مۇحاڭ ءتىپتى جالعىز ءوزى ءبىر ينستيتۋت اتقاراتىن جۇمىستى قوپارىپ تاستايدى - م. شاحانوۆتىڭ ءومىرى جايلى ەسسەدەن

استانا. قازاقپارات - «ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە» دەپ اتالاتىن قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، ايگىلى اقىن، قوعام قايراتكەرى  مۇحتار شاحانوۆتىڭ ءومىرى جايلى ەسسەمىزدى ونان ارى جالعاستىرامىز.

ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل ەسسەنىڭ اۆتورى قۇديار ءبىلال سوڭعى ون جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى مۇحاڭمەن بىرگە «جالىن» جۋرنالىندا قىزمەت ىستەپ كەلە جاتقان جۋرناليست، جازۋشى.

ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە-138

م. شاحانوۆتىڭ قاسىندا جۇرگەنىمە 15 جىل بولدى. العاشقى جىلدارى مۇحاڭ جۇمىسى ءجۇدا قارقىندى بولاتىن. جۋرنالدىڭ شارۋاسى، قوعامدىق جۇمىس، كەزدەسۋلەر، شەتەلگە ساپار، ءبارى ساپىرىلىسىپ جاتاتىن. سول جۇمىستاردىڭ بارىنە مۇحاڭنىڭ ورىنباسارى رەتىندە جانامالاي ارالاسقاننىڭ وزىنە ءال دارمەنىم قۇرىپ، دىڭكەلەپ-اق قالاتىنمىن. ال مۇحاڭ...

 ول كىسى اۋزىنان وسى كۇنگە دەيىن «شارشادىم» دەگەن ءسوزدى ەستىمەپپىن. ونىڭ ۇستىنە مۇحاڭدا جۇمىسسىز كەز بولمايدى. جۇمىسسىز كەز دەيمىن-اۋ، ول كىسىنىڭ ءبىر عانا جۇمىسپەن شەكتەلىپ قالعان كەزى از. مۇحاڭدا ۇدايى ءۇش-ءتورت جۇمىس ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرى قاباتتاسىپ جاتادى. سول قاربالاس جۇمىس اراسىندا وزىنە سالەم بەرۋگە كەلگەن ادامداردى قابىلداپ ۇلگەرەدى. كەيبىرىمەن بىرگە وتىرىپ ءشاي دە ىشەدى. ءشاي ۇستىندە بۋحالتەر ءبىر قۇشاق قۇجاتتارعا قول قويدىرادى. كۇندە وسى.

نەگىزىنەن بۇل ءجاي كۇندەر. ال قاربالاس كەزدەر ساياسي ءبىر ءماندى ماسەلەلەر كۇن تارتىبىنە قويىلعان كەزدە بولادى. ال بىزدە ونداي ساياسي ماسەلەلەردىڭ كۇن تارتىبىنە قويىلمايتىن كەزى ءجۇدا از ءدا. بۇرىندارى كۇنارا مۇرنىمىزدان شانشىلىپ جاتاتىنبىز. باسقا ماسەلەلەردى بىلاي قويعاندا، تەك مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن اسقاقتاتۋ ءۇشىن ون جىل قاتارىنان ميتينگى وتكىزدىك. پارتيا قۇردىق، سايلاۋعا قاتىستىق. باسپا ءسوز بەتتەرىندە، الەۋمەتتىك جەلىدە ورىستەپ تۇراتىن داۋ-داماي ءوز الدىنا ءبىر الەم. ەندى ول داۋلارعا دا امال جوق قاتىساسىڭ. مىنە، وسىنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ون بەس جىل ءومىرىمىزدىڭ ءبىر-ءبىر بولشەكتەرى.

بىلاي قاراساڭ، ارتىنا ەش بەلگى قالدىرماي ءوتىپ كەتكەن ۋاقىتتار. ەندى بوسقا وتكەن ۋاقىت دەۋگە كەلمەس. ەگەر وسى ۋاقىت، جالپى بۇل ۋاقىت قانا ەمەس، ءار ءساتتى م. شاحانوۆشا پايدالانا الساڭ. ءوز باسىم وسى ون بەس جىلدا مۇحاڭنان سونى ۇيرەندىم. سوندا م. شاحانوۆ ءبىز جوعارىدا تىزبەلەپ شىققان جانە دەپۋتات بولعان كەزدە اتقارعان جۇمىستارىنان باسقا نە تىندىرا قويىپتى؟

جوعارىدا ايتتىق، مۇحاڭ ءۇش-ءتورت، كەيدە بەس-التى جۇمىسقا دەيىن قابات اتقارا بەرەدى. سونىڭ ۇدايى، ءارى ۇنەمى اتقارىلاتىنى - شىعارماشىلىعى. ول كىسى قولىنان قالامىن ەشقاشان تاستاعان ەمەس. ءوزى كۇي دە تالعامايدى. قولى قالت ەتسە بولدى قاعازعا بىرنارسە سۇيكەپ وتىرادى. الدىنان ءبىر ادام شىعىپ، ەكىنشىسى كەلەم دەگەنشە دە بىرنارسە جازىپ ۇلگەرەدى. جازىپ قانا قويمايدى، سول جازاتىن نارسەسىنە ارقاۋ ەتۋ ءۇشىن بۇكىل مۇراعاتىن، قانشاما جىلداردان بەرى جيناقتالىپ تىگىلگەن گازەت-جۋرنالداردى اقتارىپ دەرەك ىزدەيدى. بىرەۋلەرگە تەلەفون شالىپ، كىتاپتار الدىرادى. مۇحاڭ ءتىپتى جالعىز ءوزى ءبىر ينستيتۋت اتقاراتىن جۇمىستى قوپارىپ تاستايدى. سول تىنىمسىز ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا «ۇلت اناسى - ءتىل» جانە «تىلسىزدەندىرۋ اناتومياسى» اتتى ەكى كىتاپ دۇنيەگە كەلدى.

ءۇش تومدىق «جەلتوقسان ەپوپەياسى» دا وسى ۋاقىت ارالىعىندا جازىلدى. «قىرعىز ەۆەرەسىن» دە «قولى قالت ەتكەن» كەزدە جازىپ تاستادى. قونايەۆ پەن شامشىگە ارناعان كىتاپتارىن كولەمى از بولعان سوڭ تىلگە تيەك ەتپەي وتىرمىز. بۇدان بولەك ولەڭ كىتاپتارى دا ءتورت-بەس رەت جەكە كىتاپ بولىپ شىقتى. جاعىمپازدىق شىعارمالار تۋرالى جيناعان دەرەكتەرى دە ءبىر كىتاپقا جەتەرلىكتەي بولىپ جينالىپ تۇر. ءبىرشاما جاڭا اندەر شىقتى. قانشا رەت شىعارماشىلىق كەشتەر ءوتتى. سونىڭ ءبارىنىڭ باسى-قاسىندا ءوزى ءجۇردى. راس، اۋرۋمەن ارپالىسقان كەزدەر دە از بولمادى. ايتسە دە سول كەزدە دە قولىنان قالامى تۇسكەن جوق. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، مۇحاڭنىڭ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتى دە، قارىمى دا سويقان. ءبىز ءجاي ءبىر توعاسىن عانا قاپەرگە الدىق.

ءيا، ول كىسى دە ءبىر كۇندە شاحانوۆ بولا قالعان جوق. ارتىندا وسىنداي اتقارىلعان جۇمىستار مەن توگىلگەن تەر جاتىر. ال جالپى باسىپ وتكەن ءىزىن سانامالاساق... ءجا، ول جاعىن تاريح ەنشىسىنە قالدىرايىق.