نە جازىپ ءجۇرسىز؟

 استانا. قازاقپارات - قولعا العان ءداستۇرىمىزدى ارى قاراي جالعاستىرۋعا نيەتتىمىز. قالامگەرلەردىڭ نە جازىپ، نە ءتۇرتىپ جۇرگەنىن شالعايداعى وقىرماندارىمىز دا ءبىلسىن دەدىك. ماقساتىمىز - اقىن-جازۋشىلار مەن وقىرمانداردىڭ اراسىنداعى بايلانىستى ارتتىرۋ. ەندەشە، مارحابات!

دۋلات يسابەكوۆ، جازۋشى-دراماتۋرگ:

-  ايتۋىن ايتىپ الىپ، ورىنداي الماي قالۋدان قورقامىن (كۇلدى). قازىر جازۋ دەگەن سيرەپ قالدى، دەگەنمەن شەت جاعاسىن ايتايىن. ەكى پەسانى ويلاپ ءجۇرمىن. بىرەۋى -  «اقكەلىن» دەگەن ارقادا بولعان وتە قىزىق وقيعا. ەكىنشىسى -  «گيلگامەش». وسى تۋرالى جازۋ كەرەك دەپ باياعىدان بەرى ويلاپ جۇرگەم. بۇيىرسا، وسىلاردى بىتىرەم بە دەگەن ويىم بار. دۇنيەجۇزىنىڭ جازبا ادەبيەتى ەۋروپادا باستالعان دەگەن قاتىپ قالعان قاعيدا بار.

«گيلگامەش» سونىڭ تاس-تالقانىن شىعاردى. ەۆفرات پەن تيگر وزەندەرىنىڭ بويىنداعى شۋمەرلەر بار ەمەس پە، سولاردىڭ جازبالارىنىڭ بارلىعى بالشىقتا جازىلعان. ول ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى XVIII- XVII عاسىرلارداعى كىتاپ. مۇنى بىرنەشە جىلدان بەرى وقىپ، زەرتتەپ ءجۇرمىن. العاشقى كىتاپ ەۋروپادا ەمەس، شىعىستا پايدا بولعان. كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى -  ىشىندە بۇگىندە ءبىز پايدالانىپ جۇرگەن ادام اتتارى كەزدەسەدى. سونداي-اق كوپتەگەن اتاۋ تۇركى تىلىنە جاقىن. قازاقتىڭ ون شاقتى ءسوزى سونىڭ ىشىندە ءجۇر. ەندى كوپ سوزباي وسىنى تەزىرەك جازىپ ءبىتىرۋىم كەرەك.

تەمىرحان مەدەتبەك، اقىن:

- ءبىراز ءومىردى سۇردىك. قازىر جەتپىس ۇشتەمىن. ءومىردىڭ اشىسىن دا، تۇشىسىن دا كوردىك. وسى الماتىدا تالاي پاتەر جالداپ تۇردىق، ءار جەردە جۇمىس ىستەدىك، جۇمىسسىز قالدىق. سودان كەيىن مەن ماڭعىستاۋعا كەتتىم. ول جاقتا مۇناي بارلاۋ ەكسپەديتسيالارىندا جۇمىس ىستەدىم. ارى قاراي ءومىرىم باسقاشا بولدى. ءبارىن جيناقتاپ ولەڭدەر جازدىق. ونىڭ بارلىعىن جۇرت بىلەدى. قازىر ءبىر جىلدان استى، «كورگەندەرىم مەن كوڭىلگە تۇيگەندەرىم» دەيتىن كولەمدى مونوگرافيا جازىپ جاتىرمىن. باسىمنان وتكەن بۇكىل ءومىرىم، قوعامدا بولىپ جاتقان وقيعالار، وتكەن-كەتكەن تۋرالى، و دۇنيەلىك بولعان ادامداردىڭ ءومىرى مەن قازىرگىلەر تۋرالى جازىپ باستادىم. ءبارى ءبىر-بىرىمەن ساباقتاس دۇنيەلەر. ءبىرازى جازىلدى، ءالى دە جازا تۇسەمىن.

