دومبىرا جاساۋعا ەڭ ىڭعايلى اعاشتى تاپتىم - گەرمانيالىق ۆلاديمير گوتمان
ولاردىڭ اراسىندا تاريحي وتانىنا كوشىپ كەتسە دە، قازاقستاندى ۇمىتپاي، قازاقتىڭ ونەرى مەن مادەنيەتىن ناسيحاتتاپ جۇرگەندەر بارشىلىق. سولاردىڭ ءبىرى - گەرمانيانىڭ كيرحلەنگەرن قالاسىندا دومبىرا جاساۋمەن اينالىساتىن ۆلاديمير گوتمان.
قازاقپارات ح ا ا تىلشىسىنە دومبىرا شەبەرىمەن الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى.
- ۆلاديمير، بالالىق شاعىڭىز تۋرالى ەستەلىكتەر ايتىپ بەرىڭىزشى. قازاقستاننان نەشە جاسىڭىزدا كوشىپ كەتتىڭىز؟
- قازاقستان تۋرالى ىستىق ەستەلىكتەر قالىپتى، ءتىپتى ەڭ باقىتتى شاقتارىم سوندا ءوتتى دەۋگە بولادى. مەن سەلينوگراد وبلىسىنىڭ استراحانكا اۋىلىندا قازىرگى استانادان 120 شاقىرىم جەردە دۇنيەگە كەلدىم. ءۇش جاسىمدا اكەم الماتى مەملەكەتتىك كونسەرۆاتورياسىنا ءتۇستى دە، وتباسىمىزبەن سوندا كوشتىك. ال 25 جاسىمدا گەرمانياعا قونىس اۋداردىق. وكىنىشكە قاراي، سودان كەيىن قازاقستانعا جولىم تۇسپەدى. بارلىعى جان-جاققا تاراپ كەتتى، جاقىن دوستارىم دا فرانسيا مەن گەرمانياعا كوشتى.
- دومبىرا جاساۋدى كىمنەن ۇيرەندىڭىز؟ ەڭ العاش جاساعان دومبىراڭىز ەسىڭىزدە مە؟
- بالا كەزىمنەن مۋىزكا مەن مۋزىكالىق اسپاپتارعا قىزىعاتىنمىن. ۇيىمىزدە نەشە ءتۇرلى اسپاپتار بولاتىن. اكەم سول كونسەرۆاتوريادا وقىتۋشى بولىپ جۇمىس ىستەدى جانە كەيىنىرەك الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ دوتسەنتى بولدى. ال مەنىڭ سۋرەتىم مۋزىكالىق مەكتەپتىڭ قۇرمەت تاقتاسىنا ءىلۋلى تۇراتىن.
مەكتەپتەن كەيىن كونسەرۆاتورياداعى اكەمە ءجيى باراتىنمىن ، وندا اسپاپ جاسايتىن شەبەرحانا قاتتى ۇنايتىن. اعاشتىڭ مۋزىكالىق اسپاپقا اينالۋىن ءوز كوزىممەن كورىپ ءوستىم عوي. اسكەردەن ورالعان سوڭ، دومبىرا جاسايتىنىما سەنىمدى بولدىم، ول ءۇشىن شەبەرحاناعا جۇمىسقا تۇرۋ كەرەك. جاسىراتىنى جوق، اكەمنىڭ كومەگىمەن ورنالاستىم (كۇلدى). وسىلايشا، مۇسا اعا، تولعانباي، سەرىك، نۇربەك، امان اتتى شەبەرلەردىڭ شاكىرتى بولدىم.
العاشقى دومبىرام، ارينە، ەسىمدە. ونى مارات دوسىمنىڭ ۇيلەنۋ تويىنا سىيلاعانمىن. دومبىرانىڭ شاناعىنا نەكە جۇزىكتەرىنىڭ سۋرەتىن سالعانىم دا كۇنى كەشەگىدەي ەسىمدە. ويتكەنى، اق نيەتپەن، شىن جۇرەكتەن بەرىلگەن سىيلىق ەدى.
- ءسىز جاساعان دومبىرا مەن قازاقستاندىق ماماندار جاسايتىن دومبىرالاردىڭ ايىرماشىلىعى بار ما؟
- ايتارلىقتاي ايىرماشىلىق جوق، بارلىق «قۇپيانى» قازاقستاننان اكەلدىم عوي. كەي دەتالدارىن عانا قوسۋىم مۇمكىن، ماسەلەن جاقىندا لازەر اپپاراتىن ساتىپ الدىم. ەندى اعاشقا لازەر فوتو سالۋدى ۇيرەنىپ ءجۇرمىن. ءبىر دومبىراما بارىستىڭ سۋرەتىن سالدىم، وتە ادەمى بولدى. ماتەريال جاعىنان دا ەرەكشەلىك بولۋى مۇمكىن، مەن دومبىرانى ەكزوتيكالىق اعاشتاردان جاسايمىن.
