ماكسيم گوركي. بالىقشىنىڭ وسيەتتەرى
ىزىڭداعان شىركەي.
قالىڭ نۋ ءزايتۇن جاپىراعى اراسىنا، قۇددى ءبىر مىڭداعان سىم ىشەكتى تارتىپ تاستاعانداي، قۋقىلت جاپىراقتار جەلگە ەلبىرەي قالعان. جاپىراقتار ىشەككە ءتيىپ، تىنىمسىز تيگەن بولىمسىز لىپىلدان اۋا ادامدى ەلتىتكەندەي ءبىر دۋىلداعان دىبىسپەن سىڭسىپ تۇر.
بۇل ءالى مۋزىكا بولا قويماعانمەن، ءبىراق الدەبىر كوزگە ىلەسپەيتىن قولدار كورىنبەيتىن جۇزدەگەن ارفالاردىڭ قۇلاعىن كۇيلەپ، تاپ وسى قازىر توڭىرەك تىنا قالىپ، سودان سوڭ كۇنگە، اسپانعا، تەڭىزگە ارنالعان گيمن كۇيى گۇرىلدەي جونەلگەلى تۇرعانداي، ىلعي ىنتىعا كۇتەسىڭ.
ەسكەن جەلمەن ىرعالعان اعاشتار شوقتىقتارىن سىلكىپ، تاپ ءبىر تاۋدان تەڭىزگە قاراي اندىزداپ كەلە جاتقانداي. تولقىن جاعالاۋداعى تاستاردى ءبىر قالىپتى كۇمپىلدەتە تەپكىلەپ جاتىر؛ كوگىلدىر ايدىنىنا سامسي كەپ قونعان سانسىز شوعىر قۇس قۇددى ءبىر باعىتقا قاراي ءتۇپ- تۇگەل جۇزە جونەلىپ، تۇڭعيىققا سۇڭگىپ عايىپ بوپ كەتىپ، قايتادان قىلت ەتىپ، سىزىلا سىلدىرلاپ تۇرعانداي، تەڭىز بەتى جايناعان اپپاق تەڭبىلگە لىق تولعان.
سولاردى ەلىكتىرىپ وزىنە شاقىرعانداي، سۇرعىلت قۇسقا مەزگەگەن ەكى كەمە ءۇش قابات جەلكەندەرىن كوككە كوتەرىپ، كوكجيەكتە شايقالىپ تۇر؛ وسىنىڭ ءبارى دە - جادىڭنان شىعۋعا اينالعان، ەرتەدە كورگەن ءبىر تۇسىڭدەي بولىپ، ومىرگە ءتىپتى ۇقسار ەمەس.
- كۇن باتا قاتتى جەل بولادى! - دەدى مالتا تاستى الاقانداي جاعالاۋدا، تاس كولەڭكەسىندە وتىرعان قارت بالىقشى.
جاعانى تارپىعان تولقىن تەڭىزدىڭ ءيىسى بۇرقىراعان ساپ-سارى، كۇرەڭ جانە جاسىل تالشىقتارىن تاستارعا ءۇيىپ تاستاعان ەدى؛ كۇن كوزى مەن تاس ۇستىندە قالعان شوپتەر سولىپ، اشى اۋادان يودتىڭ اۋىز قۋىراتىن ءيىسى اڭقيدى. الاقانداي جاعالاۋعا بۇيرا تولقىندار ءبىرىن ءبىرى قۋالاي كەلىپ، كيمەلەي كىرىپ جاتىر.
بەت-اۋىزى ءشۇرىشىپ، شۇمشيگەن، قوڭقاق مۇرىندى، تەرىسىنىڭ قاپ-قارا قاتپارلارىنا بۇعىنعان، تەگىندە ءجىتى كورگەندەي سىڭايى بار، دوڭگەلەك كوزدى كەلگەن بالىقشى قارتتىڭ ءوزى قۇسقا بەيىم ەدى. قولدارىنىڭ يميىڭكىرەگەن ساۋساقتارى يكەمگە كەلمەي، سيديىپ قالعان.
