اسقار توقماعامبەتوۆ. ساۋدا قىزمەتكەرى مە ساۋداگەر مە؟
ساۋدا قىزمەتكەرى مە ساۋداگەر مە؟
قۇلاتايدىڭ سۇلۋتوبە سەلپوسىنا(اۋىلدىق تۇتىنۋشىلار بىرلەستىگى - رەد.) بارعالى جۇمباقتى جاعى كوبەيىپ كەتتى. ونىڭ جۇرگەنى دە، تۇرعانى دا، ەڭ ارعىسى كۇلگەنى دە جۇمباق.
ونى قىرىق اۋدارساڭ دا قىرىن تاپپايسىڭ، قۇلاتاي جۇپ-جۇمىر. اسىرەسە سوڭعى كەزدە جۇمىرلانىپ كەتتى، اۋزى-مۇرنى جوق، بىتەۋ. قاي جاعىنان كەلەرىڭدى بىلمەيسىڭ، تۇرعان بويى سۇراق. ءبىرىن سۋىرساڭ، ءبىرى شىعادى، بىرىنەن ءبىرى ءىرى شىعادى. ونىڭ بۇل سيقى قاراپ: «وسىنىڭ ءوزى ساۋدا قىزمەتكەرى مە، الدە ساۋداگەر مە؟» دەپ تە قالاسىڭ، قاپەلىمدە شەشۋىن تاپپايسىڭ. ايتەۋىر قۇلاتايدىڭ جولى قيسىق، ءجونى ءتۇزۋ ەمەس. «جۇرسە ءىزى، باۋىزداسا قانى جوق» دەيتىن جۇمباق سەكىلدى، جۇپ-جۇمىر بولىپ جۇگىرىپ جۇرگەن بىرەۋ...
قۇلاتايدى شىنىندا دا «جۇرسە ءىزى» جوق قايىققا دا تەڭەگىڭ كەلەدى. ويتكەنى قۇلاتاي سەلپونىڭ ەڭ دۇنيەسىنىڭ ورتاسىندا، وتتاي شالقىپ، قازداي قالقىپ ءجۇزىپ ءجۇر. ونىڭ «قولى دا ۇزىن»، قالاي سوزسا سولاي جەتەدى. قولىنىڭ ءبىرى قالاداعى بازدا جاتسا، ەندى ءبىرى اۋداندىق تۇتىنۋشىلار وداعىندا جاتادى. تاعى ءبىرى سۇلۋتوبە سەلپوسىنىڭ وزىندە تۇرادى. قاي جاعىنان تارتساڭ دا سۋىرىپ الا المايسىڭ، ابدەن جىمداسىپ، بارىنشا قيۋلاسىپ قالعان. قۇلاتايدى جۇمباق ادام دەيتىنىمىز دە وسى.
ونىڭ نەسىبەسىنە سەلپونىڭ پرەدسەداتەلى رايشىل، اۋداندىق تۇتىنۋشىلار وداعىنىڭ پرەدسەداتەلى ۇندەمەس بولىپ كەزدەسكەنىن كورمەيسىز بە؟ ولار كورسە دە كورمەي، بىلسە دە بىلمەي، كوزدەرى باقىرايىپ، مۇرىندارى سالبىراپ وتىرىپ العان-دى. ايتپەسە الدارىندا جاتقان فاكتۋرالاردى تەكسەرىپ، بۇرىس - دۇرىسىن ايىراتىن ساۋاتتارى بار ەمەس پە؟ ءارىسىن قويىپ، بەرىسىن ايتقاندا، وبلىستىق تۇتىنۋشىلار وداعى ساۋدا با تاسىنىڭ N2 سكلادىنان N7 فاكتۋرامەن قۇلاتاي «ي ج» ماركالى ءتورت موتوسيكل الدى. ونىڭ ەكەۋى ورنىنان قوزعالدى دا، جوق بولدى. ۇشىپ كەتتى مە، الدە بىرەۋدىڭ قالتاسىنا ءتۇسىپ كەتتى مە؟ ونى زەرتتەگەن ەشكىم جوق. قايتا ولار الدىنداعى فاكتۋرادا موتوسيكلدىڭ تورتەۋ ەكەنىن كورىپ قالمايىن دەگەندەي كوزىن جۇما قويدى.
قۇلاتاي بازدان العان تاعى ءبىر موتوسيكلدى جۇتىپ جىبەردى.
موتوسيكلدەر مەن پالتولار جوق بولىپ جاتقاندا ءۇن دەگەندەرىڭ بۇيىم بولىپ پا؟ وتكەن مارت ايىندا سوۆحوزعا 1-ءيىستى جيىرمالاعان توننا ۇندى «ءۇشتى - كۇيدى مەن» قۇرتىپ جىبەردى. ۇننىڭ اراسىندا 60 مەتر ماساتى دا كەتتى. ءبىراق ارتى قايىرلى بولدى، قاتتى دا ەمەس، جاي سوعىسپەن جايباراقات قانا جابىلدى دا قالدى، جانىن اۋىرتقان جوق.
