قازاقستان وڭىرلەرىندە ناۋرىز كوجە دايىنداۋعا قانشا اقشا جۇمسالادى

استانا. قازاقپارات - ناۋرىز كوجە -  ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى جاسالاتىن قاسيەتتى اس. وعان تارى، ارپا، بيداي، بۇرشاق، كۇرىش سياقتى جەتى ءتۇرلى ءدان مەن اق قوسىلادى. تۇركى حالىقتارىنىڭ ۇعىمىندا جەتى سانى قاسيەتتى سانالعاندىقتان، ناۋرىز كوجەگە جەتى ءتۇرلى ءدام قوسىلادى.

 وعان قوسا، ول - توقشىلىق پەن ىرىس قۇتتىڭ جورالعىسى. ناۋرىز كوجە كەلەر جىلعى مولشىلىقتىڭ جارشىسى رەتىندە ناۋرىز تويىندا ءاربىر شاڭىراقتا مىندەتتى تۇردە ازىرلەنگەن. سوعىمنان ارنايى ساقتالعان مۇشەلەر (قازى، قارتا، شۇجىق، ت. ب. ) دە قوسىلادى.

نەگىزى، وسى ەرەكشە تاعامعا قىزىعۋشىلىق تانىتقان فرانسيانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى فيليپپ مارتينە ناۋرىز كوجە دايىنداۋدان ساباق العانى دا ەسىمىزدە.

ناۋرىز كوجەدەن العاش رەت اۋىز تيگەنىن ايتقان ول، ۇلتتىق تاعام وتە ءدامدى ەكەنىن جەتكىزىپ، تامسانعان ەدى.

البەتتە، ناۋرىز كوجەگە بەلگىلى ءبىر تاعام ءتۇرىن قوسۋ كەرەك دەگەن ارنايى نۇسقاۋ جوق. اركىم قولىنداعى بار ازىق- تۇلىگىنە قارايدى. وعان ءتىپتى، كوكونىس پەن جەمىستەر قوساتىندار بار. وسى ورايدا قازاقتا ناۋرىز كوجە ءارتۇرلى دايىندالاتىنىن ءوزىمىز دە كورىپ ءجۇرمىز.

بيىل مەيرام قارساڭىندا ەل وڭىرلەرىندە اتالعان ۇلتتىق تاعامدى دايىنداۋعا ورتاشا ەسەپپەن قانشا اقشا جۇمسالاتىنىن، سونداي- اق كوجەگە قوسىلاتىن دامدەردىڭ باعاسىنا شولۋ جاساپ كوردىك.

 ورال قالاسىنىڭ تۇرعىنى، ارداگەر- ۇستاز تامارا ءنابي قىزىنىڭ رەتسەپتىسى بويىنشا جاسايتىن بولساق، 5 ليتر سۋعا 1 ءسۇر قازى سالىنادى. ال پىسە كەلگەندە: 200 گ ر كۇرىش، 200 گ ر تارى، 2 ءسابىز، 3 ليتر ايران، 100 گ ر مەيىز قوسىلادى. سونىمەن، ب ق و- دا 200 گ ر كۇرىش - 54 تەڭگە؛ 200 گ ر تارى - 40 تەڭگە؛ 3 ليتر ايران («بەرەكە» ) 450 تەڭگە؛ 100 گ ر مەيىز - 160 تەڭگە؛ 2 ءسابىز 40 تەڭگە شاماسىندا بولىپ وتىر.

اتاپ وتسەك، ەلىمىزدە تۇزدىڭ 1 كەلىسىنىڭ ورتاشا باعاسى 60 تەڭگە شاماسىندا.

 كوكشەتاۋدا ناۋرىز كوجەگە قوسىلاتىن 7 دامگە توقتالساق، ءسۇر ەتتىڭ ءبىر كەلىسى - 2000-2500 تەڭگە؛ قۇرتتىڭ كەلىسى - 1500 تەڭگە؛ تارىنىڭ كەلىسى - 200 تەڭگە؛ بيدايدىڭ كەلىسى - 150-200 تەڭگە؛ جۇگەرىنىڭ كەلىسى - 200 تەڭگە، ايراننىڭ ليترى - 200 تەڭگە، مەيىزدىڭ ءبىر كەلىسى - 1500 تەڭگە، ۇننىڭ ءبىر كەلىسى - 100 تەڭگە.

 قوستاناي وڭىرىندە جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى - 1700-1900 تەڭگە؛ كۇرىشتىڭ («ماكفا» ) كەلىسى - 360 تەڭگە؛ قۇرتتىڭ كەلىسى - 600-700 تەڭگە؛ 1 كەلى پياز - 135 تەڭگە؛ 600 گ ر تارى («التىن دالا» ) - 189 تەڭگە؛ 800 گ ر ارپا («پاسسيم») - 309 تەڭگە؛ ايران («نوۆىي دەن» ) - 215 تەڭگە؛ مايلىلىعى % 2,5 قاتىق («دەپ» ) - 125 تەڭگە دەڭگەيىندە قالىپتاسقان.