- وسىدان شاماسى، ەلۋ جىلداي بۇرىن، مىرزام، - دەدى قارت، تولقىننىڭ سىبدىرى مەن شىركەيدىڭ ىزىڭىنا بەيىمدەۋ ۇنمەن. - جۇرت جادىراپ، جىر جىرلاعانداي، تاپ وسىنداي ءبىر دۇرىلدەگەن، دۋماندى كۇن ەدى. اكەم قىرىقتا، ءوزىم ون التى جاستا بولاتىنمىن، جانە ءوزىم عاشىق تا ەدىم، جاسىڭ ون التىعا كەلىپ، جايما- شۋاق كۇن اياسىندا جۇرگەندە مۇنداي نارسەنىڭ بولۋى داۋسىز دا عوي.
- «گۆيدو، پەنتسوني اۋلاۋعا بارالىق»، - دەدى اكەم. - پەنسوني دەگەنىمىز، مىرزام، قىزعىلت قاناتتى، ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن ءتاتتى بالىق بولادى، ونىڭ ءوزىن جۇرت كوراللا دەپ تە اتايدى، ويتكەنى بۇل بالىق تۇڭعيىقتىڭ تۇبىندە كوراللالار جۇرەتىن جەرلەردە ءوسىپ- ونەدى. ونى جۇرت سۋ ورتاسىندا تۇرىپ، اۋىر سالداۋىر تاعىلعان قارماقپەن اۋلايدى. اسەم بالىق ءوزى ءبىر.
- ءسويتىپ، ەكەۋىمىز، ولجاعا قارق بولارمىز دەگەننەن باسقا ەشنارسەنى ويىمىزعا الماي، ءجۇرىپ كەتتىك. اكەم ءتىسقاقتى بالىقشى، قارۋلى ادام ەدى، ءبىراق سونىڭ الدىندا عانا كوكىرەگى اۋىرىپ، بالىقشىلار اۋرۋى - قۇياڭنان ساۋساقتارى زاقىمدانعان بولاتىن.
- ءوزىمىزدى بەينە ءبىر تەڭىزگە قاراي تۇرتكىلەگەندەي بوپ، جاعالاۋدان ەركەلەي ەسىپ تۇرعان تاپ مىنا جەل مە، بۇل اسقان ايلالى، زالىم جەل، - قاسىڭىزعا قاپەلىمدە سەزدىرمەي تاياپ كەلەدى دە، وزىڭىزدەن بەينە ءبىر قورلىق كورگەندەي، اياق استىنان تاپ بەرەدى. سول ساتتە- اق جەل ءىلىپ الا جونەلگەن قايىعىڭىز كەي-كەيدە توڭكەرىلىپ، ءوزىڭىز سۋعا دا سۇڭگىپ كەتەسىز. جالعىز- اق ساتتە استان- كەستەن بولىپ، بالاعاتتاپ نەمەسە قۇداي اتىن ەسىڭە ءتۇسىرىپ، اۋزىڭدى جيىپ العانشا، الدەقايدا الىسقا ءۇيىرىپ ايداپ الا جونەلەدى. بۇل جەلدەن قاراقشى اناعۇرلىم ادال. دەگەنمەن، تابيعات سۇراپىلىنان ادام ءاردايىم ادال كەلەدى.
- يا، ءسويتىپ وسى جەل بىزگە جاعالاۋدان ءتورت كيلومەتردەي ۇزاعانىمىزدا كەپ كيلىككەن ەدى، كورىپ وتىرسىز، ءوزى وڭباعان قورقاقشا ويدا جوقتا جاپ- جاقىن جەردەن كەپ جارماسا كەتتى.
- «گۆيدو!- دەدى اكەم، زاقىمدانعان قولىمەن ەسكەككە جارماسىپ - مىقتان، گۆيدو! تاستا ياكوردى!»
