ون التى جاستاعى ورازالى

 استانا. قازاقپارات - قارا دومبىراسىن قۇشاقتاعان قارشاداي قارا بالانى تانىدىڭىز با؟

تانىساڭىز، كوزىڭىزگە وتتاي باسىلعان وسى ءبىر سۋرەت كوڭىلىڭىزدى دە تولقىتقان بولار؟

جارق ەتكەن جاسىن عۇمىرىندا قازاق ايتىسىنا ايشىقتى ءىز قالدىرعان ورازالى دوسبوسىنوۆتىڭ ونەردەگى ەشكىمگە ۇقسامايتىن دارا جولى ءدال وسىلاي باستالىپتى.

«قۇلمانبەتتەن قالعان قۇلىنمىن» دەپ ايتىس ساحناسىنا قۇبىلىس بولىپ كەلگەن وتتى اقىننىڭ ويلى جىرى ساعىنىش سەزىمدەرىن شىمشىلاعان ءبىر ساتتە، ول جايلى ەستەلىكتەردى اقتارىپ وتىرىپ بالا ورازدىڭ بەينەسى ەرەكشە اسەرگە بولەدى.

اقىننىڭ قارىنداسى ايگەرىممەن مەكتەپ قابىرعاسىندا قاتار وقىعانىمىز بار ەدى. كەنەت وعان تەلەفون شالىپ، مىنا ءبىر تاريحي سۋرەتتىڭ سىرى تۋرالى ۇيدەگىلەر نە بىلەدى ەكەن، سۇراپ كورشى دەپ وتىندىك.

-  اكەم تۇيىق ادام. ورازالى اعامنىڭ ون جاسىندا اۋلەتكە كەلىن بولىپ تۇسكەن انام ساۋلە كوشتىباي قىزى قاينىسىنىڭ بالاڭ شاعىنداعى تالاي قىزىقتارىنىڭ كۋاسى بولعان، سول كىسىدەن سۇراپ بىلەيىن، -  دەگەن قۇربىم 1991 -جىلى ورازالى اقىننىڭ 16 جاسىندا تۇسكەن وسى ءبىر سۋرەتى تۋرالى ءبىراز سىرعا قانىق ەتتى.

12-13 جاسىندا قولىنا دومبىرا ۇستاعان قاعىلەز بالا 1988 -جىلدان باستاپ مەكتەپشىلىك، اۋداندىق، وبلىستىق جاس اقىندار ايتىسىندا كورىنە باستاپتى. جەڭگەسىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جوعارىداعى سۋرەت ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العان جىلى الماتى ىرگەسىندەگى ەسىك قالاسىندا وتكەن «سيقىرلى قازان» ايتىسىندا ءتۇسىرىلىپتى.

بالا وراز، وسى ايتىستا جۇرتتىڭ ريزاشىلىعىنا بولەنىپ، باس بايگەلى بولىپ تاي ءمىنىپ قايتقان ەكەن. وقۋشىلار اراسىندا ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىلگەن وسى ايتىستا ودان كەيىن دە بىرنەشە مارتە توپ جارىپتى. -  ول جىلدارى مۇنداي قازاقى كيىمدەر تابىلا بەرمەيتىن.

«سيقىرلى قازان» ايتىسىنا بارار كەزدە، ەنەم مارقۇم ورازدى وزىمەن بىرگە اۋدان ورتالىعى نارىنقول اۋىلىنا الىپ بارىپ، باسىنداعى ۇكىلى بوركى مەن قازاقى كيىمىن سونداعى اتەلەدەن ولشەپ تىكتىرگەن ەدى. وتباسىندا ۇلداردىڭ كەنجەسى وسى ورازالى.

