پەتروپاۆلداعى «اجەلەر مەكتەبى» قىز- كەلىنشەكتەرگە سالت- ءداستۇردى ناسيحاتتاپ كەلەدى
ورتالىق ەنە مەن كەلىن اراسىنداعى قارىم- قاتىناس، قىز بالالاردىڭ كيىم كيىسى، تاربيەسى تاقىرىبىندا ءتۇرلى شارالار وتكىزەدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
پەتروپاۆلدا ورتالىق مەشىت جانىنان اشىلعان «اجەلەر مەكتەبى» ەكى جىلدىڭ ىشىندە وبلىس ورتالىعىنداعى ۇلتتىق مەكتەپتەردە، كوللەدجدەردە وقۋشى قىزدارمەن، ۇستازدارىمەن ونداعان كەزدەسۋ، ءتۇرلى تاقىرىپتا تانىمدىق شارالار وتكىزدى. ولاردىڭ كوڭىلگە قونىمدى اقىل- كەڭەسى ەشكىمدى بەيجاي قالدىرمايدى.
«ماقساتىمىز - جاستارعا ءتالىم- تاربيە بەرۋ. بۇرىن نەگە «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيۋ» دەگەن؟ قىزدارمەن ءجيى كەزدەسىپ، ايتا بەرسەك، قۇلاقتارىنا قۇيا بەرسەك ناتيجە بولادى. ناتيجە بار، اتا- انالار، مۇعالىمدەر، جوعارى سىنىپتىڭ وقۋشى قىزدارى كەزدەسۋدەن كەيىن سوڭىمىزدان قالماي «اجەلەر كەلەسى كەزدەسۋ قاشان بولادى، بىزگە سونداي تاقىرىپتا اڭگىمە وتكىزەسىزدەر مە؟» دەپ سۇراپ جاتادى»، - دەيدى «اجەلەر مەكتەبىنىڭ» ءتوراعاسى ىرىسجامال الەنوۆا.
پەتروپاۆلداعى «اجەلەر مەكتەبىنىڭ» ەڭ جاسى ۇلكەن ۇستازى - ساپۋرا تاشەنوۆا. كەيۋانا بيىل 87-گە كەلىپتى. اكەسى ءدىندار بولعان كىسى، اناسىنان جاستايىنان جەتىم قالعان ەكەن. سول سەبەپتى نەگىزىنەن اكە تاربيەسىن كورىپ وسەدى. بۇگىندە اللا جولىندا جۇرگەن اق جاۋلىقتى اجە ءوزىنىڭ ومىردەن كورگەنىن، بىلگەن- تۇيگەنىن جاستارعا ايتىپ كەلەدى.
«قىز بالا باسىنا ورامال سالماعان، ورانباعان. ءار ۇلتتىڭ ءوز سالت- ءداستۇرى بار عوي. قازاقتىڭ قىزى شاشىن ادەمى قىلىپ ءورىپ، تاقيا كيدى، بورىك كيدى. نامازدى موينىنا ورامال سالىپ، باسىنا تاقياسىن كيىپ، شىمىلدىق ىشىندە وقىدى. شاشتى بوس قويا بەرمەدى. جاس كەلىنشەكتەردىڭ كۇيەۋى قايتقاندا، قاتتى اشىنعاندا شاشىن جايىپ جىبەرىپ جىلايدى ەكەن. ال، قازىر شاشتى جايىپ ءجۇرۋ سانگە اينالعان. ايەلدەرگە نەكەلى بولعاسىن شاشتى كورسەتۋ كۇنا بولادى. ءبىزدىڭ تىلەگىمىز جاستار قازاقشا سويلەسە ەكەن، يبالى، ءتارتىپتى، ادەمى بولسا ەكەن»، - دەيدى ساپۋرا تاشەنوۆا.
«اجەلەر مەكتەبىنىڭ» قۇرامىنا نەگىزىنەن قاجىلىققا بارىپ كەلگەن، كوپتى كورگەن، ايتارى بار ۇلاعاتتى انالار ەنگەن. كوبى - ۇستاز بولىپ ەڭبەك ەتكەن. سولاردىڭ ءبىرى - پەتروپاۆل قالاسىنىڭ تۇرعىنى قىمبات يسمانوۆا. كوپ جىلدار بويى ماعجان جۇمابايەۆ اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدجدە ۇستازدىق ەتتى، بولاشاق مۇعالىمدەردى دايارلادى. ارداگەر- ۇستازدىڭ بالا تاربيەسىنە قاتىستى ەكى كىتابى جارىق كورگەن.
«جاستاردىڭ تاربيەسى اقساپ تۇر. وعان نە سەبەپ؟ وتباسىنداعى تاربيەنىڭ ماڭىزى زور. وتباسىنداعى انانىڭ، اكەنىڭ رولدەرى ءوز ورنىندا بولۋى قاجەت ەرتەدەگىدەي. اكە ءوز تۇعىرىنان تومەندەپ كەتتى. قىز بالا تاربيەلى بولۋى ءۇشىن ونىڭ اناسى ونەگە كورسەتۋى كەرەك. قىز بالانى ءۇي شارۋاسىنا، تاماق پىسىرۋگە ۇيرەتپەيمىز، ەنە مەن كەلىن اراسىندا كيكىلجىڭدەر وسىدان باستالادى. كوپ ماسەلە ۇستازدارعا دا بايلانىستى. ءال فارابي اتامىز ايتقان «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ول - ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەپ. مۇعالىمدەر ساباعىنىڭ جارتىسىن تاربيەگە ءبولۋى كەرەك»، - دەيدى ارداگەر- ۇستاز قىمبات ەسمۇقان قىزى.
اجە ونەگەسىن جاس ۇرپاق بويىنا ءسىڭىرتىپ جۇرگەن «اجەلەر مەكتەبى» - بۇگىنگى قوعامدا تاپتىرماس تاربيە قۇرالىنا اينالعان. اجەلەردىڭ اڭگىمەسىن، اقىل- كەڭەسىن تىڭداۋ ءۇشىن قالا مەكتەپتەرى بۇگىندە ولاردى ارنايى شاقىراتىن بولىپتى.
اۆتور: اقەركە داۋرەنبەك قىزى