قىسقى جانە جازعى وليمپيادا ويىندارىندا توپ جارعان جالعىز ادام
1897 -جىلى ا ق ش- تىڭ دەنۆەر قالاسىندا قاراپايىم شارۋاشىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن يگان (تولىق اتى - ەدۆارد پاتريك فرەنسيس يگان) بالا كۇننەن سپورتقا جاقىن بولاتىن. دەگەنمەن ەددي (لاقاپ اتى) بوكس الەمىنە اياق استىنان كەلگەن. زاۋىتتا ىستەپ جۇرگەنىندە بوكستىڭ قىر- سىرىن ۇيرەنە باستايدى. كۇندەردىڭ كۇنىندە 15 جاسار بالا زاۋىت بريگاديرى بولتتىڭ كەلەمەجىنە شىداماي، وعان تويتارىس بەرەدى. الىپ دەنەلى قارسىلاسىن ءبىر سوققىمەن سۇلاتىپ تۇسىرگەن ەددي يگاندى بۇكىل زاۋىت جۇمىسشىلارى "چەمپيون" دەپ اتاي باستايدى.
كاسىپورىندار اراسىندا بوكستان جارىستارعا قاتىسادى. وسىلايشا تۋعان قالاسىندا جاس جىگىتتىڭ اتى شىعا باستايدى. الايدا ول سپورتتى ەمەس، وقۋدى تاڭدايدى. دەنۆەر ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىر جىل قۇقىق بويىنشا ءبىلىم الىپ، 1917 -جىلى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا اتتانادى. فرانسيادا ءبىر جىلعا جۋىق اسكەردە قىزمەت ەتەدى. ءبىر كۇنى ەددي سەرجانتپەن كەلىسپەي قالىپ، ەكەۋى جۇدىرىقتاسا جونەلەدى. سەرجانتتى قۇلاتقان ەدديدى وفيتسەرلەر جازالاۋدىڭ ورنىنا، بوكستان جارىسقا جىبەرۋدى شەشەدى.
پاريجدە وتكەن وداق مەملەكەتتەر اراسىنداعى جارىستا ەددي جۇلدە الماسا دا، جانكۇيەرلەردىڭ كوز ايىمىنا اينالادى. بۇعان دەيىن ەۋروپا جۇرتى مۇنداي شاپشاڭ ءارى شابۋىلداۋدى ۇناناتىن بوكسشىنى كورمەسە كەرەك. سوعىستان كەلگەننەن كەيىن دە سپورتتى تاستاعان جوق. وقۋ مەن سپورتتى قاتار الىپ جۇرگەن يگان اۋەسقويلار اراسىندا اۋىر سالماقتان قارسىلاس شاق كەلتىرمەيدى. دارىندى بوكسشى بايقاعان باپكەرلەر ونى قۇراماعا شاقىرتىپ، وليمپياداعا دايىندايدى. وسىلايشا، 1920 -جىلى انتۆەرپەندە وتكەن وليمپياداعا قاتىسقان شاپشاڭ بوكسشى 79,4 كەلى سالماقتا التىننان القا تاقتى. وليمپيادا چەمپيونى وقۋدى دا ۇمىتقان جوق. وليمپيادا ويىندارىنان سوڭ وكسفوردتى ادۆوكات ماماندىعى بويىنشا ءتامامدايدى. ءتورت جىل كەيىنگى وليمپيادادا ەدديدى جولى بولماي، ءبىرىنشى جەكپە- جەگىندە- اق جەڭىلىپ قالادى. الايدا ول بوكستى تاستامايدى. الەمدى شارلاپ، اۋەسقويلار اراسىندا جەكپە- جەكتەر وتكىزىپ تۇردى. پەگگي كولگەيت ەسىمدى سۇلۋمەن شاڭىراق قۇرعاننان كەيىن ەددي ءبىرجولا سپورتپەن قوش ايتىسۋدى شەشەدى.
ادۆوكات كەڭسەسىن اشىپ، زاڭگەر بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرەدى. ءبىراق ارادا بىرنەشە جىل وتكەندە لەيك- پلەسيدەگى وليمپياداعا ءۇش اپتا قالعاندا بوبسلەيدەن جاساقتالعان قۇرامانىڭ شاقىرتۋ الادى. تاجىريبەلىن ارىپتەستەرىمەن بىرگە 1932 -جىلعى وليمپيادانىڭ التىن جۇلدەسىن قورجىنعا سالادى. وسىلايشا، ەددي سپورت تاريحىندا جازعى جانە قىسقى وليمپيادا ويىندارىندا ەكى ءتۇرلى سپورت تۇرىنەن توپ جارعان العاشقى ادام اتاندى.
ودان كەيىن قوس وليمپيادادا تەك ءتورت سپورتشى جۇلدە العان. ولار: نورۆەگيالىق ياكوب تۋللين تامس (ترامپليننەن شاڭعىمەن سەكىرۋ جانە جەلكەندى قايىق سپورتى) ، نەمىس كريستا لۋدينگ- روتەنبۋرگەر (كونكيمەن جۇگىرۋ جانە ۆەلوسپورت) ، كانادالىق كلارا حيۋز (كونكيمەن جۇگىرۋ جانە ۆەلوسپورت) جانە امەريكالىق لورين ۋيليامس (جەڭىل اتلەتيكا جانە بوبسلەي) ەسىمدى سپورتشىلار. ءالى كۇنگە دەيىن ەددي يگاننىڭ بۇل ەرەكشە جەتىستىگىن ەشكىم قايتالاي الماي كەلەدى.
ايبار رىسداۋلەت
Massaget.kz