قازاق حالقى ءۇشىن كەزەكتى جىلدىڭ ەسىگىن اشىپ، جۇرتىمىز جاڭا جىلمەن بىرگە، ەلدەگى سوڭعى جاڭالىقتاردى ەسكەرسەك - جاڭا كەزەڭگە اياق باسقالى وتىر.

تاۋەلسىزدىكتىڭ جارشىسى ىسپەتتەس قازاققا قايتىپ كەلگەن ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ ۇلتىمىز ءۇشىن ماڭىزى ەرەك. ال ەندى الەم ەلدەرى جاڭا جىلدى قالاي تويلايدى؟ قازاقپارات ءتىلشىسى بۇل ماقالادا الەمدەگى ءتۇرلى حالىقتاردىڭ جاڭا جىلدى قارسى الۋ داستۇرىنە شولۋ جاسايدى.

يرانداعى «نورۋز بايرامى»

جاڭا جىلدى يراندا مۇسىلمان كۇنتىزبەسىمەن كوكتەمدە، ياعني 22 - ناۋرىزدا تويلاي باستايدى. جاڭا جىلدى يراندا نورۋز، ال كوكتەمنىڭ العاشقى ايىن فاۆاردين دەپ اتايدى.

جاڭا جىل كەلمەستەن بىرنەشە اپتا بۇرىن يراندىقتار بيداي، ارپا نەمەسە جاسىمىق ءوسىرىپ، ولاردى ءۇيىن ءداستۇرلى تۇردە ارلەۋ ءۇشىن قولدانادى. بيداي گۇلدەنۋدىڭ، وركەندەۋدىڭ بەلگىسىن بىلدىرەدى. بيداي 13 كۇن ۇيدە ساقتالادى دا، جاڭا جىل قارساڭىندا وزەنگە شاشىلادى.

ءوتىپ بارا جاتقان جىلدىڭ سوڭعى سارسەنبىسىندە يراندا ەسكى ءداستۇر بويىنشا كوشەدە وت جاعادى. يراندىقتاردىڭ سەنىمى بويىنشا الاۋ جاڭا جىلدا باقىت اكەلەدى دەپ سەنەدى.

يراندىقتاردىڭ ەسكىدەن قالعان نانىمىنا ساي، جاڭا جىل الدىندا جەر بەتىنە بابالالاردىڭ رۋحى تۇسەدى. ال تۇندە بارلىق تىلەكتەردىڭ ورىندالۋى ءۇشىن ءداستۇر بويىنشا جاڭعاق پەن جەمىستەن ارالاستىرا جاسالعان ەرەكشە تاعام ازىرلەنەدى. جەتى سانى يراندا قاسيەتتى سانالادى.

جاڭا جىل الدىندا يراندىقتار ءۇيىن تاپ- تۇيناقتاي جيناپ، مەرەكەنى جاڭا كيىممەن قارسى الادى. جاڭا جىلدا جايىلعان داستارحان - حاۆت- سين دەپ اتالادى. ەجەلگى ءداستۇر بويىنشا حاۆت- سيندا جەتى ءتۇرلى تاعام قويىلۋى ءتيىس. داستارحانعا مىندەتتى تۇردە شام قويىلادى. بۇل - وتتىڭ بەلگىسى. ال ءارتۇرلى تۇسكە بويالعان جۇمىرتقالار - جەر- انانىڭ سيمۆولى. ۇستەلدە اينانىڭ بولۋى الەمنىڭ ارتۇرلىگىگىن بىلدىرەدى. بۇعان قوسا يراندىقتاردىڭ جاڭا جىلدىق داستارحانىندا مىندەتتى تۇردە قۇران كىتابى قويىلۋى ءتيىس.

جاپوندار جاڭا جىلدا 108 بالەنى قۋادى

جاپونيادا جاڭا جىل - مەملەكەتتىك مەرەكە مارتەبەسىنە يە. گريگوريان كۇنتىزبەسى بويىنشا جىل سايىن 1 -قاڭتاردا تويلانادى. ايتا كەتەرلىگى، كۇنشىعىس ەلىندە گريگوريان كۇنتىزبەسى 1873 -جىلى، ياعني مەيدزي رەستاراتسياسىنان 5 جىل وتكەننەن كەيىن قابىلدانعان. مىنە، سودان بەرى قاڭتاردىڭ العاشقى كۇنى - جاپونياداعى رەسمي جاڭا جىلدى تويلاۋ كۇنى.

