ءشامشى قالداياقوۆتىڭ ايتقان تاپقىر جاۋاپتارى
بىردە جاركەنت جاققا قاراي ءبىر توپ دوستارىمەن جول ساپارعا شىعادى. جولاي التىن ەمەلدەن اسىپ تۇسكەندە، تاۋ بوكتەرىندە وتىرعان مالشى اۋىلعا تاپ بولادى. مالشى اۋىلدىڭ ادامدارى ءشامشىنىڭ كەلگەنىنە قاتتى قۋانىپ، جىك- جاپپار بولىپ، ايىرىقشا ىقىلاسپەن قارسى الادى.
اسىرەسە، اۋىلدىڭ ونەر سۇيەر، ءان قۇمار قىز- كەلىنشەكتەرى شامشىگە قۇرمەت كورسەتىپ، قىزمەت ەتۋ ءۇشىن كەزەككە تۇرىپ، اشىق- جارقىن مىنەزبەن قالجىڭعا دا ەرىك بەرەدى. اۋىلدىڭ سوزگە جۇيرىك، ازىلگە وڭتاي قىز- كەلىنشەكتەرى قولعا سۋ قۇيسا دا، كەسەمەن شاي ۇسىنسا دا ۇيقاستىرا قالجىڭ ايتىپ، بارا- بارا ولەڭ سوزبەن ءتىل قاتىسۋعا كوشەدى. سول كۇنى ءازىل- قالجىڭدارى جاراسقان قوناقتار ءتۇن ورتاسى اۋعانشا دۋىلداسىپ وتىرىپ، دەم الۋعا كەشتەۋ جاتادى. ەرتەسىندە قىزىقتى باس قوسۋدى ودان ءارى جالعاعىسى كەلگەن اۋىل جاستارى ءشامشى باستاعان قوناقتاردى وياتپاقشى بولادى. سوندا، تۇندىك اشىپ جۇرگەن كەلىنشەككە ءشامشى:
- ولەڭ ايتىپ وياتپاساڭدار، تۇرمايمىز، - دەپ قالجىڭ ايتادى. اۋىل كەلىنشەكتەرىنىڭ دە كۇتكەنى سول بولسا كەرەك، ۇيگە كىرىپ، جىگىتتەر جامىلعان كورپەنىڭ شەتىن باسىپ وتىرىپ، ولەڭدى ساۋلاتىپ قويا بەرىپتى.
«بولساڭ دا كەتپەن شاپقان كۇنىمەنەن،
داۋسىمنىڭ ويانارسىڭ ۇنىمەنەن.
جىگىتتەر بۇل جاتىسىڭ قانداي جاتىس،
شىققانداي قوي كۇزەتىپ تۇنىمەنەن!» - دەيدى كەلىنشەكتەردىڭ ءبىرى.
سوندا، ءشامشى دە جاستىقتان باسىن كوتەرىپ الىپ:
«بەلىنەن باسىپ ءجۇرمىز جالعانىڭدى،
كوتەرىپ كورەر مە ەدى سالماعىڭدى.
كۇناسىز وتكىزسەم دە وسى ءتۇندى،
كيەيىن، شىعا تۇرشى شالبارىمدى» - دەيدى.
كەلىنشەكتەر سىرتقا شىعىپ، ءۇي سىرتىنان تاعى دا ولەڭدەتىپ قويا بەرەدى.
«بولعاندا ءسىز قالادا، ءبىز دالادا،
داريانىڭ ءسىز - ورتاسى، ءبىز جاعادا.
سولداتشا تەز كيىنىپ شىقپاي ما ەكەن،
جاراسپاس سىرتتا تۇرۋ قىز بالاعا» - دەيدى كەلىنشەكتەر. ءشامشى بۇل قالجىڭعا دا ىركىلمەستەن جاۋاپ قايتارادى:
«كىرە بەر، ەندى كيدىم شالبارىمدى،
تىستەرسىڭ مەن كەتكەن سوڭ بارماعىڭدى.
ارتىڭدا بالا- شاعاڭ، بايىڭ دا ءجۇر،
قالدىرىپ كەتەر ەدىم بار مالىمدى» - دەيدى
وسىلايشا ءازىل- قالجىڭدارى جاراسقان اۋىل جاستارى ءشامشى باستاعان جىگىتتەردى جىبەرمەي، ءۇش- ءتورت كۇن بويى جايىلىپ جاستىق، ءيىلىپ توسەك بولىپ، قۇرمەتتەپ كۇتەدى. سودان، قايتاتىن مەزگىل بولىپ، ەكى جاق تا ءبىرىن- ءبىرى قيماي قوشتاسىپ تۇرعاندا، كەلىنشەكتەردىڭ ءبىرى تاعى دا ولەڭدەتىپ قويا بەرەدى عوي.
«سەندەردەن الا الماعان الاسىم بار،
كەۋدەدە جازىلمايتىن جاراسىڭدار.
ءبىر تاۋلىك كوڭىل اشىپ ولەڭ ايتتىق،
قاي جاققا ءبىزدى تاستاپ باراسىڭدار؟ !» - دەيدى. سوندا، اۋىل ادامدارىن قيماي قوشتاسىپ تۇرعان ءشامشى دە ىركىلمەستەن:
«جىگىتتىك بىزدەيلەرگە ءتان شىعارسىڭ،
ال، سەندەر بىزگە لايىق ءسان شىعارسىڭ.
الدا - جول، ارتتا - قيال، ومىراۋعا
نۇر قۇيعان، جازىلماعان ءان شىعارسىڭ!» - دەپ، قوش- قوشىن ايتىپ ءجۇرىپ كەتكەن ەكەن دەيدى.
***
ءشامشى ءبىر تويعا قاتىسىپ، ادەتتەگىدەي ەلدىڭ سىي- قۇرمەتىنە بولەنىپ، قايتارىندا قۇرمەتتەپ ۇسىنعان كوستيۋم كيىپ، ۇيىنە قايتىپ كەلە جاتسا، الدىنان ەكى- ءۇش جىگىت كەزدەسىپتى دە: «كانە، جان كەرەك بولسا، شەش ۇستىڭدەگى كوستيۋمىڭدى!» - دەپ پىشاق كەزەنىپتى.
ءشامشى ەش قارسىلىقسىز كوستيۋمىن شەشىپ جاتىپ: «حالقىمنان اينالايىن، ءوزى كيىندىرەدى، ءوزى شەشىندىرەدى!» - دەگەن ەكەن.
***
«جيگۋليمەن» الماتى كوشەلەرىندە ۇلكەن جىلدامدىقپەن جۇيتكىپ كەلە جاتقان ءشامشى قالداياقوۆ اعامىز گاي- شنيكتىڭ «توقتا» دەپ بەلگى بەرگەن الا تاياقشاسىن كورىپ: «مىنالار مەنى تانىدى- اۋ دەيمىن»، - دەپ، ماساتتانىپتى قاسىنداعىلارعا.
ەل اۋزىنان جيناعان: اقسەلەۋ سەيدىمبەك
http://madeniportal.kz