- ءبىراق ياكوردى جاڭا الىپ جاتقان كەزىمدە جەلدىڭ ەكپىنىمەن اكەمدى كوكىرەككە ءبىر تۇيگەن ەسكەك ونىڭ قولىنان شىعىپ كەتە باردى دا، ەسىنەن تانعان اكەم قايىقتىڭ تۇبىنە سىلق ەتە ءتۇستى. ءسات سايىن توڭكەرىلىپ قالعالى تۇرعاندىقتان اكەمە جاردەمدەسۋگە مۇرشام كەلمەگەن ەدى. العاشقىدا ءبارى دە ءىپ-ىلەزدە ىستەلەدى: ەسكەكتى قولىما الار- الماستان- اق سۋ شاڭىنا كومىلىپ، الدەقايدا زىمىراپ بارا جاتقان ەكەۋمىزدى تولقىننىڭ شوقتىعىن سىپىرا ايداعان جەل، كۇنامىزدى ءتىپتى تيتتەي جۋىپ- شايايىن دەمەگەنمەن، ءبىراق كادىمگى پوپتان دا بەتەر پەيىلدەنىپ، سۋمەن سىپالاي بەردى.
- «مىناۋ قاتەرلى ەكەن، بالام! - دەدى اكەم ەسىن جيىسىمەن جاعالاۋ جاققا قاراپ. - بۇل ۇزاققا سوزىلادى ەكەن، قىمباتتىم».
- ەگەر جاس بولساڭ، قاۋىپ- قاتەرگە وڭايلىقپەن يلانا بەرمەيسىڭ عوي، ەسكەكتى ەسپەك بوپ جانتالاسىپ، زۇلىم پەرىلەردىڭ لەبى - سول ءبىر جەل وزىمە قۇرمەتتەپ مىڭداعان كور قازىپ، جانازامدى تەگىن شىعارعان قاتەرلى ساتتە سۋ ىشىندە ىستەلەتىن ارەكەتتىڭ ءبارىن دە ىستەپ باقتىم.
- «تىرپ ەتپە، گۆيدو، - دەدى اكەم، باسىنداعى سۋدى سىلكىپ، مىرس ەتىپ قويىپ. -تەڭىزدى شىرپىمەن شۇقىعاننان نە ءونۋشى ەدى، ءتايىرى؟ قايراتىڭدى ىرىك، ايتپەسە، ۇيدەگىلەر ءوزىڭدى بەكەر كۇتىپ جۇرەر».
- كىشكەنتاي قايعىمىزدى، دوپ ويناعان بالاشا، ولاي دا، بۇلاي دا دومالاتىپ، قايىقتىڭ ەرنەۋىنەن سىعالاپ، باسىمىزدان اسا كوتەرىلگەن كوك- الا تولقىن وكىرە سىلىككەن كەزدە بىرەسە قۇردىمعا قۇلاپ، بىرەسە تولقىننىڭ اقشۋلان جوتاسىنا ورمەلەي بەردىك تە، قايىعىمىزعا ۇساپ، قالتىلداعان جاعالاۋ دا بىزدەن بارعان سايىن زىمىراپ الىستاي ءتۇستى. سول جەردە اكەم:
- «جەرگە ورالساڭ، بالكي، سەن ورالارسىڭ، ءبىراق مەنىڭ ورالار جايىم جوق! بالىق پەن جۇمىس جايىندا ايتار اڭگىمەمە قۇلاعىڭ سال...» - دەدى.
ءسويتىپ، ول ءوزى بىلەتىن بالىق اتاۋلىنىڭ بار ادەتى تۋرالى - ولاردى قايدان، قاي ۋاقىتتا، قالاي مولىراق اۋلاۋعا بولاتىندىعى جونىندە اڭگىمە ايتۋعا كىرىسكەن ەدى.
- «ودان دا، بالكي، يمانىمىزدى ايتقانىمىز ءجون بولار، اكە؟ » - دەدىم مەن، شارۋامىزدىڭ شاتاققا اينالعانىن ءىشىم سەزىپ، ويتكەنى، ەكەۋمىز جان- جاعىنان ازۋ ءتىسىن اقسيتقان ءبىر توپ اق ءيتتىڭ ورتاسىندا تۇرعان قوس ءۇي قويانىنداي بولىپ قالعان ەدىك.
- «ءبىر ءتاڭىرى ءبارىن دە كورىپ وتىر! -دەدى ول. - جەر ءۇشىن جارالعان ادامداردىڭ ءبۇيتىپ تەڭىزدە قۇرىعالى تۇرعانىن ءارى جان ساۋعالاۋدان كۇدەرىن ۇزگەن سولاردىڭ بىرەۋىنىڭ ءوز بالاسىنا بار بىلگەنىن ايتۋعا ءتيىس ەكەندىگىن ول ءبىلىپ وتىر. جەر مەن ادامعا جۇمىستىڭ كەرەك ەكەندىگىن ءبىر ءتاڭىرى تۇسىنەدى...»