جاڭا جىلدا جاپوندار ءوز ۇيلەرىن بامبۋكپەن، ورىك جانە شىرشا بۇتاقتارىمەن اشەكەلەيدى. وسى ارلەۋ ارقىلى جاپوندار مولشىلىق، اۋقاتتىلىق پەن ماحاببات كەلەدى دەپ سەنەدى.

جاڭا جىل الدىندا جاپوندار مىندەتتى تۇردە عيبادات ورىندارىنا بارىپ، قۇدايدان باقىت پەن دەنساۋلىق سۇرايدى. ال جاڭا جىل ءتۇنى ءبىر- بىرىنە گۇل سىيلاپ، بۇل قۇرمەتتەرى ساتتىلىك اكەلەدى دەپ سەنەدى.

جاڭا جىلدىڭ كەلگەنى تۋرالى جاپونيادا قوڭىراۋدىڭ 108 مارتە سوعىلۋىنان بىلەسىز. بۋددالىق سەنىم بويىنشا، ادامدى 108 زياندى ۋايىم اينالسوقتاپ جۇرەدى. مىنە، قوڭىراۋدىڭ 108 مارتە سوعىلۋى - سول 108 بالەنى قۋۋدىڭ امالى سانالادى.

كۋبالىقتاردىڭ باستى سىيى - كۋبالىق روم مەن سيگارا

كۋالىقتار جاڭا جىلدا قالاي كوڭىل كوتەرۋ كەرەكتىگىن بىلەدى. كۋباداعى جاڭا جىل - ەرەكشە سالتى بار، جارقىن مەرەكە.

كۋبادا جاڭا جىلدا تەرەزەدەن سۋ شاشۋ نەگىزگى داستۇرلەردىڭ ءبىرى ەسەپتەلەدى. ول ءۇشىن كۋبالىقتار الدىن الا ۇيدەگى بارلىق ىدىس- اياقتاردى سۋعا تولتىرىپ قويادى ەكەن. ال كەش باتقاندا سۋدىڭ ءبارى سىرتقا شاشىلىپ، بۇل ءداستۇر جاڭا جىلدا جولدىڭ جارقىن بولسىن دەگەن تىلەكتى بىلدىرەدى.

شىرشانىڭ ورنىنا پالمالاردى، كاكتۋستار مەن اراۋكاريالاردى ارلەۋ، بەتپەردەمەن وتەتىن كارناۆالدار - كۋبالىقتاردىڭ جاڭا جىلداعى داستۇرىنە اينالىپ كەتكەن.

12 ساعاتتىڭ ىشىندە 12 ءجۇزىم جەۋ ارقىلى ونداعى حالىق وتكەن جىلدىڭ ءار ساتتەرىن ەسكە الادى. جەلىنگەن ءار ءجۇزىم سايىن ءبىر تىلەك تىلەنەدى. كۋبالىقتار ەڭ سوڭعى ءجۇزىمدى - ەڭ ءتاتتى تىلەككە قالدىرادى.

جاڭا جىل كەشىندە بالالار اياز اتالاردان - كۋباشا ۆالتاسار مەن گاسپاردان، مەلحيوردان سىيلىق الادى. ۇلكەندەرگە بۇل كۇنى ءداستۇرلى تۇردە كۋبالىق سيگارالار مەن ايگىلى كۋبالىق روم تارتۋ ەتىلەدى.

حۋۆەنتۋد ارالىنىڭ جاعاجايىنان تەڭىزدىڭ قارا قۇمىنىڭ ءبىر ۋىسىنا قول جەتكىزۋ جاڭا جىلدا بالىقشىلار ءۇشىن ەرەكشە ىرىم.

كۋبالىقتار 1 - قاڭتارعا كەلەتىن «Liberation Day in Cuba» (ەركىندىك كۇنى) كۇنىندە قىدىرىس جاساپ، مىندەتتى تۇردە شەرۋلەتەدى.

روجدەستۆوعا كۋبادا جىلدار بويى تىيىم سالىنىپ كەلگەن. تەك 1998 -جىلى ريم پاپاسىنىڭ وتىنىشىنەن كەيىن ەل بيلىگى بۇل مەيرامدى اتاپ ءوتۋدى اشىق دەپ جاريالادى. 30 جىلدىق كوممۋنيستەردىڭ بيلىگى بۇل مەكەننەن حريستين داستۇرلەرىن ىعىستىرىپ شىعارىپ، ونىڭ ورنىن افرو- ازيالىق سالت- داستۇرلەر تولتىردى.

