پلۋتون نە سەبەپتى پلانەتا ەمەس؟

 استانا. قازاقپارات - كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ جۇمباق جانە كۇننەن ەڭ الىستا ورنالاسقان پلانەتاعا، كونە گرەكتەردىڭ ءولىم جانە جەر استى قۇدايى سانالعان پلۋتوننىڭ ەسىمى بەرىلگەن.

كۇننەن الىس جاتقاسىن ءوڭى سۋىق، ءارى قاراڭعى بولعاندىعىنان دا وسى اتاۋ بەرىلگەن. پلۋتون 1930 -جىلى اشىلدى، سودان بەرى كىشكەنتاي پلانەتامىز تىنىشتىق كورمەدى. ءبىرى ونى استەرويد دەدى، ءبىرى پلانەتا دەدى. سوناۋ 20 - عاسىردا باستالعان تالاس- تىرتىسقا 2006 -جىلى نۇكتە قويىلىپ، "ساعان دا جوق، ماعان دا جوق" دەگەندەي استەرويد تا ەمەس، پلانەتا دا ەمەس، "ەرگەجەيلى پلانەتا" دەگەن اتاۋ تاعىلدى.

ءبىراق، بۇل ءىس عالىمداردى تىنىشتاندىرىپ، جەكىسىپ جۇرمەسى ءۇشىن جاسالىندى دەپ ويلاساڭىز قاتەلەسەسىز، بۇعان ۇلكەن سەبەپ بار. پلۋتوندى 1930 -جىلى امەريكالىق استرونوم كلايد تومبو، اريزونا شتاتىنداعى لوۋەلل وبسەرۆاتورياسىندا اشتى. كۇن جۇيەسىندە كوزدەن تاسا جەردە توعىزىنشى پلانەتا بارى ماتەماتيكالىق ەسەپ جۇزىندە انىقتالعانىمەن، ونى ىزدەستىرۋگە كلايد مىرزا عۇمىرىنىڭ 15  جىلىن جۇمسادى. تابىلدى، زەرتتەلدى جانە كولەمى وتە كىشكەنتاي ەكەندىگى بەلگىلى بولدى. الايدا، وزگە پلانەتالار سەكىلدى ءوز وربيتاسىنا يە ەكەندىگىن، وزگە پلانەتالار سەكىلدى ءوز سەرىكتەرىنە دە يە ەكەندىگىن تاۋىپ، "پلانەتا" دەگەن اتاۋعا لايىق دەپ شەشتى. ءسويتىپ، اراعا 76 جىل سالىپ پلۋتونننىڭ "پلانەتالىعى" قايتا كوتەرىلدى. سەبەبى، 20 عاسىردىڭ سوڭىندا، بارشاعا "كويپەر جولاعى" دەگەن اتپەن تانىمال ترانسنەپتۋندىق ايماق تابىلدى. بۇل ايماقتا قاپتاعان نىساندار، استەرويدتار ورنالاسقان. وسى كەزدە پلۋتون سول قاپتاعان ترانسنەپتۋندىق نىسانداردىڭ ءبىرى ەكەندىگى انىقتالدى. ءبىراق، "پلانەتالىعىنان" ايىرىلۋعا سەبەپ كويپەر جولاعىنىڭ تابىلعاندىعى ەمەس، سول كويپەر جولاعىندا ورنالاسقان پلۋتوننان دا ۇلكەن UB313 (ەريدا) اتتى پلانەتانىڭ تابىلعاندىعى ەدى.

ەرگەجەيلى پلانەتالار امەريكالىق استرونوم مايكل براۋن ەريدانى تاپقاننان كەيىن حالىقارالىق استرونوميا وداعىنا باعىتتاپ، "نە ەريدا كۇن جۇيەسىندەگى ونىنشى پلانەتا اتانادى، نە پلۋتون پلانەتا بولۋدان قالادى" دەپ رەسمي تۇردە حات جازادى. ارينە، بۇل جايتتان كەيىن ەريدانى ەلەمەي قالۋ مۇمكىن بولمادى. سوندىقتان، الەم استرونومدارى بىرىگە وتىرىپ، "ەرگەجەيلى پلانەتا" اتتى سۋ جاڭا كلاسس ويلاپ تاپتى دا، قۇرامىنا پلۋتون، ەريدا، تسەرەرا، حاۋمەا جانە ماكەماكەنى كىرگىزەدى. سونىمەن، كۇن جۇيەسىندە قازىر 8 نەگىزگى پلانەتا، 5 ەرگەجەيلى پلانەتا بار.

Massaget.kz