شايعا دەگەن ماحاببات گەنمەن بەرىلەدى - الەمدىك باسپا سوزگە شولۋ
شايعا دەگەن ماحاببات گەنمەن بەرىلەدى - Nature
عالىمدار ادامنىڭ د ن ق- سىنا تالداۋ جاساۋ بارىسىندا شاي نەمەسە كوفەگە دەگەن ماحاببات اتا- بابادان ۇرپاعىنا گەنمەن بەرىلەتىنىن انىقتادى. بۇل تۋرالى Nature جۋرنالى جازدى.
«شاي نەمەسە كوفە؟ وسى سۇراقتى ەستىگەن ادام ەكەۋىنىڭ بىرەۋىن تاڭدايدى. اۋستراليادا سزيۋەشەن ون باستاعان گەنەتيكتەر توبى جۇرگىزگەن زەرتتەۋ ناتيجەسىندە شاي نەمەسە كوفەنى تاڭداۋ اتا- بابامىزدان بەرىلەتىنىن، وعان دنق- داعى ءدام سەزۋ رەتسەپتورلارىنىڭ توبى جاۋاپ بەرەتىنىن ايتادى.
باسىلىمنىڭ حابارلاۋىنشا، عالىمداردىڭ ماقالاسى Scientific Reports جۋرنالىندا جاريالانعان. «ماقالادا ءدام سەزەتىن رەتسەپتورلار توبىنىڭ گەنەتيكالىق جۇمىسى تۋرالى جازىلعان. زەرتتەۋدە اۋستراليا، ۇلى بريتانيا، ا ق ش- تان 440 مىڭ ەرىكتىنىڭ د ن ق- سى ەسكەرىلگەن.
«زەرتتەۋ ناتيجەسىندە بەلگىلى بولعانداي، شاي نەمەسە كوفەگە دەگەن ماحاببات تا گەن ارقىلى اتادان بالاعا بەرىلىپ وتىرادى» ، دەپ جازىلعان ماقالادا.
الەم ەلدەرى كەدەيلىكتەن قۇتىلا الا ما؟ - Project Syndicate
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ «تۇراقتى دامۋ جوسپارىمەن» الەم 2030 -جىلعا دەيىن كەدەيلىكتەن قۇتىلا الا ما؟ جاقىندا ب ۇ ۇ باس اسسمبلەياسى كەدەيلىكپەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان جاھاندىق ارەكەتتەردى جىلدامداتسا، بەلگىلەنگەن ۋاقىتقا دەيىن كەدەيلىكتەن قۇتىلۋعا بولاتىنىن ايتتى. ال Project Syndicate باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتار كەدەيلىكپەن كۇرەسكە باعىتتالعان ارەكەتتەردىڭ جاڭا نۇسقاسىن ىزدەپ جاتقان كورىنەدى.
«بىرنەشە ونجىلدىق بويى كەدەيلىك دەڭگەيىن تومەندەتۋ - الەمدىك دامۋ ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى سانالادى. ب ۇ ۇ سوڭعى 15 جىلدا جۇزەگە اسىرىپ كەلە جاتقان «مىڭجىلدىقتىڭ دامۋ ماقساتتارى» باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەسىندە كەدەيلىكتە ءومىر سۇرەتىندەر (كۇنىنە 1,90 دوللاردان از تابىس تاباتىن) قاتارى راسىمەن دە ازايدى. 2000 -جىلى بۇل كورسەتكىش% 27 قۇراسا، 2017 -جىلى % 9 قۇرادى» ، دەپ جازادى باسىلىم.
ءبىر قاراعاندا كەدەيلىكپەن كۇرەسكە باعىتتالعان باعدارلاما جاقسى ناتيجە بەرىپ جاتقانداي كورىنەدى. دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 2016 -جىلدىڭ قاڭتارىنان 2018 -جىلدىڭ ماۋسىم ايى ارالىعىندا 83 ميلليون ادام كەدەيلىكتەن قۇتىلعان. دەگەنمەن، بۇۇ بەلگىلەگەن ۋاقىتقا دەيىن بۇل ماقساتتى ورىنداۋ ءۇشىن ءالى 120 ميلليون ادام كەدەيلىكتەن ارىلۋى كەرەك.