وتشاشۋمەن پەرى قۋعان قىتايلار

قىتاي ەلى جاڭا جىلدى (قىتايشا ءشۇن جيە) اقپان ايىندا قارسى الادى. جاڭا جىلدى كوكتەمدە قارسى الۋدى قىتاي ەلى 2 مىڭ جىلدان بەرى ءداستۇر ەتىپ كەلە جاتىر. كورشىلەس ەل ءۇشىن جاڭا جىل - كوكتەم مەرەكەسى. قىتايدا دا ءاربىر جىل 12 جانۋارعا ارنالعان.

ءبىر قىزىعى، قىتايلار جاڭا جىلدا مىندەتتى تۇردە قىزىل كيىم كيۋگە تىرىسىپ، ءۇيى مەن كوشەلەرىنىڭ قىپ- قىزىل تۇسكە بويالعانىن قالايدى ەكەن. قىتايلاردىڭ سەنىمى بويىنشا، وتشاشۋلار مەن شارتىلداقتار پەرىلەردى قۋىپ، ساتتىلىك اكەلەدى. كورشىلەرىمىز جاڭا جىلدا مىندەتتى تۇردە ءۇيىن تازالاپ، باقىتقا ارنايى ورىن دايىندايدى.

جاڭا جىلعا دەيىنگى سوڭعى ءتۇندى قىتايلار «ايىرىلىسۋدان كەيىنگى كەزدەسۋ ءتۇنى» دەپ اتايدى. ولار ءۇشىن ءدال وسى ءتۇن - جىلدىڭ ەڭ ماڭىزدى ءساتى. جاڭا جىل الدىنداعى وسى تۇندە قىتايلار مەرەكەلىك ۇستەلدە باس قوسادى. جاڭا جىل كەشىندەگى كەشكى استا مىندەتتى تۇردە تاۋىق ەتى، بالىق پەن «دوۋفۋ» - سويا ىرىمشىگى بولۋى كەرەك.

گرەكيا: «ءاميانىڭىز وسى تاستاي ۇلكەن بولسىن»

گرەكتەر جاڭا جىلدى ەرەكشە مەرەكە ساناتىنا جاتقىزىپ، ەجەلگى داستۇرلەر بويىنشا بارىنشا اتاپ وتۋگە تىرىسادى.

 گرەكيالىق جاڭا جىلدى اتاپ ءوتۋدىڭ باستى ەرەكشەلىگى - تاس سىيلاۋ. مەرەكە كۇنى تۋعان- تۋىستارى مەن دوستارىنا قوناققا بارعان ادامدار مىندەتتى تۇردە وزىمەن بىرگە سىيعا تارتۋ ءۇشىن تاس الىپ (نەعۇرلىم ۇلكەن) جۇرەدى. قوناققا كەلەتىن ۇيىنە كەلگەن كەزدە گرەكتەر الگى تاستى ءۇيدىڭ تۋرا تابالدىرىعىنا تاستايدى. مۇنداعى تىلەك - ءۇي يەسىنىڭ ءاميانى وسى تاس سەكىلدى ۇلكەن بولسىن دەگەنى.

جاڭا جىل تۇنىندە بۇكىل وتباسى جارىقتى ءسوندىرىپ، ءۇيدىڭ كىرەبەرىسىنە شىعادى دا، تابالدىرىققا انار جەمىسىن ۇرىپ جارادى. اناردىڭ ءدانى بۇكىل اۋلاعا شاشىلىپ كەتەتىندەي تابالدىرىققا قاتتى ۇرۋ كەرەك. ءدان كوپ شاشىلعان سايىن - تيىنىڭ كوپ بولادى. بالالار وسى كەزدە اۋلاعا جۇگىرىپ شىعىپ، اناردىڭ ۇلكەن داندەرىن جيناپ الادى. وسى ءداستۇر گرەكيادا «Έσπασε το ρόδι»، ياعني «اناردى جاردى» دەپ اتالىپ، كەز كەلگەن ءىستىڭ ءساتتى باستالعانىن بىلدىرەدى.

جاڭا جىل مەرەكەسى كۇنى گرەكتەر ۇيىنە وڭ اياقپەن كىرەدى. «اناردى جارعاننان» كەيىن ءبارى ۇيگە وڭ اياعىمەن كىرىپ، مەرەكەنى جالعاستىرادى.

گرەكيادا بالالاردىڭ ءوز اياز اتاسى - سۆ. ۆاسيلي بار. گرەكتەر مىندەتتى تۇردە جاڭا جىلدىق داستارحانعا 9 ءتۇرلى تاعامدى قويۋى ءتيىس.

