سىعاناق تۇبىنەن باسقا قالاعا اپاراتىن جەراستى جولى تابىلدى

  استانا. قازاقپارات - سايرامداعى ۇڭگىرمەن جۇرە بەرسەڭ، تۇركىستاننان ءبىر- اق شىعاسىڭ. مۇنداي اڭىزداردى تالاي ەستىدىك قوي. راس ەكەن. سونداي توننەلدىڭ ءبىرىن كونە سىعاناقتىڭ تۇبىنەن تاپتىق.

كونە قۇرىلىسشىلار، جەراستى توننەلىن بىلايعى ادام بايقاماۋى ءۇشىن، وتە جاقسى جاسىرعان. قازىرگى تىلدە ايتقاندا ماسكيروۆكاسى كەرەمەت. سوندىقتان تابا الماي، ءبىراز اۋرە بولدىق، دەپ حابارلايدى ەۆرازيا ارناسى.

اۋزى تاسپەن باسىلعان تاعى ءبىر تاريحىمىزدى اشىپ جاتىرمىز. اشقان بەتتە، ىشتەن وتە كونە بۋ بۇرق ەتتى، بەرى قاراي. ءيا، تومەننەن توبەگە قاراي جەل ۋىلدەپ تۇر.

بۇل دەگەنىڭ، ۇڭگىر بىتەۋ ەمەس، ايتەۋىر ءبىر جەردە تاعى وسىنداي ەسىك ياكي تەسىك بار دەگەن ءسوز. تەرەڭدىگى شامامەن 5-7 مەتر. ۇڭگىر اۋزى ورتابويلى جىگىت سياتىنداي دوعال تەسىك. تاسپەن قاشالعان، ادامنىڭ ءىسى.

«كىرپىش سياقتى قالاعان سياقتى نىشانداردى بايقادىق. ءبىزدىڭ پايىمىمىزشا، بۇل جەراستى جولىنىڭ قاقپاسى ەمەس، بۇل جەراستىن توننەلىنىڭ اۋا الماستىرعىشى سەكىلدى. جەراستى جولى 4-5 مەتر تەرەڭدىكتە جۇرگەندىكتەن، ونداعى جاڭعىرىقتى سىڭىرەتىن بولمەلەر جاساپ كەتكەن» - دەيدى جۋرناليست، ولكەتانۋشى نۇرلات بايگەنجە.

جاز ۋاعىندا كەلگەنىمىزدە جىلان قۇجىناپ جاتقان. بۇ جولى كۇن سۋىق، كورىنبەيدى. تاۋەكەل دەپ، ىشكە ەنبەكپىز... ءبىزدىڭ ەسەپتەۋىمىزشە ۇڭگىردىڭ تەرەڭدىگى 7 مەتر. ارقانىمىز 7,5 مەتر. جەتىپ قالار دەگەن ويىمىز بار.

 ءتۇسىرىلىم توبى، قۇردىمعا قاراي ءتۇسىپ كەلەدى. ۇرەي ۇرلەگەن تار قۋىس تۇبىنە جەتكەندە الاي دا، بىلاي دا سوزىلىپ جاتقان ءدالىز ەكەنىن كوردىك. مىنە عاجاپ، راسىمەن مىناۋ ءجاي اپان ەمەس. كادىمگى جول. قايبىر بولىگىندە قابىرعا قۇلاعاندىقتان، ەڭبەكتەپ ازەر جۇرەسىڭ. ەندى ءبىر جەرلەرى ات جەتەكتەۋگە كەلەتىندەي كەڭ.

اجەپتەۋىر جۇردىك. وسىمەن، كەرى قايتۋدى ويلادىق. سەبەبى، ۇڭگىر ىشىندەگى اۋا بورسىپ كەتىپتى. وكپە قىسىلىپ كەتتى. شامامەن 500 مەتر جۇردىك، بىلەم. مۇنىڭ ءوزى سەنساتسيا! ورتاعاسىردا، قالالار ءبىر- بىرىمەن جەراستى ارقىلى بايلانىسقان دەگەنگە ناقتى دالەل! ال ەندى، قالا مەن قالانى جالعايتىن بۇل جولدار نە ءۇشىن كەرەك بولدى ەكەن؟ ولكە تانۋشى جۋرناليست بىلاي دەيدى.

«جەراستى جولىنىڭ سىعاناق قالاسىمەن بايلانىسى بارىن بارشاڭىز ءبىلىپ تۇرسىزدار. دەسە دە، بىلاي قاراي، قايدا كەتەدى دەگەن سۇراق تۋادى عوي. مۇندا سولتۇستىك باتىسقا قاراي، بەتپاقدالا جاتىر. سونىمەن بايلانىسى بولۋى مۇمكىن. بۇل نە ءۇشىن كەرەك؟ بۇل جەردە، سىعاناق قالاسىن جاۋ شاپقان جاعدايدا، قالا جۇرتىن وسى جولمەن الىپ كەلىپ، بىلاي قاراي شىعارىپ جىبەرۋدىڭ توتە جولى. جەراستى جولىنىڭ ءبىرى» - دەيدى تاريحشى، جۋرناليست ءابدىسامات ءابدىش.