- ءسويتىپ، جۇمىس جايىندا بار بىلگەنىن ايتىپ بولعان سوڭ اكەم ەندى ادامدارمەن قالاي ارالاسىپ ءومىر ءسۇرۋ كەرەك ەكەندىگى جونىندە سويلەۋگە كىرىسكەن ەدى.
- «قازىر مەنى ۇيرەتكەندەي ۋاقىت پا؟ - دەدىم مەن. - جەردە جۇرگەندە سەن مۇنى ايتپاعان ەدىڭ عوي!»
- «جەردە جۇرگەندە اجالدىڭ بۇلاي القىمعا العانىن سەزگەن جوق ەدىم».
- جەل قاسقىرشا ۇلىپ، تولقىن شالپىلداپ جاتقاندىقتان، اكەمنىڭ مەن ەستىسىن دەپ ايقايلاپ سويلەۋىنە تۋرا كەلگەن ەدى، ءسويتىپ ول ايقايلاي بەردى:
- «ءاردايىم وزىڭنەن اسقان بىردە- ءبىر جاقسى دا، بىردە- ءبىر جامان دا جوق دەپ جۇرگەيسىڭ - وسى دۇرىس بولادى! دۆوريانين مەن بالىقشى، پوپ پەن سولدات - ءبارى ءبىر- اق دەنە، وزگەلەر سىقىلدى، سەن دە سول دەنەنىڭ ءبىر دىلگىر مۇشەسىسىڭ. ادام بالاسىمەن جاقىنداسارمانعا كەلگەندە ونىڭ بويىنداعى جاقسىلىعىنان جامانشىلىعى باسىم دەپ ءومىرى ويىڭا الۋشى بولما، ونىڭ بويىنداعى جاقسىلىعى باسىم دەپ ويلا - بۇل وسىلاي بولادى! جۇرت وزىنەن سۇراعان نارسەسىن عانا بەرەدى» .
- بۇل سوزدەر، ارينە، ونىڭ اۋزىنان بىردەن شىقپاي، بىلايشا ايتقاندا، اۋماعان بۇيرىق سىقىلدى بوپ ەستىلگەن ەدى، ويتكەنى ەكەۋمىز ءبىر تولقىننان ەكىنشى ءبىر تولقىنعا ىرعىپ كەلە جاتقاندىقتان، بۇل سوزدەردى قۇلاعىم بىرەسە استان، بىرەسە ۇستەن، شاشىراعان سۋ اراسىنان شالعان بولاتىن. ءسوزىنىڭ كوبىن ماعان جەتكىزبەي جەل قاعىپ اكەتىپ، كوپتەگەن سوزىنە تۇسىنە دە المادىم، ءسات سايىن ارانىن اشىپ اجال تۇرعاندا، ۇيرەنە قويۋعا مۇرشاڭ "كەلۋشى مە ەدى، مىرزام! ءوزىم قاتتى قورقىپ كەتكەن ەدىم، ويتكەنى، ءبۇيتىپ الاسۇرعان تەڭىزدى كورگەنىمنىڭ ءوزى سول بولاتىن، ءسويتىپ ونىڭ ۇستىندە ءوزىمدى- ءوزىم ءتىپتى سونشا ءبىر دارمەنسىز دە سەزىنگەن ەدىم. سول كەزدە مە ەكەن الدە كەيىننەن بە ەكەن، ونشاسىن ايتا المايمىن، ايتەۋىر سول ساعاتتاردى ەسىمە تۇسىرە وتىرىپ ءوزىم كوڭىلىمدە كۇنى بۇگىنگە دەيىن سايراپ تۇرعان ءبىر سەزىمدى باسىمنان كەشىرگەن ەدىم.