«World Development جۋرنالىندا كەدەيلىكتى ازايتۋعا اسەر ەتەتىن فاكتورلار اتالادى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، تۇرمىسى تومەندەر سانى كەدەي مەملەكەتتەردە كوپ. مىسالى، ءماليدى كەدەيلىكتەن قۇتقارۋ ءۇشىن، ياعني، كۇنىنە 1,25 دوللاردان از تابىس تاباتىندار قاتارىن ازايتۋ ءۇشىن 31 جىل كەتەدى. ەكۆادورداعى كەدەيلىكتى ازايتۋ ءۇشىن دە ەڭ كەمى ون جىل كەرەك. اسىرەسە، افريكا ەلدەرىندە وزگەرىس بايقالمايدى. بۇكىل الەمدىك بانك مالىمەتتەرىنە سەنسەك، الەمدەگى ەڭ كەدەي 28 مەملەكەتتىڭ 27 سى افريكا قۇرىلىعىندا ورنالاسقان. ياعني، 2030 -جىلعا دەيىن افريكاداعى كەدەيلىكپەن كۇرەستىڭ قازىرگى قارقىنى ساقتالسا، ءالى 300 ميلليون ادام كەدەي بولىپ قالا بەرەدى» ، دەپ جازادى باسىلىم.
الەم بويىنشا 40 جاستا انا اتانىپ جاتقاندار سانى ارتقان - BBC
بۇكىل الەم بويىنشا 40 جاستا العاش رەت انا اتانىپ جاتقاندار سانى ارتىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى ۆۆس Capital باسىلىمى حابارلادى.
«قىرىق جاسقا كەلىپ انا بولىپ جاتقانداردى قولداۋ قوعام ءۇشىن عانا ەمەس، ەكونوميكا ءۇشىن دە جاقسى اسەر ەتەدى. بۇگىندە قىرىق جاستان اسقاندار اراسىندا انا اتانىپ جاتقاندار سانى ارتىپ، ال 20-30 جاس ارالىعىندا بالالى بولىپ جاتقان ايەلدەر سانى كەمىپ جاتىر» ، دەپ جازادى باسىلىم.
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، ۇلى بريتانيادا 40 جاسقا دەيىنگى ايەلدەر اراسىنداعى جۇكتىلىك كورسەتكىشى ازايىپ جاتىر. ا ق ش- تا دا سوڭعى 30 جىلداعى تۋۋ كورسەتكىشى از بولعانىمەن، 40 جاستان اسقان ايەلدەر اراسىنداعى جۇكتىلىك كورسەتكىشى ارتىپ كەلەدى.
«ستەنفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جانە ەكونوميكا پروفەسسورى مايرا شتروبەردىڭ ايتۋىنشا، قىرىقتان اسقاندا انا بولىپ جاتقان ايەلدەرگە مەملەكەتتىك قولداۋدى ارتتىرۋ ەكونوميكاعا كوپ پايدا اكەلەدى. دەگەنمەن، بۇل تاجىريبە الەم بويىنشا ەش جەردە ەنگىزىلمەگەن ەكەن» ، دەپ جازادى اۆتور.
تۇرعىن ءۇي تەحنولوگيالارى - The New York Times
The New York Times باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا تۇرعىن ۇيلەرگە ارنالعان تەحنولوگيالار يندۋسترياسىندا جىلدام وزگەرىس بولىپ جاتىر. باسىلىم جاريالاعان ماقالادا اۆتور «تۇرعىن ۇيلەرگە جاڭا تەحنولوگيالار قانشالىقتى كەرەك؟ » دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەيدى.
«تۇرعىن ۇيلەردە ادامنىڭ ءومىرىن وزگەرتەتىن جاڭا تەحنولوگيالار سالاسىندا ۇلكەن وزگەرىستەر بولىپ جاتىر. جاڭالىقتار ىشىندە قۇرىلىسى كوپ اقشانى تالاپ ەتپەيتىن ءمودۋلدى ۇيلەر، اۆتوتۇراقتىڭ روبوتتانعان جۇيەسى، بيىك عيماراتتاردا بايلانىس جەلىسىن قوسۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن سيگنال كۇشەيتكىشتەر، ينفراقۇرىلىمدى مونشا سەكىلدى ەرەكشە تەحنولوگيالر بار» ، دەپ جازادى باسىلىم.