قازاق دالاسىنىڭ ۇستىمەن عانا ەمەس، استىمەن دە تاراۋ- تاراۋ جولدار جۇرگەن. سول جولدارمەن تۇركىستان، سىعاناق، ساۋران سەكىلدى كونە قالالار سوعىس جاعدايىندا ءبىر- بىرىنە كومەك بەرگەن، بوسقىنداردى قابىل العان. مۇنى اكادەميك الكەي مارعۇلاننىڭ دا ەڭبەكتەرى راستايدى. ءبىر انىعى، ءبىزدىڭ بۇل ساپار، كوپ ايتىلاتىن، ءبىراق ەشكىم دەندەپ ىزدەمەگەن جەر استى جولدارى تۋرالى زەرتتەۋدىڭ جاڭا پاراعىن اشتىق، - دەپ بىلەم.

«جاڭا وزدەرىڭىزدە كوردىڭىزدەر، نەگىزىندە ترويا ميف. ءبىراق عالىمدار سونى ىزدەپ تاپتى ءيا. ەندى قازاقتىڭ وزىندىك تاريحىندا بار، اقساقالدار ايتىپ جاتادى: بەلگىلى مەكەندەردى جەراستىمەن بىرىكتىرگەن وتكەلدەر بار دەپ. ەندى ونى وزدەرىڭىز كۋا بولىپ جاتسىزدار. نۇربەك ءوزى جەراستىنا ءتۇسىپ كوردى. ەندى ءبىز قازىرگى ۋاقىتتا تاريحتى اڭىزدارمەن زەرتتەسەك. اڭىزداردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىندە شىندىق بار. سول جەردەن شىندىق ىزدەپ، تاريحتى ءبىر قازبالاپ كورۋ كەرەك سياقتى. سول نەگىزدە ءبىراز تاريحتى قۇنتتاپ، اشۋعا بولاتىن سياقتى» - دەيدى بلوگەر- ولكەتانۋشى باتىرجان يبراگيم.

ايتپاقشى، بۇل جەراستى جولىن قالاي، قايتىپ تاپتىڭىز دەيسىز عوي! كادىمگى كوپ ايتىپ جۇرگەن ەرتەگى، اڭىزبەن. سۋناق اتا داۋى بىلاي عوي: كونە سىعاناققا جاپسارلاس قونعان سۋناق اتا اۋىلى ديقانشىلىقپەن اينالىسادى. كوكتەم سايىن، ەگىستىككە سۋ جىبەرەدى. ءبىراق، اتىزدار سۋعا ءبىر تولمايدى. كونەكوز اقساقالدار، سۋدىڭ ءبارىن جەراستى توننەلدەرى جۇتىپ جاتىر دەگەن. جۇرت سەنبەگەن. ال، يبراگيم اتا، جاستاۋ شاعىندا، ۇرا قازىپ جاتىپ، اۋىلدىڭ ىشىمەن وتكەن سونداي جەراستى جولىنا تاپ بولعان.

«سونى قازىپ باستاعان كەزدە، قىزىل كىرپىشپەن قالانعان، شاتىر سياقتى قالانعان كىرپىشتەرگە تاپ بولدىق. بىلايىنان 18 مەترگە دەيىن. 1,5 مەتر تەرەڭدىكتەن شىقتى، ول. بۇل قۇرىلىس ءبىزدىڭ سىعاناقتان اناۋ ساۋران قالاسىنا كەتەتىن سياقتى» -  دەيدى سۋناق اۋىلىنىڭ ديقانى يبراگيم بەكەنوۆ.

 وسىلايشا، اڭىز وتىرىك ايتپايتىنىنا كوزى جەتكەن. كوپ وتپەي، سول اڭىزدىڭ ايتۋى بويىنشا، اۋىل اقساقالى جەراستى جولىن تاۋىپ الادى. ءيا، قازاقتىڭ شىن تاريحى بوتتەننىڭ مۇددەسى ارالاسقان قاعاز كىتاپتا ەمەس. قازاقتىڭ ءوز اۋزىنداعى جىر، اڭىزدارىندا جاسىرۋلى. ترويا شاھارى دا، ءجاي اڭىز ەدى. سەندى، تاپتى! بىزگە دە، ءوز اڭىزدارىمىزعا سەنىپ، ىزدەۋ كەرەك سەكىلدى... سول كەزدە، جاڭا، تىڭ تاريحىمىز اشىلارى ھاق! سىعاناقتىڭ جەراستى جولى سوعان دالەل.