- اكەم ءدال وسى كۇنى بۇگىندەي كوز الدىمدا: قالپاعىن سۋ شايىپ اكەتكەن باسى مەن يىعىنا تولقىن وڭنان دا، سولدان دا شاپشىپ، الدان دا، ارتتان دا گۇرسىلدەتكەن كەزدە قايىقتىڭ تۇبىندە شومبال قولدارىن جايىپ، ساۋساقتارىمەن كەمەرگە تىستەي قاتقان اكەم باسىن سىلكىپ، پىسقىرىنىپ ماعان اۋىق- اۋىق ايقايلاپ قويىپ وتىرعان ەدى. سۋعا سۇمەتىلىپ كىپ- كىشكەنتاي بولىپ، قورىققاننان نەمەسە، بالكي، اۋىرعاننان دا بولۋ كەرەك، ەكى كوزى شاراسىنان شىعىپ كەتكەن ەدى ءوزىنىڭ. ونىسى اۋىرعاننان بولار دەپ ويلايمىن ءوزىم.
- «بەرى قارا! - دەدى ول ءالسىن- ءالى ايقايلاپ. - ەي، ەستىپ وتىرمىسىڭ؟»
كەي- كەيدە مەن:
- «ەستىپ وتىرمىن!» - دەپ قويدىم.
- «ادامنىڭ ىستەگەن جاقسىلىعىن ەسىڭدە ساقتاعايسىڭ».
- «ماقۇل!» - دەدىم مەن.
- جەردە جۇرگەندە ءوزى مەنىمەن ءومىرى ءبۇيتىپ سويلەسپەيتىن ەدى. اقجارقىن، مەيىرىمدى ادام بولا تۇرسا دا، ءبىراق ءوزى مەنى ءالى بالا كورىپ، بەتىمە مىسقىلداپ، كۇدىكتەنە قاراپ وتىرعانداي بولىپ كورىندى. جاستىق دەگەنىڭىز مەنمەنشىل كەلەدى عوي، كەي- كەيدە ونىسىنا ءوزىم ءتىپتى نامىستانىپ تا وتىردىم.
- اكەمنىڭ ايقايى كوڭىلىمە دەم بەرگەن ەدى، وسىنىڭ ءبارىنىڭ بۇلجىماستان ويىمدا قالعانى، بالكي، سودان دا بولۋ كەرەك.
قارت بالىقشى ءسال ۇندەمەي، اق ايدىن تەڭىزگە كوز جىبەرىپ، جىميىپ، كوزىن ءبىر قىسىپ قويدى دا:
- ادامداردى بايقاي كەلە مەن ءوزىم، مىرزام، ەستە ساقتاۋ مەن ءتۇسىنۋ ەكەۋىنىڭ ءبىر- اق ءسوز ەكەنىن اڭعاردىم، ال ەندى نەعۇرلىم كوبىرەك تۇسىنەتىن بولساڭ، سولعۇرلىم جاقسىلىقتى كورگىش تە كەلەسىڭ، - نانىڭىز، بۇل ءدال وسىلاي! - دەدى.
- يا، ءسويتىپ، اكەمنىڭ وزىمە سۇيكىمدى، سۇمەتىلگەن بەت- الپەتى مەن شاراسىنان شىققان كوزدەرى ءالى ەسىمدە، - بەتىمە بايىپپەن، ەلجىرەي قاراعان بۇل كوزدەردەن سول جەردە ءوزىم تاعدىرىمنىڭ ءدال سول كۇنى بىتپەيتىنىن سەزگەن ەدىم. قورقۋىن- قورىقسام دا، ءبىراق قۇرىمايتىندىعىمدى بىلگەن بولاتىنمىن.
- قايىعىمىز، ارينە، اۋدارىلىپ قالدى. ءسويتىپ، كوزىمىزدى اشتىرمايتىن كوبىكتى بۋىرقانعان سۋ ىشىندە ەكەۋىمىزدى تولقىن ولاي دا، بىلاي دا اۋناتىپ، قايىقتىڭ توڭكەرىلگەن تۇبىنە تومپەشتەي بەردى. بايلاۋعا كەلەتىن نارسەلەردىڭ ءبارىن دە قايراڭعا باياعىدا- اق بايلاپ تاستاعان ەدىك، دەنەمىزدەن دارمەن كەتپەي قايىقتان ايىرىلماستاي بوپ، جىپتەن ۇستاپ العانىمىزبەن، ءبىراق سۋ ىشىندە تابان تىرەۋ وڭاي نارسە ەمەس. ەكەۋىمىزدى تولقىن قايىقتىڭ توڭكەرىلگەن تۇبىنە تالاي رەت ۇشىرىپ شىعارىپ، سول ساتتە- اق ودان شايىپ اكەتىپ وتىردى. مۇندايدا ەڭ پالەسى، باسىڭ اينالىپ، سىپاعان سۋدان قۇلاعىڭ ءبىتىپ، كوزىڭ كورمەي، سول سۋدىڭ ءوزىن سىلقىلداتىپ جۇتا دا بەرەدى ەكەنسىڭ.