ال تالدىقورعان بازارلارىندا سۇرلەنگەن جىلقى قازىسىنىڭ ورتاشا باعاسى كەلىسىنە  2500 تەڭگەدەن ساۋدالانۋدا. سۇرلەنگەن جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى 1800 تەڭگە شاماسىندا. سونىمەن قاتار ناۋرىز كوجەگە قوسىلاتىن بيدايدىڭ ءبىر كەسەسى - 120 تەڭگە؛ تارىنىڭ ءبىر كەسەسى - 150 تەڭگە؛ كۇرىشتىڭ ءبىر كەلىسى - 310 تەڭگە؛ قاتىقتىڭ ءبىر كەلىسى -  1000 تەڭگە.

 ەسەپتەي كەلە، ءبىر ليتر سۋعا 500 تەڭگەنىڭ سۇرلەنگەن قازىسى، 300 تەڭگەگە جىلقى ەتى، 50 تەڭگەگە بيداي، 50 تەڭگەگە تارى، 20 تەڭگەگە تارى، 400 تەڭگەگە قاتىق، 100 تەڭگەگە كەسپە نان قوسىلادى. ناتيجەسىندە، 1 ليتر كوجە 1300 تەڭگەگە شىعادى.

قىزىلوردادا جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى 1600 تەڭگەگە باعالانعان، ال قازىنىڭ كەلىسى - 2500 تەڭگە. مۇنىمەن قوسا، كوجە رەتسەپتىنە كىرەتىن بيداي، اق تۇيەبۇرشاق، قىزىل تۇيەبۇرشاق، جۇگەرى، ءماش كەلىسى - 500 تەڭگە؛ سوك كەلىسى - 650 تەڭگە؛ مەيىز كەلىسى - 1200 تەڭگە؛ قۇرت كەلىسى - 200 تەڭگە.

تۇركىستانداعى رەتسەپت بويىنشا مەيرامنىڭ باستى تاعامىنا تارى، ارپا، بيداي، بۇرشاق، كۇرىش سياقتى جەتى ءتۇرلى ءدان مەن اق قوسىلادى. قۇرامى: 1 كەلى ەت، قازى- قارتا، 100 گرام بيداي، 100 گرام كۇرىش، 100 گرام جارما، 100 گرام تارى، 3 ليتر سۋ مەن 1 ليتر ايران.

«قازانعا سۋ قۇيىپ، ەت، قازى- قارتانى سالىپ، قايناتىڭىز. العاش قايناعاندا سورپانىڭ كوبىگىن الۋدى ۇمىتپاڭىز. 1,5-2 ساعاتتاي قايناتىپ، ەتتى ءسۇزىپ الىڭىز. ەندى داندەردى جاقسىلاپ جۋىپ، ءبىرىنشى بيدايدى سالىپ، 5 مينۋت قايناتىڭىز. ەكىنشى جارمانى جانە كۇرىشتى سالىپ، 5 مينۋت قايناعان سوڭ، تارىنى سالىڭىز. تالعامىڭىزعا قاراي تۇزداڭىز. داندەر ءپىسىپ بولدى- اۋ دەگەندە وتتان ءتۇسىرىپ، سالقىن جەرگە قويىڭىز. قازاننان تۇسىرىلگەن ەتتەردى ۇساقتاپ تۋراپ، بارلىعىن سورپاعا ايرانمەن قوسىپ ارالاستىرىڭىز»، - دەيدى اينۇر ەسىمدى تۇركىستان تۇرعىنى.

 اقتوبە بازارلارىندا جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى - 2000-2500 تەڭگە؛ بيداي مەن تارىنىڭ كەلىسى - 600 تەڭگە؛ ءسۇتتىڭ 1 ليترى - 300 تەڭگە، مەيىزدىڭ 200 گرامى - 300 تەڭگە شاماسىندا.

 قاراعاندىدا جىلقى ەتى - 1700 تەڭگەگە، قوي ەتى - 1500-1700 تەڭگەگە، ال سيىر ەتى 1500 تەڭگەگە ساۋدالانۋدا. سونىمەن قاتار، ايراننىڭ («ناتيجە» ) 1 ليترى - 260 تەڭگە؛ 800 گرام ارپا («پاسسيم» ) - 180 تەڭگە؛ مەيىز كەلىسى - 2600 تەڭگە؛ 800 گرام كۇرىش («پاسسيم» ) - 180 تەڭگە. بۇل وڭىردە ناۋرىز كوجە ازىرلەۋگە قاجەتتى تاعامداردىڭ كولەمى: 3 ليتر سۋ، 1-2 كەلى ەت، 200 گرام ارپا، 100 گرام كۇرىش، 200 گرام ايران، 50 گرامم مەيىز جانە ءوز قالاۋىڭىزشا تۇز قوسىلادى. قاجەت بولعان جاعدايدا سۇيىق قۇرتتى ارالاستىرۋعا بولادى.

بۇدان بولەك پەتروپاۆلعا توقتالساق، بۇل قالادا جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى ورتا ەسەپپەن - 2000 تەڭگە، سيىر ەتىنىڭ كەلىسى 1600 تەڭگە تۇرادى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا كوجەگە كوبىنە قۇرت (1 ك گ - 1000 تەڭگە)، تارى («گۋدۆيلل» 800 گر - 472 تەڭگە)، ارپا جارماسى («گۋدۆيلل» 600 گ ر - 191 تەڭگە)، جۇگەرى (1 ك گ - 200 تەڭگە)، ايران (230 تەڭگە) قوسىلادى.

بۇعان دەيىن جازعانىمىزداي، سولتۇستىك قازاقستاندىق اجەلەر ناۋرىز كوجە ازىرلەۋدىڭ سىرىمەن بولىسكەن بولاتىن.

 اتىراۋدا ناۋرىز كوجە قۇرامىنداعى ءسۇتتىڭ ليترى - 250 تەڭگە، قۇيرىق مايى - 1500 تەڭگە، ءسۇر ەت - 1600 تەڭگە، تارى - 400 تەڭگە، مەيىز - 1200 تەڭگە سوماسىندا.

 اقتاۋداعى رەتسەپتى بويىنشا سيىر ەتى (1 ك گ - 1800 تەڭگە)، ايران (350 تەڭگە)، قاراقۇمىق (1 ك گ - 250 تەڭگە)، كۇرىش (1 ك گ - 220 تەڭگە)، جۇگەرى (1 ك گ - 300 تەڭگە) قوسىلادى.

 تاراز بازارلارىندا جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى ورتا ەسەپپەن 1600-1700 تەڭگە، سيىر ەتىنىڭ كەلىسى 1400-1450 تەڭگە شاماسىندا. سونداي- اق ۇلتتىق تاعامعا قوسىلاتىن قۇرتتىڭ كەلىسى - 1000 تەڭگە؛ تارىنىڭ كەلىسى - 190-200 تەڭگە؛ ارپا جارماسىنىڭ كەلىسى - 140-150 تەڭگە؛ جۇگەرى جارماسىنىڭ كەلىسى - 780-800 تەڭگە؛ ايران - 240-245 تەڭگە؛ جاسىمىقتىڭ كەلىسى - 350-400 تەڭگە؛ بۇرشاقتىڭ كەلىسى - 180-200 تەڭگە.

 الماتىلىقتاردىڭ ەسەپتەۋ بويىنشا ناۋرىز كوجەگە ءبىر وتباسى شامامەن 10 مىڭ تەڭگە جۇمسايدى ەكەن. قالادا سۇرلەنگەن ەت، قازى باعاسى 3000 تەڭگەدەن جوعارى. تارىنىڭ كەلىسى 800-1300 تەڭگە؛ بيداي مەن ارپا كەلىسى - 200 تەڭگە؛ قاتىق، قۇرت كەلىسى - 800-1000 تەڭگەنى قۇرادى.

استانا قالاسى بازارىندا كۇرىشتىڭ كەلىسى 320 تەڭگە؛ تارىنىڭ كەلىسى - 350 تەڭگە؛ جۇگەرىنىڭ كەلىسى - 500 تەڭگە؛ بيدايدىڭ كەلىسى - 400؛ قۇرتتىق كەلىسى - 2000 تەڭگە شاماسىندا شىقتى. جىلقىنىڭ ەتى 1900 تەڭگە بولسا، ءسۇر ەتتىڭ باعاسى 4 مىڭ تەڭگەدەن اسادى.

 سونىمەن قاتار وسكەمەن تۇرعىنى قاتيرا ارەنوۆا ناۋرىز كوجەنى دايىنداۋ تاجىريبەسىمەن ءبولىستى. ول 10 ليترلىك ىدىسقا سۋ قۇيىپ، 2,5 كەلى ەتتى سالىپ قايناتاتىنىن، وعان جارتى كەلى ارپا، كەسپە، 300 گرام ماي مەن ءبىر ليتر ايران قوساتىنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار مەيىز سالسا دا ارتىق ەتپەيتىنىن جەتكىزدى.

 قالادا جىلقى ەتىنىڭ كەلىسى  1700 تەڭگەنى، جارتى كەلى ارپا - 140 تەڭگەنى، كەسپە - 240 تەڭگەنى، 1 ليتر ايران - 345 تەڭگەنى، كۇرىشتىڭ كەلىسى - 370 تەڭگەنى، قۇرتتىڭ كەلىسى 1800 تەڭگەنى قۇرادى.

اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