قۇلاتاي سىرتقا جۇمباق بولعانمەن اۋداندىق تۇتىنۋشىلار وداعى پرەدسەداتەلىنىڭ دايىنداۋ جونىندەگى ورىنباسارىنا جۇمباق بولۋى مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ول بىلمەيتىن قۇلاتايدىڭ قالتارىسى جوق. قۇلاتايدىڭ جۇتقىنشاعى ءبىر بۇلك ەتسە، ولاردىكى ەكى بۇلك ەتەدى دەگەن قاۋەسەت بار. ايتپەسە تاۋداي نارسەلەر تارىداي دومالاپ تالتۇستە، شارشى توپتىڭ (بازاردىڭ) ورتاسىندا ساتىلىپ جاتار ما؟ جانى اشىردىڭ جوقتىعىنان بولعاندىق ەمەس پە؟
قۇلاتاي جۇتا بىلسە، جۇتقىزۋدى دا بىلەتىندەردىڭ ءبىرى. كەيدە «ماشينا بوس جۇگىرمەسىن دەپ سالا سالىپ ەدىك» دەگەن سىلتاۋمەن باستىقتاردىڭ ۇيلەرىنە سەكسەۋىلدى دە ءتۇسىرىپ كەتەدى. كەيدە: «ءوزىمىزدىڭ ورگان پىشەنىمىز ەدى» دەپ ءشوپتى دە اكەلىپ تاستايدى.
مىنە، وسىنىڭ ءبارى قۇلاتايدى جۇمىرلاندىرىپ، قاي جاعىنان كەلەرىڭدى بىلدىرتپەي، ءبىرى قاقپاق بولسا، ءبىرى جاپپاق بولىپ وتىرعاندىعىن ايتىپ تۇر. ارينە، قۇلاتايدىڭ بۇل سۇمدىعىنا سۇقتانا قارايتىن باستىقتارى بولماسا، ونىڭ سۇعاناقتىعى ورىستەي بەرەتىنى داۋسىز. ەندەشە قۇلاتايدى جۇمباق كۇيىندە جۇرگىزە بەرمەي، ساۋدا ماڭىنان الاستاۋ كەرەك. كوپ جۇمباقتىڭ شەشىمى وسىندا عانا تۇر.
ءتايىرى، بۇ دا قىلمىس بولىپ پا!
دوسجان اعايعا كولحوزدىڭ قوڭىر وگىزىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى جاقپاي-اق قويدى. قوڭىر وگىز تۇياعى سىرتىلداپ، تاناۋى پىشىلداپ، ۇرعانعا جۇرمەيتىن انتۇرعان.
اسىرەسە، قوڭى قالىڭداعان سايىن قىڭىر كەتەتىندى شىعاردى. ول ول ما، كەيدە ءتىپتى قاراپ تۇرىپ توپىراق شاشىپ، وكىرەتىندى تاۋىپ الدى.
دوسجان بۇعان العاشقىدا «باسىڭا كورىنسىن، سويىلعىر» دەپ ءجۇردى دە، كۇندەردە ءبىر كۇن بىردەن باۋىزداتتى دا تاستادى. ەڭ ارعىسى ەتىن دە جەگىزبەدى، ساتتىرىپ جىبەردى. «مۇنداي انتۇرعاندى ساتىپ جىبەرۋدەن باسقا لاج جوق» دەپ كەسىپ، ءپىشتى. ءبىراق دوسجان: «ەتى ارام بولعانمەن پۇلى ادال» دەدى دە قالتاعا سالىپ الدى. ءبارىبىر قازالىنىڭ قالاسىندا قالاتىن پۇل» دەپ ەسەپتەدى دوسەكەڭ.
وگىزدىڭ ءبارى وگىز ەمەس پە؟ دوسەكەڭ قالادان قايتىپ كەلسە قىزىل وگىزدىڭ دە مىنەزى ۇنامايتىن بولىپ قالىپتى. كوزىن الارتىپ قاراي ما، قايتەدى. سۇزگىسى كەلەتىن ءتۇرى بار. «سيىر سيپاعاندى بىلە مە؟» دەدى دە وعان دا قاھارىن توكتى. قوڭىر وگىزدىڭ ىزىمەن قىزىل وگىز دە جونەپ بەردى.
سونىمەن دوسجان اعايدىڭ ءۇش ايەلىنەن بەس-التى بالا بار. ءبىراق ءبىرى ۇيدە، ءبىرى تۇزدە بولىپ باستارى قوسىلمادى. دوسجان ونىڭ دا لاجىن تاپتى. ءبارىن جيىپ «ناقسۇيەرىنىڭ» اتىنا جازدىردى دا، «كوپ بالالار» قاتارىڭدا ۇكىمەتتىڭ اقشاسىنا يە بولدى. ءبىراق ول اقشا دا ءبىتتى.
«تاي اتقا، ات مۇراتقا جەتكىزەر» دەگەندەي جاس قىزدار بوي جەتتى. دوسجان ءبىر قىزىن كۇيەۋگە بەرىپ، وركەشى بالاداي قىزىل نار مەن تورى جورعاعا يە بولدى.
- جۇباندىقتىڭ دوسجانى وسىنىڭ ءبارىن كىمگە سۇيەنىپ ىستەيتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟ - دەسەڭ:
- بىلەمىز! - دەيتىندەر ەكىنىڭ بىرىنەن تابىلادى. ءبىراق، اۋداندا دوسجاندى اڭگىمە ەتسەڭ، كورىنە كوزگە:
- ءتايىرى، بۇ دا قىلمىس بولىپ پا؟ - دەپ، قاقپاق بولا قالاتىندىعى بار. سونىڭ سەبەبىمەن دوسەكەڭنىڭ قىلىقتارى مەن بىلىقتارى باسىلىپ قالا بەرەدى دە، جابۋلى قازان اشىلمايدى.
سوندىقتان دا الدىمەن اشىلاتىن نارسە قاقپاق، سونان سوڭ قازاندى تاپپاق ونشا قيىنعا تۇسپەس دەپ ويلايمىز.
اۆتورى: اسقار توقماعامبەتوۆ