گرەنلانديا - جاڭا جىلدىق داستۇرلەر توعىسى

گرەنلانديا - ينۋيتتەر (اركتيكالىق حالىق) مەن ازداعان ەۋروپالىقتار (كوبى دات) قونىستانعان سولتۇستىكتەگى ەل. گرەنلاندياداعى داستۇرلەر توعىسى - جاڭا جىلدى قارسى الۋدىڭ بىرەگەي ءداستۇرىن قالىپتاستىرعان.

گرەنلانديادا جاڭا جىلدا ەرەكشە سىيلىق الۋعا بولادى. مۇزدان ايرىقشا ويىلىپ الىنعان ايۋلار مەن مورجداردىڭ، ەلىكتەردىڭ بەينەسى ۇمىتىلماس سىيلىق بولارى حاق. مۇنداي سىيلىقتاردى گرەنلانديادا ۇزاعىنان ساقتاي الاسىز. سەبەبى، ول جاقتا جىلدىڭ باسىم ۋاقىتىن كارىن توككەن «كارى قۇدا» قوناقتاپ العان. مۇزدى سىيلىقتان بولەك، گرەنلانديالىقتار ءبىر- بىرىنە مورجدىڭ ازۋ ءتىسىن، يتبالىقتىڭ تەرىسىنەن تىگىلگەن قولعاپتى، ۇلتتىق كيىمدەردى، اسىرەسە جىلى كيىمدى سىيلاۋعا تىرىسادى. بالالاردىڭ جاڭا جىلدا ءوز اياز اتاسى - يۋلەتومتە اتاسى قۇتتىقتايدى.

گرەنلانديالىقتار جاڭا جىلدىق داستارحاندى بىرنەشە اپتا بۇرىن ازىرلەي باستايدى. ماسەلەن، كيۆياك اسىنىڭ دايىندالۋى ەرەكشە. ول ءۇشىن اۋلانعان يتبالىقتىڭ باسى جەكە ءبولىنىپ الىپ، دەنەسىنە قاۋىرسىن- ءجۇنى جۇلىنعان شاعالالار تولتىرىلادى دا، جەتى اي بويى ماڭگى مۇزعا تاستالادى. وسى جەتى ايدىڭ ىشىندە شاعالانىڭ ەتى يتبالىقتىڭ دەنەسىن ءىرىتىپ، ارالاسىپ كەتەدى. جاڭا جىلدا كيۆياك قازىلىپ الىنىپ، ۇستەلگە قويىلادى. ءدامى وتكىر ءارى ەسكى ىرىمشىكتىكىندەي بولادى.

گرەنلانديالىقتاردىڭ جاڭا جىل مەرەكەسىندە قۇشىرلانا جەيتىن تاعى ءبىر اسى - ىرىگەن اكۋلانىڭ ەتى. ول ءۇشىن الىپ گرەنلانديالىق اكۋلا اۋلانىپ الىنىپ، بىرنەشە اي بويى ول دا مۇزعا تاستالادى. شەتتەن كەلگەن كىسى ءۇشىن البەتتە، ءۇشبۇرىشتالا تۋرالعان، ءيىسى ىرىمشىككە ۇقساس بۇل اس تارتىمدى كورىنبەۋى ابدەن مۇمكىن.

ءداستۇرلى ءارى ەكزوتيكالىق بەزەندىرۋ: تەرەزەگە جاپسىرىلعان روجدەستۆولىق جۇلدىزدار، شىرشا، شام مەن گيرلياندتارتى ءداستۇرلى ەۋروپالىق سيپاتپەن سالىستىرۋعا بولادى. ال سابىن تاستار مەن اعاشتاردان ويىلىپ جاسالعان مورجدار مەن يتبالىقتاردىڭ ءمۇسىنىن، ينۋيتتەردىڭ قۇدايىنىڭ ءمۇسىنىن الەمنىڭ باسقا جەرىنەن كەزدەستىرە المايتىنىڭىز انىق. بۇل سىيلىقتاردىڭ ءبارى دە گرەنلانيالىقتاردىڭ سەنىمى بويىنشا ساتتىلىك اكەلەدى.

ماجارستانداعى بالەنى الا كەتەر «سابان دجەك»

ماجارستاندا الدىمەن قاراشەن (روجدەستۆو) تويلانادى. وسىناۋ سالتاناتتى مەرەكەدەن كەيىن ماجارلار جاڭا جىلدىق كەشتى دە لايىقتى اتاپ ءوتۋدى ۇمىت قالدىرمايدى.