- وسىلايشا ۇزاققا سوزىلىپ، جەتى ساعات وتكەن سوڭ، جەل بىردەن وزگەرىپ، جاعالاۋعا لىقسي جوڭكىگەن سۋ ءبىزدى جەرگە قاراي الا جونەلدى. سول جەردە قۋانعانىمنان:
- «مىقتان!» -دەدىم ايقايلاپ.
- اكەم دە بىردەمە دەپ ايقايلاعان ەدى، مەن ونىڭ تەك:
- «مىلجالايدى...» - دەگەن ءبىر- اق اۋىز ءسوزىن عانا ءتۇسىنىپ قالدىم.
- اكەم الدىمىزدا ءالى دە الىستا جاتقان تاستار تۋرالى ويلاعان ەدى، مەن وعان نانعام جوق. ءبىراق ول ءىستىڭ جايىنا مەنەن گورى قانىق ەدى، - اۋماعان ۇلۋشا، اسىراۋشىمىزعا سۇلىكشە قادالىپ الىپ ءارى ودان اجەپتاۋىر سوققى جەپ، تۇلا بويدان جان كەتىپ، قالجىراعان ەكەۋىمىز تاۋ تولقىن سۋ اراسىندا زاۋلاپ كەلە جاتقان بولاتىنبىز. بۇل ۇزاققا سوزىلعان ەدى، ءبىراق جاعالاۋدا قاراۋىتىپ تۇرعان تاۋلار كوزگە شالىنىسىمەن- اق، ءبارى دە ادام ايتقىسىز ءىپ- ىلەزدە بولا قالدى. تەڭسەلگەن تاۋلار بىزگە تاياپ، باسىمىزعا وماقاسا قۇلاعالى تۇرعانداي، سۋعا ءتونىپ كەلگەن كەزدە اپپاق تولقىن ەكەۋىمىزدى كوتەرە ءبىر لاقتىرىپ تاستاعان ەدى، ەتىكتىڭ وكشەسى جانىشقان جاڭعاقشا سىتىر ەتە تۇسكەن قايىقتان ايىرىلىپ شىعا بەرگەن بويدا جاقپار تاستىڭ پىشاقشا قىلپىعان قوجىر- قوجىر قاپ- قارا قابىرعاسىن، ەڭ اۋەلى توبەمدە ءتۇۋ- ءتۇۋ جوعارىدان، سودان سوڭ جاڭاعى پەرىلەر تىرناعىنىڭ ۇستىنەن اكەمنىڭ باسىن كوزىم ءبىر- اق شالىپ قالدى. بەلى ءۇزىلىپ، باس سۇيەگى ميىنا دەيىن مىلجالانعان ونى جۇرت ەكى ساعاتتان سوڭ ۇستاپتى. باسى دالاداي بوپ جارىلىپ، ميىنىڭ ءبىرسىپىراسىن سۋ شايىپ اكەتكەن ەكەن، ءبىر- اق جارانىڭ ورنىنان كورگەن، اۋماعان قاندى كوبىك نەمەسە قانشىماقتانعان ءمارمار سىقىلدى، قىزىل تامىرلى سۇرعىلت تۇيىرلەرىم ءالى ەسىمدە. تۇلا بويىنان ساۋ تامتىق قالماي، جان تۇرشىگەرلىكتەي بوپ مىلجالانعانمەن، ءوزىنىڭ بەت- اۋىزى اپ- امان، جايباراقات كۇيگە ءتۇسىپ، كوزدەرى مۇلتىكسىز، شارت جۇمىلعان ەكەن.