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي تەحنولوگيالار بىلىكتىلىگى جوعارى مامانداردى قاجەت ەتپەيدى، ءارى ءداستۇرلى قۇرىلىسقا قاراعاندا شىعىنى دا از.
«مىسالى، اەروعارىشتىق ءوندىرىس تەحنولوگياسى مەن روبوتتى كامەرا تەحنولوگيالارى بۇگىنگى تاڭدا كەيبىر جەرلەردە قولدانىلادى. قۇرىلىس كومپانياسى بۇلاردى قۇرىلىس باستاماس بۇرىن ناقتى ولشەۋلەر جاساپ، سۋرەتتەر الۋ ءۇشىن قولدانادى. ءمودۋلدى قۇرىلىس اسىرەسە قوناق ءۇي سالاسىندا كەڭ تاراپ كەلە جاتىر. سونىمەن قاتار ءمودۋلدى قۇرىلىس قولجەتىمدى تۇرعىن ۇيلەرگە جول اشاتىندىقتان، كوپتەگەن قالالار بۇل ادىسكە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر» ، دەپ جازادى باسىلىم.
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا روبوتتى اۆتوتۇراقتار دا قولدانىسقا ەنە باستاعان.
«U- Tron قۇرىلىمى ءتورت قاباتتى اۆتوتۇراق جەلىسىندە قولدانىلادى. بۇل جۇيەنى وتە ۇلكەن كولەمدى اۆتومات رەتىندە قاراستىرۋعا بولادى. جۇيە روبوتتى قۇرىلعىلار مەن جاڭا تەحنولوگيالار جەلىسىن قامتىعان. الداعى ەكى- ءۇش جىلدا مۇنداي اۆتوتۇراقتار سانى كۇرت ارتادى دەگەن بولجام بار» ، دەپ جازادى باسىلىم.
پەستيتسيدتەرگە تىيىم سالۋ سۋيتسيد كورسەتكىشىن تومەندەتەدى - Vox
پەستيتسيدتەردىڭ قاۋىپتى تۇرلەرىنە تىيىم سالۋ سۋيتسيد كورسەتكىشىن تومەندەتۋگە اسەر ەتە الادى. بۇل تۋرالى Vox باسىلىمى حابارلادى.
«شري- لانكا پەستيتسيدتەردىڭ اسا قاۋىپتى تۇرلەرىنە تىيىم سالعاننان كەيىن ەلدەگى سۋيتسيد كورسەتكىشى ەكى ەسە ازايعان. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرىنە سەنسەك، جىل سايىن 110 مىڭ ادام پەستيتسيدتەر قولدانىپ قايتىس بولادى. اسىرەسە، كەدەي جەرلەردە پەستيتسيدتى سۋيتسيد قۇرالى رەتىندە پايدالانۋ كەڭ تاراعان. مىسالى، قىتايداعى ءوز- وزىنە قول سالعانداردىڭ 49 پايىزى پەستيتسيد قولدانسا، ءۇندىستاندا بۇل كورسەتكىش 38,8 پايىزدى قۇرايدى» ، دەپ جازادى باسىلىم.
«وتە قاۋىپتى پەستيتسيدتەرگە تىيىم سالۋ ادام ءومىرىن قۇتقارىپ قالا الادى. مىسالى، شري- لانكا 1995 -جىلى كەيبىر قاۋىپتى پەستيتسيدتەر يمپورتىنا تىيىم سالدى. 1995-2005 -جىلدار ارالىعىندا بۇل ەلدە سۋيتسيد كورسەتكىشى ەكى ەسە ازايدى. ال 2011 - 2015 -جىلدار ارالىعىندا 21 پايىزعا كەمىدى» ، دەپ جازادى باسىلىم.
اۆتور: ايكۇمىس بولاتبەك