جاركەنت وڭىرىندەگى ەجەلگى ىلەبالىق قالاسىنىڭ ورنى قازىلۋدا

جاركەنت. قازاقپارات - الماتى وبلىسى پانفيلوۆ اۋدانى ءۇشارال اۋىلىنىڭ ىرگەسىندەگى ەجەلگى ىلەبالىق قالاسىنىڭ ورنىندا ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

ەجەلگى ۇلى جىبەك جولى وتەتىن جاركەنت جەرى تۇنعان تاريح: ايگىلى قاشقار ساپارىندا شوقان بابامىز تۇنەگەن اقكەنت، اينالا قورشالعان بيىك تە قالىڭ قورعانى مەن ىشىندەگى ءارتۇرلى تام تامتىقتارى ارقىلى ءقازىر دە اۋماعى انىق ايقىندالىپ جاتقان تۇرگەنكەنت، باسقۇنشى اۋىلىنىڭ باس جاعىنداعى قاپتاعان وبالار، قويبىن شاتقالىنان باتىسقا قاراي شىعا بەرىستەگى شولاقسۋ توبەسىنەن تابىلعان بالبال تاس جانە تاعى دا باسقالارى بار. ەندى مىنە، جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ءوزىن تاڭ- تاماشا ەتىپ، بۇل قاتارعا تاريحتان تاعى ءبىر تىڭ دا توسىن جاڭالىق قوسىلدى. ايگىلى تۇرگەنكەنت قورعانىنىڭ وڭتۇستىگىندە ەكى- ءۇش شاقىرىمداي جەردە جاتقان ءۇشارال اۋىلىنىڭ شىعىس ىرگەسىنەن ەجەلگى قالانىڭ ورنى تابىلعان.

اۋىل ادامدارى الدىمەن ول جەردەن قورعان قالدىقتارىن اڭعارعان. ونداعى تاستاي قاتتى كىرپىشتەردى قازىپ الىپ، قازان- وشاق جاساۋ، تام قالاۋ، تاعى باسقا دا سول ءتارىزدى سان- قيلى قاجەتتىلىكتەرىنە جاراتقان. سونىمەن قوسا، ءار الۋان پىشىندەگى تيىن- تەبەندەر تاۋىپ العان. ودان سوڭ بۇل توسىن جاڭالىق ءتيىستى ورىنداردىڭ نازارىنا ىلىگىپ، ارنايى ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىنا جالعاسقان.

 

«بۇل تاريحي ماڭىزى اسا زور مەكەن - ⅩⅢ عاسىرداعى « ىلەبالىق» قالاسىنىڭ ورنى. مۇندا قازىر «عىلىمنىڭ دامۋى» باعدارلاماسى اياسىنداعى «عىلىمي زەرتتەۋلەردى گرانتتىق قارجىلاندىرۋ» باعىتى نەگىزىندە « ۇلى جىبەك جولى: قالالار - رۋحاني مادەنيەتتى، كونفەسسيالار مەن ساكرالدى داستۇرلەردى جاقىنداستىرۋدىڭ ورتالىعى» تاقىرىبى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. ناتيجە جامان ەمەس. و باستاعى عىلىمي بولجامدارىمىزدىڭ بارلىعى شەتىنەن دالەلدەنىپ كەلەدى»، - دەيدى وسىنداعى عىلىمي- زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ جەتەكشىسى، ەلىمىزگە بەلگىلى ارحەولوگ، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى دوكەي ابدىكەرىم ۇلى تالەيەۆ.

ارحەولوگيالىق قازبالار جۇرگىزىلىپ جاتقان جەر اجەپتاۋىر اۋماقتى الىپ جاتىر. سونىڭ ىشىندە ەكى- ءۇش مەتر تەرەڭدىككە دەيىن قازىلىپ، قۇمدى توپىراقتان ارشىلىپ، تازالانعان ۇلكەن عيماراتتىڭ ورنى بىردەن كوزگە شالىنادى. قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جەتەكشىسى ءالي سەراليەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل ءوز زامانىنداعى وتە اۋقاتتى ادامنىڭ مونشاسىنىڭ ورنى.

 

«ونىڭ ءبىرى - جۋىناتىن بولمە. ەدەنىنىڭ وزىنە جالپاق تاستار توسەلگەن. وتىرىپ جۋىناتىن تاس ورىندىقتاردىڭ قالدىعى دا ساقتالعان. تاعى ءبىر بولمەسى - ىستىق بۋلى ورىن. ەدەندەگى دوڭگەلەك تەسىك قۇبىردى بايقاساڭىزدار - ول كاناليزاتسيا، ياعني، كارىز جۇيەسىنە جالعاسقان»، - دەيدى ءالي سەراليەۆ.

ايتا كەتەرلىگى، ءالي سەراليەۆ بۇدان بۇرىن ەجەلگى وتىرار قالاسىنىڭ ورنىنداعى قازبا جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسقان تاجىربيەلى مامان. اسقان ىجداھاتتىلىق پەن جوعارى جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىن ماڭىزدى ىسكە فارابي ەراحانوۆ، ساعىنىش سىزدىقوۆ سەكىلدى بىلىكتى ماماندار دا مۇقيات كىرىسكەن.

 

اۆتورى: ءنۇرادىل بەگىمبەت