كەزدەيسوق جازىلعان روماندار

استانا. قازاقپارات - كەيدە كىتاپتاردى وقىپ وتىرىپ، مىنانى جازۋ اۆتوردىڭ ويىنا قالاي كەلگەن دەپ تاڭقالاتىن ادەتىمىز بار.

ءبىرى ارنايى جوسپارلاۋ ارقىلى جاڭا تۋىندىنى ومىرگە الىپ كەلسە، ەندى ءبىرىنىڭ الەمگە تانىمال شىعارماسى ويلاماعان جەردەن جازىلعان. ەندەشە بۇگىن سىزدەرگە كەزدەيسوق جازىلعان شىعارمالار رەتىن ۇسىنامىز:

 « ءيتتى ساناماعاندا، قايىقتاعى ۇشەۋ» «تروە ۆ لودكە، نە سچيتايا سوباكي» (1889)

دجەروم كلاپكا دجەروم دجەرومنىڭ العاشقى يدەياسى بويىنشا ول «تەمزا جايىندا پوۆەست» دەپ اتالاتىن لوندون توڭىرەگىندەگى شاعىن قالاشىق تۋرالى كىتاپ جازۋ كەرەك بولاتىن. «مەن ءتىپتى كۇلكىلى كىتاپ جازۋ تۋرالى ويعا العان ەمەسپىن» -  دەيدى ول ءوزىنىڭ ەستەلىكتەرىندە. كىتاپتا تەمزا قالاشىعى مەن ونىڭ كورىكتى جەرلەرى، تاريحي ايماعى سيپاتتالاۋى كەرەك بولاتىن. وقىرماندارىن سەرگىتۋ ماقساتىندا كۇلكىلى وقيعالاردى قوسادى.

 «دەگەنمەن، ءبارى مەن ويلاعانداي بولمادى. سەرگىتۋگە ارنالعان ازىلدەر بىرنەشە جەردە ەمەس، تۋىندىنىڭ بارلىق ايماعىندا كەزدەستى» . وسىلايشا اۆتور جالعاستىرۋعا شەشىم قابىلدايدى. «ءيتتى ساناماعاندا قايىقتاعى ۇشەۋ» اتاۋى كىتاپتىڭ جارتىسى جازىلعان ۋاقىتتا ويىنا كەلەدى. كەيىن كىتاپ ەرەكشە اتاققا قول جەتكىزگەن كەزدە اۆتوردىڭ ءوزى «بۇدان كۇلكىلى شىعارمالارىم بار ەدى» دەپ، بۇل كىتاپتىڭ كۇلكىلى ەكەندىگىنە كۇمانمەن قاراي باستايدى.

 «فرانكەنشتەين نەمەسە زاماناۋي پرومەتەي» «فرانكەنشتەين، يلي سوۆرەمەننىي پرومەتەي» (1818)

مەري شەللي 1816 -جىلدىڭ جازىندا جەنيەۆا كولىنىڭ جاعالاۋىنداعى ۇيدە دجوردج بايرون، دجون پوليدوري، پەرسي شەللي جانە بولاشاق جارى مەري گودۆين اتتى بەدەلدى اعىلشىندىقتار توبى باس قوسادى. كەنەتتەن وزگەرگەن اۋا- رايىنا بايلانىستى ولار ۇيدەن قالىپ، نەمىس قورقىنىشتى ەرتەگىلەرى مەن اڭگىمەلەر جيناعى «فانتاسماگورياندار» كىتابىن وقۋ ارقىلى ۋاقىت وتكىزۋگە شەشىم قابىلدايدى. بىرنەشە ۋاقىت وتكەن سوڭ، بايرون ءاربىر ادامعا قورقىنىشتى اڭگىمەلەر ايتۋدى ۇسىنادى. بۇل يدەنىڭ مەري شەلليگە ۇناعانى سونشالىقتى، ول تۇسىندە ءتۇرى قورقىنىشتى، جانسىز، سۇستى، ءبىراق جىبىرلايتىن دۇنيەلەردى كورە باستايدى. ونىڭ شابىتىنىڭ تاعى ءبىر سەبەپكەرى -  الحيميالىق زەرتحاناسى بار فرانكەنشتەين قامالى تۋرالى قاۋىسەتتەر بولاتىن. ءمەريدىڭ العاشقى حيكاياسى بايرونعا ۇناعانى سونشالىقتى، ول وعان شاعىن اڭگىمەنى رومانعا اينالدىرۋعا كەڭەس بەرەدى. 1818 -جىلدىڭ كوكتەمىندە «فرانكەنشتەين، نەمەسە زاماناۋي پرومەتەي» كىتابى جارىققا شىعادى. ەكى ءجۇز جىلعا جۋىق ۋاقىت وتسە دە، جاس جازۋشىعا كەلگەن ويلار تەك XX عاسىرداعى عىلىمي فانتاستيكا مەن قورقىنىشى الەمنىڭ باستى كەيىپكەرى عانا ەمەس، ءالى كۇنگە دەيىن كينو مەن كىتاپتاردا ورىن تاپقان ەڭ ۇزدىك باعىتتىڭ نەگىزىن قالاعانىن اڭعارۋعا بولادى.