كەلىپ جاتقان جاڭا جىل ساتتىلىكتى كوپتەپ اكەلۋى ءۇشىن ماجارلار جىلداعى ءداستۇردى ورىنداپ، «سابان دجەك» اتتى تۇلىپتى ورتەۋى كەرەك. ءبىراق، ورتەمەس بۇرىن ماجارلار دجەكتى بۇكىل كوشەلەردىڭ بويىمەن كوتەرىپ الىپ ءجۇرىپ، وتكەن جىلدان قالىپ بارا جاتقان قالاداعى بارلىق بالە- جالانى جيناپ الادى. وسىدان كەيىن دجەك وتقا ورانىپ، وزىمەن بىرگە بارلىق بەلىن الىپ كەتەدى- مىس.

ماجارلار جاڭا جىل داستارحانىنا تاۋىق ەتىن قويۋدى جامان ىرىمعا بالايدى ەكەن. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا، تىرناقتارى وتكىر تاۋىق كىسى بالاسىنان باقىتىن تارتىپ الۋعا قاۋقارلى. تاۋىقپەن بىرگە وسى مەرەكە كەزىندە ماجارلار كۇركەتاۋىقتى دا جەمەيدى. سەبەبى، ول قۇس تا نانىم بويىنشا ادام بالاسىنا قايعى اكەلۋى مۇمكىن.

نان - جاڭا جىل مەرەكەسىنىڭ باستى تاعامدارىنىڭ ءبىرى. ناندى ماجارلار داستارحانعا شاعىن بولىكپەن كەسەدى. ولاي ەتپەسە، جاڭا جىلدا باقىت كەلمەيدى دەگەن ىرىم بار.

برازيلياداعى قايىق ۇستىندەگى اقجارما تىلەك

برازيلياداعى جاڭا جىل - جازعى مەرەكە. سەبەبى، 31 - جەلتوقساندا برازيليادا كۇن شىجىپ، جاعاجايلاردا ناعىز جازدىڭ جايماشۋاعىن تاماشالاي الاسىز. مەرەكە باستالماي ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن برازيلياداعى كوشەلەردىڭ ءبارى دە شامدارمەن، گيرلياندتارمەن بەزەندىرىلىپ، شىرشالار ورناتىلادى. كوپتەگەن ەلدەردە جاڭا جىل وتباسىلىق مەرەكە رەتىندە اتالىپ وتسە، برازيليادا جاڭا جىلدىڭ تويلاۋ سيپاتى وزگەشە. مۇندا كەرىسىنشە، دوس- جارانداردىڭ ءبارى شۋلى توپ- توپ بولىپ بىرىگىپ، مەيرامحانالاردا، تۇنگى كلۋبتاردا جينالادى. برازيليالىقتار جاڭا جىلدى بيمەن، انمەن قارسى الادى.

برازيليالىقتاردىڭ جاڭا جىلدىق وزىندىك داستۇرلەرى بار. مىسالى، جاڭا جىل تۇنىندە ولاردى قىزىق ءبىر ريتۋال بار: برازيليالىقتار 12 ءجۇزىم جەپ، تىلەك تىلەۋى كەرەك. جاڭا جىلعا ساناۋلى ساتتەر قالعاندا برازيليالىقتار سەكۋندتاردى داۋىستاپ ساناپ، سوڭعى ساتتە اسپاندى وتشاشۋلار جاۋىپ كەتەدى.

برازيليالىق جاڭا جىلدىڭ ەرەكشەلىگى - افريكالىق سالتتار مەن سالتاناتتارعا نەگىزدەلۋىندە. اسىرەسە، برازيليانىڭ جاعاجايلارىندا، ريو- دە- جانەيرودا افريكالىق مادەنيەتتىڭ ىزدەرىن ايقىن اڭعارۋعا بولادى. جاڭا جىلدا برازيليالىقتاردىڭ سەنىمى بويىنشا ارۋاقتاردىڭ قاھارىن باسەڭدەتۋ ءداستۇرىن ورىنداۋى كەرەك. سول سەبەپتى، ءار برازيليالىق افريكالىق ايەل قۇداي - يمانجەگە قۇربان سىيلارىن بەرىپ، ءتاۋ ەتۋى كەرەك. اعاش قايىقتاعى جانىپ تۇرعان شامدار تەڭىزگە جىبەرىلىپ، تىلەك تىلەنەدى. شام نەعۇرلىم الىسقا بارىپ، وشپەگەنشە - تىلەكتىڭ ورىندالۋ مۇمكىندىگى دە مول.

فوتوسۋرەتتەر ينتەرنەتتەن الىندى

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى