مۇحاڭ: «ءتورت ايەلدى قايدان شىعاردىڭ؟ مەنىڭ العانىم ءۇش ايەل» دەدى - م. شاحانوۆتىڭ ءومىرى جايلى ەسسەدەن

None
None
استانا. قازاقپارات - «ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە» دەپ اتالاتىن ايگىلى اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ ءومىرى جايلى ەسسەمىزدى ونان ارى جالعاستىرامىز.

ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل ەسسەنىڭ اۆتورى قۇديار ءبىلال سوڭعى ون جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى مۇحاڭمەن بىرگە «جالىن» جۋرنالىندا قىزمەت ىستەپ كەلە جاتقان جۋرناليست، جازۋشى.

ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە-110

 2011 -جىل. بارلىق ساياسي پارتيالار كەزەكتى پارلامەنت ءماجىلىسى سايلاۋىنا دايىندىق جۇمىستارىن باستاپ جاتقان كەز. ال ءبىزدىڭ «حالىق رۋحى» پارتياسى بولسا بيلىك تاراپىنان ءالى دە تەكسەرۋ ۇستىندە. وسى كەزەڭدە زاڭنان ءبىر تەتىك تابىلدى. ءبىزدىڭ پارتيا تىركەلگەن وزگە ءبىر پارتيامەن قوسىلىپ، سايلاۋعا تۇسۋىنە بولادى ەكەن ءدا. قۇداي ءساتىن سالعاندا بىزگە قوسىلۋعا ىڭعايلى سونداي ءبىر پارتيانىڭ ىڭعايى كەلە قالدى. ول - «رۋحانيات» پارتياسى ەدى.

بۇل پارتيا تىزگىنىن سول كەزەڭدە ساياساتتا ەندى بوي كورسەتە باستاعان سەرىكجان مامبەتالين دەگەن جىگىت ۇستاعان بولاتىن. بۇرىن بار-جوعى بەلگىسىز بولىپ كەلگەن «رۋحانيات» پارتياسى پارتيا بيلىگى س. مامبەتاليننىڭ قولىنا وتكەننەن كەيىن «جاسىلدار» مۇددەسىن كوزدەپ، ساياسات ساحناسىندا جاڭاشا تۇرعىدا بوي كورسەتە باستاعان ەدى.

ونىڭ ۇستىنە سەرىكجاننىڭ ءوزى دە مۇحاڭ باستاعان ءبىر-ەكى شاراعا قاتىسىپ، قولداۋ بىلدىرگەن بولاتىن. ەندىگى جەردە «رۋحانياتقا» م. شاحانوۆ قولداۋ بىلدىرسە، پارتيا جۇلدىزى شىنىمەن-اق جانىپ كەتكەلى تۇر. ول ءۇشىن ەكى پارتيا قوسىلۋ كەرەك. قوسىلۋ ءۇشىن...

قوسىلۋ وڭاي. ەڭ باستىسى، مۇنداي قوسىلۋ زاڭعا قايشى كەلمەيدى. جارايدى، ەكى پارتيا قوسىلدى دەلىك. سوندا بىرلەسكەن قوس پارتياعا كىم ءتوراعا بولادى؟ الدە «تەڭ ءتوراعا» دەگەن ءجون بە؟ وسى ىڭعايداعى ساۋالدار وڭاشا باس قوسقان اڭگىمە ۇستىندە شەشىلدى. سەرىكجان بارلىق ىستە مۇحاڭدى العا شىعارۋعا پەيىلدىلىك تانىتتى.

سوعان وراي م. شاحانوۆ بىرلەسكەن قوس پارتيانىڭ «رۋحاني كوسەمى» دەگەن جاڭا مارتەبەگە يەلىك ەتەتىن بولدى.

سونىمەن تاعى دا سيەزد وتكىزىپ، قوس پارتيانى بىرىكتىردىك. «رۋحانياتقا» جان كىردى. ءوز باسىم پارتيا قۋاتىن العاش رەت سول كەزدە سەزىندىم. پارتيا ماڭىنا جاڭا كۇشتەر توپتاسا باستادى. شاشىراپ جۇرگەن قوعامدىق ۇيىمداردىڭ باسى بىرىكتى. مۇحاڭ رۋحاني كوسەم رەتىندە مويىندالدى. شىنىندا دا م. شاحانوۆتى العا شىعارماعاندا «رۋحانياتقا» پارتيا ەكەن دەپ ەشكىم نازار دا سالماس ەدى. ونى قوس پارتيا اتىنان پارلامەنت ماجىلىسىنە ۇمىتكەر رەتىندە سايلاۋعا تۇسەتىندەردىڭ ءبارى ءبىلدى.