مەيىرحان اقداۋلەت، اقىن:

- قازىر اۋدارمامەن اينالىسىپ ءجۇرمىن. ونىڭ ىشىندە تاريحي اۋدارمامەن. سوسىن ءوزىمنىڭ جۋرنالىمنىڭ شارۋالارىمەن اينالىسىپ جاتىرمىن. ازداپ ءتۇرتىپ قوياتىنىمىز بولماسا، كەرەمەت جازىپ ءجۇرمىن دەپ ايتا المايمىن. سوڭعى جىلدارى يرينا ەروفەيەۆا دەگەن تاريحشىمىز بۇكىل قازاقتاردىڭ جاساماعان شارۋاسىن جاسادى. ءبىرىنشىسى - ءابىلقايىر حان تۋرالى «حان ابۋلحاير: پولكوۆودەتس، پراۆيتەل ي پوليتيك» دەگەن وتە شىنايى، ناقتى فاكتىلەرگە نەگىزدەلگەن كىتاپ، ەكىنشىسى بىلتىر شىققان بوگەنباي باتىر تۋرالى «رىتسار - زۆانيا چەستي» دەگەن كىتاپ. سولاردى جاقىندا اۋدارىپ ءبىتىردىم. بيىل شىعۋ كەرەك.

يسرايل ساپارباي، اقىن:

- قۇدايعا شۇكىر، قازىر ادەبي-مۋزىكالىق كەشتەرىمدى وتكىزىپ ءجۇرمىن، عالامتورعا، فەيسبۋك جەلىسىنە ولەڭدەرىم، ماقالالارىم شىعىپ تۇرادى. «نە جازىپ ءجۇرسىز؟» دەگەن ماعان لايىق سۇراق ەمەس سياقتى. تاعى دا شۇكىر دەپ ايتايىن، نە جازىپ جۇرگەنىمدى وقىرمان بىلەدى. ودان دا ءوسىپ كەلە جاتقان جاستاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيى قالاي، ولەڭ جازىپ ءجۇر مە، نەمەن اينالىسىپ جاتىر، سوعان بەت بۇرۋ كەرەك.

اسقار التاي، جازۋشى:

- قازىر ءبىر تاريحي تاقىرىپتا پەسا جازىپ جاتىرمىن. پەسا بولا ما، بولماي ما، بىلمەيمىن. باسقا دا دۇنيەلەرىم بار، ولاردى ءالى باستامادىم. تۋعان جەر تۋرالى ۇلكەن دۇنيە جازسام دەيمىن. بىلتىر «تاگانكا» دەگەن اڭگىمە جازعام، سول ءالى جارىققا شىقپادى. ءالى ۋاقىتى كەلگەن جوق. دايىندىق كەزەڭدەرىندە ءجۇرمىن.

ديدار امانتاي، جازۋشى:

- ءۇش روماندى قولعا الدىم. جارتىسىنان استامىن ءبىتىردىم. ءبىرىنشىسى -  «جارىق جول»، ەكىنشىسى -  ورىسشا جازىلىپ جاتقان «فيلوسوفسكي سلوۆار»، ءۇشىنشىسى -  «پۇت- كىتاپ». ءبىر-ەكى كۇندە «ۇرىمشىدە» دەگەن اڭگىمەمدى جازۋىم كەرەك. باستاپ قويدىم. سوسىن فيلوسوفيالىق جۇمىستار جازىپ جاتىرمىن. «قازاق مۇراتى: ۇلتتىق ءماتىن جانە دۇنيەجۇزىلىك كونتەكست» دەگەن فيلوسوفيالىق ەڭبەك باستادىم. جيىرماسىنشى عاسىرداعى قازاق تۋرالى «وتىرىقشى قازاق وركەنيەتى» دەگەن دۇنيەنى جازسام دەپ ءجۇرمىن. ازىرگە جوسپارلارىم وسى.

  

«اق جەلكەن» جۋرنالى