قاتەرلى ىسىكتىڭ قازاقستاندا قارقىن الۋىنا نە سەبەپ؟
ءبىراق ءبىزدىڭ مەديتسينادا بۇل پروبلەما ءالى وزەكتىلىگىن جويعان جوق. جالپى ادام ءومىرىن جالمايتىن بۇل اۋرۋ قايدان كەلەدى؟ قاتەرلى ىسىك - كەي جاعدايلاردا تۇقىم قۋالاۋى مۇمكىن. سونداي- اق تەمەكى، اراق- شاراپتىڭ كەسىرىنەن جۇرە پايدا بولادى. جانە تاعى ءبىر سەبەبى - دۇرىس تاماقتانباۋ.
قورعان تورەقوجا، ءتىلشى:
- «اس - ادامنىڭ ارقاۋى» دەگەن بەكەر ەمەس. ارينە، دۇرىس تاماقتانساڭىز عانا ارقاۋ. ايتپەسە «اۋرۋ - استان» دەگەن دە ماتەل بار. ايتايىق. جاساندى حيميكاتتار مەن گازدالعان سۋسىن، تۇزدالعان جانە سۇرلەنگەن ازىق- تۇلىك، كارتوپ قىتىرلاعى، قىسقا تولقىندى پەشتەن شىققان پوپكورن، قايتا وڭدەلگەن ەت ياعني فارش، شۇجىقتار قاتەرلى ىسىك كلەتكالارىن قوزدىراتىن نەگىزگى تاعامدار سانالادى. ءتىپتى قايتا وڭدەلگەن ەت ۇيقى بەزى وبىرىن 67 پروتسەنتكە دەيىن قوزدىرادى- مىس.
باقىت الىبەكوۆا، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى:
- نەگىزگى قورەكتى ادام تاماقتان الادى. ەگەر كونسەرۆىلەنگەن تۇرىپ قالعان تاماقتار بولسا، ميكروبتار بولادى. ودان سوڭ يممۋنيتەت تومەندەيدى. وسىدان ىسىك اۋرۋلارى پايدا بولادى. ادامنىڭ اعزاسى السىرەگەن سايىن قاتەرلى ىسىكتىڭ قاۋپى كوبەيە بەرەدى.
وبىرعا ءبىر سەبەپ - تەك دۇرىس تاماقتانباۋ ەمەس. استىڭ قۇنارىنا دا ايرىقشا ماڭىزبەن قاراعان ءجون. ماماندار ايتادى. اس قۇرامىندا 70 پروتسەنت ماي، 30 پروتسەنت بەلوك بولۋ قاجەت. تاماقتى قويدىڭ مايىمەن ازىرلەگەن ءلازىم. وسىمدىك مايى ونداي پايدالى زات بەرە بەرمەيدى.
ازىق- تۇلىك ساپاسى. بۇل ەندى ءوز الدىنا ءبىر تاقىرىپ. «بيزنەسكە موراتوري» دەپ كاسىپكەرلەردىڭ شىعارىپ جاتقان ونىمدەرىنە دە ءجوندى تەكسەرىس جۇرگىزىلە بەرمەيدى. مۇنى جولداۋىندا ەلباسى دا شەگەلەپ تۇرىپ ايتقان- دى. سوندىقتان كەلەسى جىلى تاۋار قاۋىپسىزدىگىن جانە كورسەتىلەتىن قىزمەت ساپاسىن باقىلايتىن ارنايى كوميتەت قۇرىلادى.
باقىت الىبەكوۆا، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى:
- تۇرىس تاماقتانۋ كوميتەتىن قۇرۋ دەگەن ول ۇلكەن ماسەلە. كەرەك ماسەلە. ويتكەنى قازىرگى كەزدە ول بىزدە دۇرىس جولعا قويىلماعان. سوندىقتان ول كوميتەت بولسا، ساۋدا ساتتىق جەرلەردە تەكسەرىس بولسا، وندا حالقىمىز دۇرىس تاماقتانعان بولار ەدى. قازىر دۇرىس زەرتتەلمەگەن، ءالى دۇرىس جولعا قويىلماعان نارسە. ارنايى كوميتەت قۇرىلسا، ءىشىپ- جەمنىڭ ساپاسى جاقسارار دەگەن ءۇمىت قوي. ۋاقىتتىڭ ەنشىسىنە قالدىرايىق مۇنى.
تاعام ساپاسى مەن قاۋىپسىزدىگىنىڭ ءبىر ۇشى وبىردان شىقتى ەمەس پە؟! وسى وبىر قازىر دەندەپ بارادى. جالپى ساندى ايتساق، ەلىمىزدە 180 مىڭداي ادام قاتەرلى ىسىك دەرتىمەن تىركەۋگە الىنعان. اتى جامان اۋرۋعا جىل سايىن 35 مىڭ ادام شالدىعادى. سوندىقتان ەلوردادا ونكولوگيالىق ورتالىق سالۋدىڭ وزەكتىلىگىن ساراپتاي بەرىڭىز.
مۇحتار تولەۋتايەۆ، قالالىق ونكولوگيالىق ورتالىقتىڭ باس دارىگەرى:
- ەلوردادا ۇلتتىق عىلىمي ونكو ورتالىق بولۋ كەرەك دەلىندى. بۇل وتە ماڭىزدى. اسا قاجەت. ونىڭ ىشىندە زاماناۋي تەحنولوگيالار بولادى. وتە ماڭىزدى ەمدەر جاسالادى.
سونىمەن، ماڭىزدى نىسان قاشان سالىنادى؟ قازاق ونكولوگيا جانە راديولوگيا عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ مالىمەتىنشە، جاڭا ورتالىقتىڭ قۇرىلىسى 2019 -جىلى باستالادى. مەديتسينالىق مەكەمە 200 ورىنعا شاقتالادى دەگەن جوسپار بار. جىلىك مايىن اۋىستىرۋعا مۇقتاج ادامدار ءۇشىن ارنايى 70 ورىن بەرىلەدى. جالپى ورتالىقتا جىلىنا 8 مىڭ ازامات ەم- دوم قابىلداي الادى. كەيىن جاڭا نىسانعا امەريكا، جاپونيا، ەۋروپا، وڭتۇستىك كورەيانىڭ قاتەرلىك ىسىكتى ەمدەۋدەگى وزىق تەحنولوگيا ءھام تاجىريبەسىن ەنگىزۋ كوزدەلگەن. سوندىقتان تاياۋ جىلدارى ەل تۇرعىندارى اۋىرىپ ەم ىزدەپ شەتەلگە سابىلمايدى دەگەن ءۇمىت بار.
www.24.kz