- ءيا، الەۋمەتتىك جەلىدە ەكزوتيكالىق اعاشتاردى سىناقتان وتكىزگەنىڭىزدى وقىدىم. سوڭىندا دومبىرا جاساۋعا قاي اعاش ىڭعايلى بولىپ شىقتى؟
- دومبىرانى افريكالىق، وڭتۇستىك امەريكالىق، كانادالىق، پورتۋگالدىق اعاشتاردان جاساپ، تاجىريبە جۇرگىزىپ كوردىم. بارىنەن دە افريكالىق زەبرانو مەن پورتۋگالدىق زايتۇن اعاشى ۇنادى. زەبرانو دومبىراسى كوزگە ەرەكشە تۇسەدى، ال دومبىرانىڭ دىبىسى جاقسى شىعۋى ءۇشىن زايتۇن اعاشىنا جەتەرى جوق. سول ءۇشىن دە زايتۇن اعاشى وزگە اعاشتاردان قىمباتىراق. زايتۇن اعاشىنان جاسالعان دومبىرامدى 300 ەۆروعا باعالايمىن.
- گەرمانيادا دومبىرا ساتۋ يدەياسى قايدان پايدا بولدى؟ ساتىپ الۋشىلار كوپ پە؟
- العاشىندا ساتۋ ەمەس، سۇيىكتى كاسىبىمە دەگەن ساعىنىش پايدا بولدى. گەرمانياعا كوشىپ كەلگەندە وعان ەش مۇمكىندىك بولمادى. كەيىنىرەك، جاڭا ورتاعا ءسىڭىسىپ، تىلدىك كەدەرگىلەردى ەڭسەرىپ، جۇمىسقا ورنالاسىپ، ءۇي سالعان سوڭ، ءوز شەبەرحانامدى اشۋدى ۇيعاردىم. ال جاقسى اعاشتار قىمبات باعالانادى جانە باسقا دا ۇساق-تۇيەكتەردى ساتىپ الۋ كەرەك. سوندىقتان، نەگىزگى جۇمىسىمنان ارتىلعان بوس ۋاقىتتا عانا دومبىرا جاسايمىن. مۇنداي قارقىنمەن ءبىر دومبىرانى ءبىر ايدا جاساپ بىتىرەمىن.
- تاپسىرىستار قاي ەلدەن ءجيى تۇسەدى؟ دومبىرادان باسقا اسپاپتار جاسايسىز با؟
- جوق، تەك قانا دومبىرا جاسايمىن. ەۋروپادا ەتنيكالىق قازاقتار وتە كوپ، ءتىپتى ءوزىم تاڭعالدىم. نەگىزىنەن تۇركيادان كەلگەن قازاق دياسپوراسى كوپ، جاقىندا عانا ارنايى شاقىرتۋمەن قوناق بولدىم. ءبىر قىزىعى، ولارمەن نەمىس تىلىندە تىلدەسۋگە تۋرا كەلدى، سەبەبى ولار ورىسشا بىلمەيدى، قازاقشا دا بارلىعى سويلەي المايدى. ءبىراق، ولار وتە ۇيىمشىل، ءداستۇردى بەرىك ۇستانادى. ءار جەكسەنبىدە جينالىپ، پىكىرلەسەدى، ءتۇرلى شارالار وتكىزەدى.
- قازاقستانداعى كۇيشىلەر مەن دومبىراشىلار اراسىنان كىم ۇنايدى؟ كىمنىڭ ونەرىن ىزدەپ ءجۇرىپ تاماشالايسىز؟
- الماتىداعى شەبەرحانادا بارلىعى كاسىبي دومبىراشىلار بولاتىن، تاڭنان كەشكە دەيىن دومبىرانىڭ ءۇنى ۇزىلمەيتىن. قۇرمانعازى، نۇرعيسا تىلەنديەۆ، قارشىعا احمەدياروۆتىڭ تۋىندىلارى وينالاتىن. سوسىن سەكەن تۇرىسبەكوۆتىڭ «كوڭىل تولقىنىن» ءسۇيسىنىپ تىڭدايمىن.
- قازاقستاننان كوشىپ كەتكەن ەتنيكالىق نەمىستەرمەن باس قوسىپ تۇراسىزدار ما؟ داستارحانعا قازاق تاعامدارى قويىلا ما؟
- ارينە، باس قوسىپ تۇرامىز. بارلىق اعايىن-تۋىس گەرمانياعا كوشىپ كەلدى. مەرەكە كۇندەرى مىندەتتى تۇردە قازاقشا ەت اسامىز، كاۋاپ پىسىرەمىز. ەتتەن ءدامدى ەشتەڭە جوق. دوستارىمىزدىڭ قازاقستاننان قازى مەن شۇجىق اكەلگەن كۇندەرى دە ءبىز ءۇشىن مەيرامعا اينالادى.
- ۋاقىت تاۋىپ، سۇحبات بەرگەنىڭىز ءۇشىن كوپ راحمەت! ەڭبەگىڭىزگە تابىس تىلەيمىن!
اۆتور: ايجان سەرىكجان قىزى