- مەن ءوزىم بە؟ يا، مەنىڭ ءوزىم دە اجەپتاۋىر جەنتەكتەلگەن ەكەم، جاعاعا جۇرت ءوزىمدى تالىپ جاتقان كۇيىمدە شىعارىپتى. تولقىن ءبىزدى امالفانىڭ ار جاعىنداعى ءبىر جەرگە اكەپ تاستاعان ەكەن، ءبىراق جات جەر بولعانمەن، بالىقشى - ءوز ادامدارىمىز ەكەن، مۇنداي وقيعا بالىقشىلاردى مەيىرلەندىرمەسە، تاڭداندىرمايدى، ويتكەنى، قاۋىپ- قاتەردە ءومىر سۇرگەن ادام قاشاندا مەيىرىمدى كەلەدى.
- مەنىڭشە، اكەم جايىنداعى اڭگىمەمدى ءارى ەلۋ ءبىر جىل كوكىرەگىمدە ساقتاعان سىرلارىمدى كوڭىلدەگىدەي عىپ ايتىپ بەرە المادىم- اۋ دەيمىن، - ويتكەنى، مۇنىڭ ءوزى وزگەشە ءبىر سوزدەردى، بالكي، ءتىپتى جىر ەتۋدى دە تىلەيتىن بولۋ كەرەك، ءبىراق، بالىق سىقىلدى، بىزدەي بايىرعى ادامدار ويلاعان جەردەي شىعارىپ، مايىن تامىزىپ سويلەي دە المايمىز عوي! اۋىزبەن ايتارىڭنان ءاردايىم كوڭىلمەن سەزىپ، بىلگەن سىرلارىڭ كوپ بولادى.
- بۇل ارادا اڭگىمەنىڭ ابزالى، اكەمنىڭ اجال ساعاتىندا ءوزىنىڭ امان قالمايتىنىن بىلە تۇرا قورىقپاي، بالاسى، مەنىڭ قامىمدى ويلاپ، قايراتقا ءمىنىپ، ءوزىنىڭ ماڭىزدى كورگەن نارسەلەرىن ماعان ۋاقىت تاۋىپ ايتىپ بەرۋىندە بولىپ وتىر. الپىس جەتى جىل ءومىر ءسۇردىم ءوزىم، ءسويتىپ ءوزىم اكەمنىڭ قۇلاعىما قۇيعان سول نارسەلەرىنىڭ ءبارى دە ىپ- راس دەپ ايتا دا الامىن!
قارت، ءبىر كەزدەرى قىزىل بولعانمەن، بۇگىندە قوڭىرقاي تارتقان قالپاعىن باسىنان سىپىرىپ، ودان قورقورىن الدى دا، تاپ- تاقىر، جىلتىر قارا باسىن ەڭكەيتىپ:
- ءبارى دە ىپ- راس، قىمباتتى مىرزام! جۇرت ءسىزدىڭ كورسەم دەگەن كۇيىڭىزدەگىدەي بولادى، جۇرتقا مەيىرىممەن قاراساڭىز، وزىڭىزگە دە، ولارعا دا جاقسى، بۇدان ولار دا، ءوزىڭىز دە جاقسارا تۇسەسىز! مۇنىڭ ءوزى وپ- وڭاي نارسە! - دەدى.
جەل بارعان سايىن قاتايىپ، تولقىن كوتەرىلىپ، جالدانىپ، اپپاق تارتا بەرگەن ەدى؛ تەڭىز بەتىنە قاپتاپ شىعا كەلگەن قالىڭ قۇس الدەقايدا الىسقا قاراي سىمپىلداي ءجۇزىپ، باعاناعى ءۇش قابات جەلكەندى ەكى كەمە كوك جيەكتىڭ كوگىلدىر دەڭگەيىنە ءتۇسىپ، كوزدەن الدەقاشان عايىپ بولعان.
ارالدىڭ شانشىلعان جارقاباقتى جاعالاۋى تولقىننىڭ كوبىگىنە كومىلىپ، كوكپەڭ- كوك سۋ بۋىرقانا شالپىلداپ، شىركەيلەر قويماستان، ىنتىعا ىزىڭدايدى.