«جەلمەن عايىپ بولعاندار» «ۋنەسەننىە ۆەتروم» (1936)

 مارگارەت ميتچەلل ءوزىنىڭ اتاقتى رومانىن مارگارەت ميتچەلل تۋرا ايتقاندا اتقاراتىن ءىسى بولماعاندىقتان جازا باستادى: ءبىر دەرەكتەردە دارىگەرلەر تىزە بۋىنىندا ارتريت بارىن ايتسا، ەكىنشى دەرەكتەر بويۆنشا ول جول اپاتىنان زارداپ شەككەن. ءبىر ۋاقىتتارى ول جۇرە الماعان، ال ۋاقىتىن كىتاپ وقۋ ارقىلى وتكىزگەن. كىتاپتاردى اكەلىپ تۇراتىن كۇيەۋى ءبىر كۇنى باسپا ماشيانسىن سىيلاپ: «ەگەر كىتاپتى قالاساڭ، نەگە ونى ءوزىڭ جازباسقا؟ !» دەگەن ۇسىنىس بىلدىرگەن. كىتاپتى جازعانىمەن ونى جارىققا شىعارۋعا اۆتور اسىقپاعان بولاتىن. دوستارى كەلە قالسا، قولجابالاردى جاستىق استىنا تىعا سالاتىن. اراعا 10  جىل سالىپ، ول دەرتىنەن تولىق ايىعادى. ءبىراق، كىتاپ سول كۇيى جارىق كورمەيدى. 1935 -جىلى اۆتور ۇيىمداستىرعان ادەبي كەشتىڭ قوناعى رەتىندە تاجىريبەلى رەداكتور گارولد لاتەم كەلەدى. وقيعا ەرتەگىشە ءوربيدى: رەداكتور قولجازبانى الىپ، ونى ءتۇنى بويىى پويىزدا وقىپ شىعادى. العان اسەرىنەن ارىلا الماعان ول باسپاعا جول تارتادى. جارناماسا وتە ءوتىمدى بولادى: راديو مەن گازەتتەر جارىسا حابارلاي باستايدى. 1937 -جىلى اۆتور «پۋليتتسەر» جۇلدەسىن يەمدەنەدى.

« ءۇي» «دوم، ۆ كوتوروم...» (2009)

ماريام پەتروسيان اسا تانىمال ەمەس سۋرەتشى- مۋلتيپليكاتور ماريام پەتروسيان جازعان كىتاپ بەستسەللەر قاتارىنا ەنگەن بولاتىن. «العاشقى نۇسقاسى مىناعان مۇلدە ۇقسامايدى. ونى 80-جىلداردىڭ اياعىندا جازىپ باستاعام. ءۇي جايىندا روماندى كەيىپەرلەرىمەن قۇرداس كەزىمدە باستادىم. ولاردى قاعازعا جازباس بۇرىن، كەسكىندەپ العام. سوندىقتان، كەيىپكەرلەر مەن نەگىزگى ويى كىتاپتىڭ وزىنەن بىرنەشە جاسقا ۇلكەن» ، -  دەيدى اۆتور.

اۆتور ءوزىنىڭ ەڭبەگىنىڭ قۇنىن بىلمەگەن سىندى: 1998 -جىلى ماريام ءوزىنىڭ قولجازباسىن ماسكەۋلىك دوسىنا سىيعا بەرەدى. ال، تانىسىنىڭ ۇلى دوسىنا بەرەدى، ول ونىڭ سۋىرماسىندا 10 جىلعا جۋىق جاتادى. كەيىن قايتا تاۋىپ الىپ وقىعان ول ونى اعاسىنا، اعاسى قۇربىسىنا بەرسەدى. وسىلايشا، قولدان قولعا ءوتىپ جۇرگەن قولجازبا «گاياتري» باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى شاشي مارتىنوۆانىڭ قولىنا تۇسەدى. قولجازبانى وقىپ ءجۇرىپ، قىزىعۋشىلىعى ويانعان رەداكتور تولىق اياقتالماعان تۋىندىنىڭ اۆتورىن ىزدەي باستايدى. 2007 -جىلى اۆتورعا ابارلاسىپ، كىتاپتى باسىپ شىعۋدى ۇسىنادى. اۆتوردىڭ سوزىنشە ونى اياقتاۋ قيىنعا سوققان. ءتىپتى، باسىلىم الدىندا اتاۋى دا وزگەرگەن.

Massaget.kz