كۋريل ارالدارى جانە رەسەي مەن جاپونيا اراسىنداعى اياقتالماعان سوعىس

None
None
 استانا. قازاقپارات - رەسەي ءۇشىن كۋريل ارالدارى - اسكەري ولجا، ال جاپونيا ءۇشىن - قولدى بولعان تەرريتوريا.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالعالى بەرى 70 جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە، ءتورت ارالدىڭ ماسەلەسى ءۇشىن ءالى كۇنگە دەيىن رەسەي مەن جاپونيا بەيبىتشىلىك ءبىتىمىن جاساسپاعان. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ءبىرى ايتقانداي؛ «سوعىس تا جوق، بەيبىتشىلىك تە ورناماعان».



رەسەي يەلەنىپ وتىرعان كۋناشير ارالى جاپونيانىڭ نەگىزگى تەرريتورياسىنان 20 شاقىرىم قاشىقتا ورنالاسقان. ال جاپونيا ارالدى سولتۇستىكتەگى ءوز تەرريتورياسى سانايدى.



كۋريل ارالدارى (ورتادا) جاپونيا مەن رەسەي اراسىندا ورنالاسقان. ەكى ەلدىڭ تاريحىندا شەكارا بىرنەشە رەت وزگەرگەن. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن شەكارا وڭتۇستىككە قاراي جىلجىپ، جاپونيانىڭ نەگىزگى تەرريتورياسىنىڭ ىرگەسىنە تىرەلدى.



ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالار كەزدە ا ق ش پەن ۇلى بريتانيا ماسكەۋگە ەگەر س س س ر جاپونياعا قارسى سوعىس اشسا، قارىمىنا كۋريل ارالدارىن بەرۋگە ۋادە ەتكەن. مىنا سۋرەتتە الگى ارالداردىڭ ءبىرىن جاۋلاپ جاتقان سوۆەت اسكەرى بەينەلەنگەن.

 

1945 -جىلى كۋريل ارالدارىن باسىپ العان كەزدە قازا تاپقان سوۆەت جاۋىنگەرىنىڭ سۇيەگى. توكيو جاپونيانىڭ نەگىزگى تەرريتورياسىنا تاقاۋ جاتقان جانە كۋريل تىزبەگىنە ەنبەيتىن ءتورت ارالدى س س س ر زاڭسىز باسىپ العان دەپ سانايدى.



كۋناشير ارالىنداعى جاپون زيراتى. 1945 -جىلى سوۆەت اسكەرى باسىپ العان سوڭ ارالدا ەكى جىل بويى جاپوندار مەن س س س ر ازاماتتارى ارالاس تۇرعان. 1947 -جىلى س س س ر باسشىسى يوسيف ستالين جاپونداردى كۋناشيردەن جاپونيا تەرريتورياسىنا كۇشتەپ كوشىرۋدى بۇيىرعان.



يتۋرۋپ ارالىنداعى قىس. قازىر داۋلى ارالداردا 19 مىڭعا جۋىق رەسەيلىك تۇرىپ جاتىر.

 جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ نەگىزگى كاسىبى ؛ بالىق اۋلاۋ، ءبىراق ينفراقۇرىلىم قيراعاندىقتان مۇنداعىلارعا بولاشاق بۇلىڭعىر بولىپ كورىنەدى. سوۆەت كەزىندە كۋناشيردەن كۇشتەپ كوشىرىلگەن، ال 2005 -جىلى ونىڭ جاعدايىن كورۋگە كەلگەن جاپون ازاماتى ارالدى «قۇرىعان جەر» دەپ اتاعان.



كۋناشير ارالىنداعى لەنين ەسكەرتكىشى جانىننان ءوتىپ بارا جاتقان سوۆەت اسكەري قىزمەتكەرى، 1989 -جىل. س س س ر تاراعاننان كەيىن كوپ ۇزاماي كۋريل ارالدارى كىمگە تيەسىلى دەگەن ساۋالمەن رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن. ءبىراق كەيىن ودان باس تارتقان.



كۋناشير ارالىنداعى ءيتبالىقتار. داۋلى ارالدار توڭىرەگىندەگى سۋدا بالىق پەن تەڭىز جانۋارلارىنىڭ الۋان ءتۇرى تىرشىلىك ەتەدى. بالىق شارۋاشىلىعى جىلىنا ءتورت ميلليارد دوللارعا دەيىن پايدا اكەلەدى دەپ باعالانادى. جاپونيا ۇكىمەتى ەگەر رەسەي داۋلى ءتورت ارالدى قايتارىپ بەرسە تابيعي رەسۋرستى ۇقىپتى پايدالانىپ، تۋريزمدى دامىتۋعا ۋادە ەتكەن.



1990 -جىلداردىڭ باسىندا تۇسىرىلگەن سۋرەتتە وڭتۇستىك كۋريل ارالدارىن رەسەي قاراماعىندا قالدىرۋدى قولداپ شەرۋدە تۇرعان رەسەيلىك بالىقشىلار بەينەلەنگەن. 2016 -جىلى وتكىزىلگەن ساۋالناما قورىتىندىسى بويىنشا، رەسەيلىكتەردىڭ 78 پايىزى ارالداردى جاپونياعا قايتارۋعا قارسى بولعان. 2019 -جىلى 20 - قاڭتاردا رەسەيدىڭ كوپتەگەن قالالارىندا داۋلى ارالداردى جاپونياعا بەرۋگە قارسى اكسيالار ءوتتى.



وڭتۇستىك كۋريل ارالدارىنىڭ بىرىندەگى جاپون اسكەري تەحنيكاسىنىڭ قاڭقاسى. س س س ر 20 ميلليون ازاماتىنان ايىرىلعان سۇراپىل سوعىستا ناتسيستىك گەرمانيانىڭ وداقتاسى بولعان ەلگە ارالداردى قايتارۋ تۋرالى يدەيانى رەسەيلىكتەردىڭ كوپشىلىگى قابىلدامايدى.

 

كۋريل ارالدارى ماڭىنداعى اتوم سۇڭگۋىر كەمەسى، 1998 -جىل. رەسەيدىڭ داۋلى ارالدارعا بايلانىستى ۇستانىمىنا ماسكەۋدىڭ اسكەري ستراتەگياسى دا سەبەپ بولىپ وتىر. رەسەي سۇڭگۋىر كەمەلەرى وسى ارالداردىڭ اراسىنداعى تەرەڭ سۋمەن تىنىق مۇحيتقا شىعا الادى.



كۋناشير ارالىنداعى تۋىستارىنىڭ زيراتىنا كەلگەن جاپوندار. ۇسىنىلعان كەلىسىم  بويىنشا، جاپونياعا ەكى ۇلكەن ارال ماڭىندا بالىق اۋلاۋعا نەمەسە جاپون ازاماتتارىنا داۋلى ارالدارعا ەمىن- ەركىن بارىپ، وندا بيزنەسپەن اينالىسۋعا قۇقىق بەرۋ كوزدەلگەن. ەگەر رەسەي مەن جاپونيا ەكى جاققا دا قولايلى مامىلە جاسايتىن بولسا، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالعانىن رەسمي بەكىتەتىن بەيبىت كەلىسىمگە قول قويىلار ەدى.

 www.azattyq.org

سوڭعى جاڭالىقتار