سۋرەتكە قاراپ ون التىدا دەپ ايتپايسىز. كىشكەنە كۇنىنىڭ وزىندە ءسوزى ءمىردىڭ وعىنداي بولعانىمەن، ءوزى نازىك ەدى. كەزەكتى ايتىسىنان جۇلدەلى ورالعاندا ءبارىمىزدىڭ قۋانعانىمىز ءالى ەسىمدە، -  دەيدى ساۋلە كوشتىباي قىزى.

ال اقىننىڭ تەتەلەس اعاسى وڭعار دوسبوسىنوۆ ءىنىسى جايلى ەستەلىگىندە:

«...قابىرعاسى ءيىلىپ،

كورشى-قولاڭ جيىلىپ.

ءومىردىڭ كورمەي قىزىعىن،

جاس جانى كەتتى-اۋ قيىلىپ» دەگەن جولدار كىشكەنتاي ورازدىڭ لۇپىلدەگەن جۇرەگىن جارىپ شىققان العاشقى ولەڭى. بۇل ولەڭ 23 جاسىندا ومىردەن وزعان ازات اعاسىنا ارناعان جوقتاۋ جىرى ەدى. ەكەۋمىز ۇيدە وتىرىپ الىپ ءبىر- بىرىمىزبەن ولەڭمەن ايتىسىپ جۇردىك. مەكتەپتە وتكەن ايتىسقا العاش رەت قاتىسىپ، باعاشار دەگەن بالانى جەڭگەن سوڭ، ونىڭ ايتىس ونەرىندەگى قيىن دا قىزىق، قاسيەتتى جولى باستالىپ كەتتى. ورازدىڭ ايتىستاعى ەڭ ءبىرىنشى كاسىبي ۇستازى، ءوزى دە ايتىس اقىنى حاسەن ساماتۇروۆ. وقۋشى كەزىندە 15-16 جاستاعى ورازدى ءبىزدىڭ اۋدان بەتكە ۇستايتىن» دەپ جازىپتى.

بىرەر جىل بۇرىن وڭعار اعامىز دا وراز ءىنىسىنىڭ ورالماس ىزىمەن كەتتى...

اقىننىڭ اناسى سالامات جاقسىلىقوۆا پەرزەنتى جايلى: «ءبىر كۇنى مەكتەپتەن كەلىپ: «اۋدانعا ايتىسقا بارامىن» دەدى. تۇستەن كەيىن قويدىڭ كەزەگى بولاتىن. «قويشى سول ايتىسىڭدى، قويدى باق» دەپ ەدىم، قۇلىنىم جىلاپ جىبەردى. سوسىن «بارا عوي، سول بەس-التى قويدى مەن قاراي تۇرايىن» دەپ رۇقسات ەتتىم. جۇدىرىقتاي بولعان جارىعىم بارعان سايىستارىنان قۇر قول كەلمەيتىن» دەپ تەبىرەنىپتى.

وكىنىشكە قاراي، قاس-قاعىم ءساتتى تاريحقا اينالدىرعان فوتوسۋرەتشىنىڭ كىم ەكەنىن بىلە المادىق. وسى ءبىر سۋرەت ارتىنا ولمەس مۇرا قالدىرىپ، وتىزعا تولار-تولماس شاعىندا ومىردەن وزعان الاپات اقىننىڭ ايتىستاعى ەڭ العاشقى قادامىن، انا جۇرەگىن ەلجىرەتكەن، اعا كوڭىلىن تەبىرەنتكەن، جەڭگە سەزىمىن تولقىتقان ماڭگىلىك ساعىنىشتىڭ ەسكەرتكىشىندەي، ەستەلىگىندەي كورىندى. قۇلىنىندا قۇناننان وزعان تۇلپارداي الامانعا الشاڭ باسىپ شىعاتىن ارقالى اقىننىڭ قۇلىن شاعىمەن قاۋىشقانداي كۇي كەشتىك. وسى ءبىر سۋرەت... ون التى جاستاعى ورازالى.

ارمان وكتيابر، «egemen Qazaqstan»  الماتى