ءيا، بۇل كەزدە ءبىزدىڭ پارتيا سايلاۋعا تۇسەتىن بولىپ سايلاۋ كوميسسياسىنا تىركەلگەن بولاتىن. الدا - سايلاۋ ناۋحانى. ءبىزدىڭ پارتيالىق جارناما - م. شاحانوۆتىڭ بەينەسى. ءوز باسىم سايلاۋشىلارمەن بولعان ءار كەزدەسۋدە م. شاحانوۆ بەينەسى سالىنعان ايدىك باننەردىڭ كوپشىلىكتىڭ دە، جۋرناليستەردىڭ دە نازارىندا بولۋىن ۇدايى باقىلاۋمەن ءجۇردىم. راس، ءبىزدىڭ ارامىزدا دا كوسەمسىنىپ كەۋدە قاققاندار بولماي قالعان جوق.

شىنتۋايتىنا كەلگەندە م. شاحانوۆسىز ولاردىڭ بىردە بىرەۋىن حالىقتىڭ تۇلعا دەپ تاني قويۋى نەعايبىل ەدى. الايدا ءبارىبىر ورايلى ءساتتى ۇتىمدى پايدالانىپ، م. شاحانوۆتى ءوزىنىڭ ساياسي قادامىنا باسپالداق رەتىندە پايدالانۋعا ارەكەت جاساعاندار بولدى. ساتقىندىق تا جاسالدى. ساياساتتىڭ سايقال ەكەنىن دە كوردىك. ونى ەندى كەلەسى ءشاي اڭگىمەسىنە قالدىرايىق.

ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە-111

 رەداكسياعا كوپەن امىربەك باس سۇقتى. مۇحاڭا سالەم بەرۋگە بۇرىلىپتى. تۇركىستاننان كەلە جاتقان بەتى ەكەن. ياسساۋي اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتە ش. ايتماتوۆ پەن ق. مۇحاممەتجانوۆتىڭ 90 جىلدىعى اتالىپ وتكەن ەكەن. سوعان قاتىسىپ، قالاعاڭا قاتىستى شارانى ءوزى جۇرگىزىپتى. سونى تىلگە تيەك ەتتى.

مۇحاڭا: «شىڭعىس دوسىڭىزدىڭ تويىندا توبە كورسەتپەدىڭىز عوي» دەدى. ءبىز ول شارانى ەستىمەگەن ەدىك. سوعان وراي مۇحاڭ: «قازىر مەنى كوپ جەر شاقىرا بەرمەيدى. وڭشەڭ جالتاق. بيلىككە جاقپاي قالامىز با دەپ ءبىزدى اينالىپ وتەدى. بولماسا ش. ايتماتوۆقا مەنەن جاقىن كىم بار؟!» دەدى. كوپەكەڭ: «الايدا شىكەڭ ەكەۋىڭىز بىرلەسىپ جازعان «قۇز باسىنداعى اڭشىنىڭ زارى» اتتى كىتابىڭىزدان ۇزىندىلەر وقىلىپ، ەكەۋىڭىزدىڭ دوستىقتارىڭىز تۋرالى ءبىراز ماعلۇماتتار بەرىلدى» دەپ مۇحاڭ كوڭىلىن اۋلاعانداي بولدى. سوسىن: «ءوزىڭىز سياقتى ءبىر تۋار اعامنىڭ قولىن الايىن دەپ سىزگە ارنايى كەلدىم» دەپ قويدى. مۇحاڭ كوڭىلدەنەيىن دەدى. ىلە: «تۇركىستاندىقتار اياق تارتقانىمەن مادەنيەت مينيسترلىگى استانادا شىكەڭ ەكەۋمىزدىڭ دوستىعىمىزدى ش. ايتماتوۆتىڭ 90 جىلدىعى اياسىندا اتاپ وتكەلى جاتىر. سوعان ساقالىڭدى الىپ ءوزىڭ دە كەل» دەدى. كوپەكەڭ «ساقالىڭدى الىپ» دەگەنگە ونشا تۇسىنبەي قالدى. مەن: «مۇحاڭ استاناعا قارنىن الىپ بارادى. ءسىز ساقالىڭىز ەكەۋىڭىز كەلەسىز» دەپ مۇحاڭ ءتىلىن شامالى «ءتارجىمالاپ» تاستادىم.

كوپەكەڭ ءسوز اراسىندا ءوزىنىڭ ەكىنشى ايەلىمەن استانادا تۇرىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى. مۇحاڭ: «تاماقتانا قالاسىنا ەرتەڭ مەن دە ۇشامىن. سول جاقتا كەزدەسەرمىز» دەدى. مەن: «اس» دەگەن ءسوزدى مۇحاڭنىڭ «تاماق» دەيتىنىن تاعى دا «ءتارجىمالادىم». سوندا استاناڭىز م. شاحانوۆتىڭ تىلىندە «تاماقتانا» بولىپ شىعا كەلەدى.

اڭگىمە ايەل شارۋاشىلىعىنا قاراي ويىستى. كوپەكەڭ مۇحاڭا قاراپ: «ءسىز ءتورت ايەل الدىڭىز. انا كىسى ءۇش ايەل الدى. مەندە ەكى ايەل. بۇل ماسەلەدە دە انا كىسى ەكەۋمىز سىزگە جەتە الماي كەلە جاتىرمىز» دەپ ەدى، مۇحاڭ: «ءتورت ايەلدى قايدان شىعاردىڭ؟ مەنىڭ العانىم ءۇش ايەل» دەدى. كوپەكەڭ: «مەن قالدىبەكتىڭ ەسەبىنە جۇگىنىپ ەدىم» دەپ قويدى.

كوپەكەڭ ساۋساعىن بۇگىپ تورتەۋگە جەتكىزىپ ەدى، مۇحاڭ: «ونداي ەسەپپەن سەن مەنەن اسىپ كەتەسىڭ عوي» دەگەندە ەرىكسىز توسىلدى.

 قوشتاسار كەزدە كوپەكەڭ: «كوكە، مەنىڭ سىزگە دەگەن ماحابباتىم قايتا ويانا باستادى» دەدى. مەن ىشتەي: «تاعى ءبىر ازىلگە ەرىك بەرگەلى تۇر-اۋ» دەپ كوپەكەڭە نازار سالىپ ەدىم، ول كىسى ءوزىن ساليقالى كەيىپتە ۇستاپ تۇر ەكەن. سول قالپى: «ءسىز كەزىندە ءۇش بيىكتىك تۋرالى اڭگىمە قوزعاپ ەدىڭىز. ءبىرىنشى، قۇستار كوتەرىلەتىن بيىكتىك. الايدا ءوزىن قۇس ساناتىنا قوساتىن تاۋىقتار ۇشاتىن دا دەڭگەي بار. ەكىنشى، ۇشاقتار كوتەرىلەتىن بيىكتىك. ءۇشىنشى، ءوزىڭىز شىققان عارىشتىق الەم. مەن ءسىزدىڭ سول سوزىڭىزگە كەزىندە جەتە ءمان بەرمەپپىن. سوندىقتان جوعارىعا ۇمتىلماي، تومەندە قالىپ قويىپپىز. ءسىزدىڭ مەنى «شوپەن» دەۋىڭىز دە بەكەر ەمەس ەكەن. ەندى ءشوپ-شالام ەكەنىمىز راس قوي» دەدى. ءىنىسىنىڭ اقجارىلقاپ سوزىنە مۇحاڭ ريزاشىلىق پەيىل تانىتتى. كوپەكەڭ اعاسىنىڭ الدىندا ءوزىن قانشا كىشىرەيتسە دە ودان الاسارا قويمايتىنىن مۇحاڭ: «ءسوزدىڭ كوركى - ماقاليا، جىگىت كوركى - ساقاليا، شالدىڭ كوركى - توقاليا، دەپتى مۇحتار شاحانيا» دەپ جەتكىزدى.

كوپەكەڭمەن قيماي قوشتاستىق. ءبىزدىڭ قىزدار دا كۇلكىگە قارىق بولدى. ولارعا ايتىلعان ءازىل بۇل جەرگە كەلە بەرمەيدى ەندى. كوپەكەڭ دە قومدانىپ كەتتى. ءسىرا، عارىشتىق بيىككە كوتەرىلگەنشە قويمايدى-اۋ!

  جالعاسى بار

سوڭعى جاڭالىقتار