شوپپەن جازىلعان قۇران اياتتارى

  استانا. قازاقپارات - ءا. تاجىبايەۆ اتىنداعى قىزىلوردا وبلىستىق امبەباپ- عىلىمي كىتاپحاناسىندا ءبىر جارىم عاسىر بۇرىن جازىلعان «قۇران كارىم» كىتابىنىڭ ءتۇپ نۇسقاسى ساقتاۋلى تۇر.

كىتاپحاناشى ميرا شايحيموۆانىڭ ايتۋىنشا، 2005 -جىلى اشىلعان كىتاپحانانىڭ نەگىزگى قورىندا سيرەك كىتاپتار مەن قولجازبالار ساقتاۋلى. مۇنداعى 606 اسا قۇندى دۇنيە وتكەن كۇننىڭ شەجىرەسىنەن سىر شەرتىپ تۇر. ونىڭ ىشىندە قولجازبالار سانى 10 نان اسسا، مەرزىمدى باسىلىمدار 20 عا جەتىپ جىعىلادى. ورىس، وزبەك، قىرعىز، اراب، لاتىن، تاجىك تىلدەرىمەن قاتار، شاعاتاي، تاتارشا جازىلعان دەرەككوزدەردى دە كەزدەستىرۋگە بولادى. مۇنداعى كىتاپتاردىڭ دەنى قازان توڭكەرىسىنە دەيىن جانە 1961 -جىلعا دەيىن جارىق كورگەن.

كىتاپحانانىڭ نەگىزگى قور ساقتاۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گۇلدەرايىم قوسنازاروۆانىڭ ايتۋىنشا، قورداعى ەڭ قۇندى رۋحاني مۇرا - قۇران كىتاپ.

«بۇل قۇران كارىم حيجرا كۇنتىزبەسى ەسەبىمەن 1293 -جىلى باسىلىپ شىققان. شامامەن بۇل 1871 -جىل بولۋ كەرەك. ءتۇپنۇسقا كۇيىندە ساقتالعان قاسيەتتى كىتاپتىڭ تىسى قوڭىر ءتۇستى. ياعني، مۇقاباسى مال تەرىسىنەن يلەنىپ، قاپتالعان. ءبىر قىزىعى، قاسيەتتى كىتاپتىڭ اياتتارى ءشوپ بوياۋىمەن جازىلعان. سول سەبەپتى، جازۋلارى كومەسكى تارتا قويماعان. ال بوياۋ قانداي شوپتەن جاسالعان، قانداي مالدىڭ تەرىسى دەگەن سۇراقتار جاۋاپسىز كۇيىندە قالىپ تۇر. بۇل كىتاپ «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا تابىلدى. ارنايى ەكسپەديتسيامەن وبلىستىڭ اۋىل- ايماقتارىن تۇگەل ارالاپ، جەكە ادامداردىڭ مەنشىگىندەگى دۇنيەلەردى جيناقتالعان بولاتىن. سول ۋاقىتتا كونە جادىگەرلەردى ىزدەۋشى زەرتتەۋشىلەر سىر ءوڭىرىنىڭ ءبىر تۇرعىنىنان وسى كىتاپتى قابىلداپ الىپتى. سودان بەرى ول ءبىزدىڭ كىتاپحانادا. قازىر ونى سكانەرلەپ، ديسككە سالىپ قويدىق. وقىپ- تانىسقىسى كەلگەندەرگە ەلەكتروندى نۇسقاسىن كورسەتەمىز. سونىمەن قاتار، كىتاپحاناداعى تاعى قۇدى كىتاپ - ابا ءمۋسليمنىڭ قولجازباسى. «ءماۋلىت كىتابى» دەپ اتالادى. 1870 -جىلى جارىققا شىققان. مۇندا مۇحامماد (س. ع. س. ) پايعامبارىمىزدى ماداقتاپ، جىر ەتىپ جازعان. بۇل كىتاپتارمەن تانىسىپ، زەرتتەپ شىعاتىن عالىمدار بولسا، ەسىگىمىز اشىق. شىنى كەرەك، قورىمىزدا قۇندى مۇرا كوپ، ءبىراق ول زەردەلەنبەي تۇر» ، - دەيدى ول.

گۇلدەرايىم قوسنازاروۆانىڭ ايتۋىنشا، قوردا قازى فاتكۋللماد، قازى ءابدۋلكاريم، شارحۋاكيا ءحاليدىڭ 1303 حيجرا جىلى شىققان ء«دىني فيلوسوفيالىق تۇسىندىرمە سوزدىگىنىڭ» I تومدىعى، ەسكى تۇرىك تىلىندە جازىلعان «يمام ازام ءباتۋا» ، 1307 حيجرا جىلعى ارابشا قۇراستىرىلعان «نامازدىڭ كەلۋ تاريحى» كىتاپتارى ءداستۇرلى ءدىنىمىز تۋرالى قۇندى مالىمەتتەردى العا تارتادى. 1824 -جىلى جارىق كورگەن «ءجۇسىپ- زىليحا» داستانى، 1860 -جىلى جازىلعان «اتالى ءال- ازحار» كىتابى، سونداي- اق، 1933 -جىلى حاكىم ابايدىڭ لاتىن تىلىندە جازىلعان ەكى تومدىق شىعارمالارىنىڭ تولىق جيناعى، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «تولىق شىعارمالار جيناعى» مەن «قازاق» ، «كراسنىي كازاحستان» ، «ادەبيەت جانە يسسكۋستۆو» باسىلىمدارىنىڭ العاشقى ساندارى ساقتالعان.

 

ال، وبلىستىق كىتاپحانا ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى باقىتنۇر مىرزاحمەتوۆانىڭ سوزىنشە، مۇندا ءتۇپنۇسقالاردان بولەك ەلىمىزگە تانىمال اقىن- جازۋشىلاردىڭ ءوز قولتاڭباسىمەن بەرىلگەن كىتاپتارى دا سورە تورىنە جايعاسقان. ماسەلەن، ولاردىڭ قاتارىنان ولجاس سۇلەيمەنوۆ، ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ، دۋلات يسابەكوۆتىڭ ءوز قولىمەن تاپسىرىلعان تۋىندىلارىن كورۋگە بولادى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، تالاي جىل وتكەن سوڭ اتالمىش دۇنيەلەر دە ءتۇپنۇسقا نەگىزىندە كەيىنگى ۇرپاققا امانات بولىپ جەتپەك. وسىلايشا سان مىڭ جىلدىق تاريحتى ءبىر ارناعا توعىستىرعان اتالمىش قور بۇدان كەيىن دە بولاشاق يگىلىگى ءۇشىن قىزمەتىن توقتاتپاق ەمەس.

 

يبراش ءالي

Baq.kz