اكادەميك ءابدۋالي قايدار دۇنيەدەن وزدى
اكادەميك ءابدۋالي قايدار قازاق حالقىنىڭ ءتىل ءبىلىمىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان ايتۋلى تۇلعا. ول سانالى عۇمىرىنىڭ باسىم بولىگىن ءتىل ءبىلىمى سالاسىن دامىتۋعا ارنادى. ءابدۋالي قايدار تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى بولدى. 2000 -جىلداردىڭ باسىندا لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەسىن تۇڭعىش كوتەرىپ، ەلباسىنا حات جولداعان ەدى. كەيىننەن، وسىدان ءدال 15 جىل بۇرىن اكادەميك ءابدۋالي قايداردىڭ دايىنداعان نۇسقاسىندا «قازاقپارات» ح ا ا اگەنتتىگى قازاق تىلىندەگى حابارلارىن لاتىن الىپبيىمەن تاراتا باستادى.
ءابدۋالي قايدار 1924 -جىلى 13 - جەلتوقساندا الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنداعى تالدىبۇلاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1942 -جىلدىڭ مامىرىندا قازاق ورتا مەكتەبىن جانە ون ايلىق پەداگوگيكا كۋرسىن اياقتاپ، ءوزى سۇرانىپ مايدانعا اتتاندى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى جاۋىنگەرلىك ەرلىگى ءۇشىن ءابدۋالي قايدار Ⅲ دارەجەلى «داڭق» (1944)، 1 دارەجەلى جانە Ⅱدارەجەلى «وتان سوعىسى» (1944)، ەكى مارتە « قىزىل جۇلدىز» (1945) وردەندەرىمەن جانە «1941-1945 -جىلدارداعى ۇلى وتان سوعىسىندا گەرمانيانى جەڭگەنى ءۇشىن»، «ماسكەۋدى قورعاعانى ءۇشىن» مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
ءابدۋالي تۋعانباي ۇلى ءبىرقاتار اتاقتارعا يە بولعان قۇرمەتتى تۇلعا. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (1983)، قازاق س س ر- ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى (1982)، شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى 1- دارەجەلى سىيلىقتىڭ يەگەرى (1971)، تۇركيانىڭ «Dil Kurumu» لينگۆيستيكالىق قوعامىنىڭ قۇرمەتتى (اكادەميك) مۇشەسى (1989)، باشقۇرتستان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى اكادەميگى (1991)، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ قۇرمەتتى پرەزيدەنتى (2004)، ق ر ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ەتنولينگۆيستيكا ءبولىمىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قازاق ەتنولينگۆيستيكاسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى عالىم. ونىڭ ەسىمى عىلىمداعى ۇزدىك ونەگەسىمەن عانا بەلگىلى ەمەس، سونىمەن قاتار، ەلىمىزدىڭ رۋحاني- مادەني، ساياسي- الەۋمەتتىك، قوعامدىق ومىرىنە دە بەلسەنە ارالاسىپ، بۇل سالادا دا ازاماتتىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىنەن كورىنە ءبىلدى.
ءابدۋالي قايداردىڭ عىلىمدى دامىتۋ مەن عىلىم كادرلارىن دايارلاۋداعى ەڭبەكتەرى ۇكىمەت تاراپىنان جوعارى باعالانىپ، «حالىقتار دوستىعى» وردەنى، «وتان» وردەنى، «قۇرمەت نىشانى» (تۇركيا وردەنى)، «انا ءتىلىنىڭ ايبارى» التىن بەلگىسىمەن جانە 12 مەدال، كوپتەگەن قۇرمەت گراموتالارىمەن ماراپاتتالعان بولاتىن.
«قازاقپارات» ح ا ا ۇجىمى اكادەميك ءابدۋالي قايداردىڭ قايتىس بولۋىنا وراي وتباسىنا جانە جاقىندارىنا كوڭىل ايتادى.
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى