ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە - مۇحتار شاحانوۆ جايلى ەسسەلەر سيكلى

 استانا. قازاقپارات - مۇحاڭنىڭ قاسقاسۋدان ناعاشىسى اۋىلىنا قونىس اۋدارعانىن وتكەندەگى ءشاي اڭگىمەلەرىنىڭ بىرىندە ايتقانبىز.

قانشا دەگەنمەن بۇرىن قورا بولعان ءۇي ونشا جىلي قويماي ما، جوق الدە باسقا ءبىر سەبەبى بولدى ما ەكەن، ايتەۋىر اناسى توسەك تارتىپ جاتىپ قالادى. قازاقى ەم-دومنان قايىر بولماي، اۋدان ورتالىعىنداعى اۋرۋحانادان ءبىر-اق شىعادى. سول كەزدى مۇحاڭ: «انامنىڭ اۋىرعانىنا الاڭداپ، اۋرۋحاناعا كۇندە بارامىن. ءبىر جاعى قاسقاسۋداعى ساتىلعان ءۇي ەسەبىنەن بەرىلگەن ەكى قاپ بيدايدى قالاي جەتكىزىپ السام ەكەن دەپ ۋايىمداپ تا قويامىن. ءسويتىپ، شاراداي باسىم شاقشاداي بولىپ جۇرگەن كەز. اناما ونى- مۇنى الايىن دەپ بازارعا سوقتىم. سول جەردە بال اشىپ وتىرعان ءبىر كەمپىرگە كوزىم ءتۇستى.

قاستارىنان ءمان بەرمەي ءوتىپ كەتە بەرەر مە ەدىم، قىزىنا بال اشتىرىپ وتىرعان كەكسەلەۋ ءبىر ايەلگە الگى كەمپىر: «قىزىڭىز بۇرىن دا تۇرمىسقا شىققان ەكەن» دەپ ەدى، قىزى: «بۇرىن تۇرمىسقا شىققان ەمەسپىن» دەپ بەت باقتىرماي قويدى.

وعان شەشەسى: «قوي، قۇدايدان جاسىرماعاندى ادامنان جاسىرامىز با، ءبارى دۇرىس. ايتا بەرىڭىز» دەدى. بالشى كەمپىردىڭ شىندىقتىڭ ۇستىنەن ءدوپ تۇسكەنى مەنى دە ەلەڭ ەتكىزدى. سوسىن انامنىڭ جاعدايىن بىلەيىن دەپ مەن دە بال اشتىردىم. بالگەر كەمپىر: «الاڭداما، اناڭ جازىلىپ شىعادى، ءارى ۇزاق جاسايدى» دەدى. سوسىن: «ءبىر زاتتى قالاي الىپ كەلسەم ەكەن دەپ ۋايىمداپ ءجۇر ەكەنسىڭ، ول زاتىڭا دا قول جەتكىزەسىڭ. ال ءوزىڭ قاعاز جازۋ ارقىلى تابىس تاباسىڭ. ۇلكەن ازامات بولاسىڭ» دەدى. «اناڭ جازىلادى» دەگەنىنە قۋانىپ قالدىم. قالعان سوزدەرىنىڭ ءبارىن دالباسا دەپ ويلادىم. سونشا جەردەن ەكى قاپ بيدايدىڭ وزىنەن ءوزى كەلە قالمايتىنىن جاقسى بىلەمىن. ال مەندە ونى اكەلە قوياتىن كولىك جوق. «قاعاز جازۋ ارقىلى تابىس تابامىن» دەۋدىڭ ءتىپتى قيسىنى كەلمەيدى. جەتىنشى كلاستى عانا بىتىرگەن ادامعا قايداعى قاعاز؟! سول ويمەن ۇيگە كەلدىم.

مىنا عاجاپتى قاراڭىز، كەلسەم، ءبىر الىس جاماعايىنىمىز ەكى قاپ بيدايدى ەسەككە ارتىپ اكەپ تۇر. سول جاقتا ساتۋعا قالدىرعان ءبىر-ەكى زاتتىڭ دا اقشاسىن الا كەلىپتى. ءسويتىپ اياق استىنان ءبىر جىرعاپ قالدىق. اپام دا اۋرۋحانادان تەز-اق ساۋىعىپ شىقتى» دەگەن مۇحاڭ: «ول كەمپىر سول كەزدە مەنىڭ بۇگىنگى جەتىستىگىم توڭىرەگىندە دە اڭگىمە قوزعاعان بولاتىن. ءبىراق مەن ونىڭ نە ايتقانىنا ونشا ءمان بەرە قويعان جوق ەدىم. ونىڭ ۇستىنە ءالى ولەڭ دە جازا قويماعان كەزىم» دەپ اڭگىمەسىن تۇيىندەدى.

«ءسىز ولەڭدى ون التى جاسىڭىزدان باستاپ جازا باستادىڭىز عوي» دەدىم مەن. مۇحاڭ: «ودان ءسال ەرتەرەك باستادىم-اۋ دەيمىن. ون التى جاسىمدا مەنىڭ ولەڭىم «لەنينشىل جاس» گازەتىندە جاريالانعان بولاتىن» دەدى.

«ءيا، ءسىزدىڭ العاشقى ولەڭدەرىڭىزدىڭ «لەنينشىل جاس» گازەتىندە مىڭباي ىلەس اعامىزدىڭ العى سوزىمەن جاريالانعانىن بىلەمىز. ءسىز سول كەزدە بازاردان العان ونى-مۇنى زاتىڭىزدى وراپ بەرگەن گازەتتەن ءوز ولەڭدەرىڭىزدى كورىپ، ۇيىڭىزگە قۇس بوپ ۇشىپ جەتكەن ەكەنسىز» دەدىم. مۇحاڭ: «ءيا، ول راس. مەنىڭ ادەبيەتتەگى العاش تۇساۋىمدى كەسكەن «لەنينشىل جاس» گازەتى بولاتىن. سودان كەيىن-اق جاس اقىن رەتىندە الماتىعا شاقىردى. سول كەزدە عوي ءجونى ءتۇزۋ كيىم تاپپاي، الماتىعا كورشىنىڭ قولپىلداعان اكەمدىكىندەي كوستيۋمىن كيىپ باراتىنىم» دەدى.

مەن: «وزگەلەر كيىمىن كەيىن الماتىعا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن دە كيدىڭىز-اۋ دەيمىن...» دەدىم. مۇحاڭ: «ءيا، ول كەزدە ءالى ءوز-وزىمە كەلە قويماعانمىن. قىس تا سۋىپ كەتتى. سوسىن زاكىر اسابايەۆ اعامىزدىڭ پالتوسى مەن باس كيىمىن كيۋىمە تۋرا كەلدى. «جاعدايىم قيىنداپ كەتتى. ولەڭىمدى جاريالاپ، قالاماقىدان قارايلاسساڭىز دۇرىس بولار ەدى» دەپ «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە دە باس سۇققانمىن. باس رەداكتورى: «سەنىڭ جاعدايىڭدى قيىنداتقان مەن ەمەس» دەپ شىعارىپ سالعان بولاتىن» دەدى.

ءيا، مۇحاڭ دا ءبىر كۇندە شاحانوۆ بولا قويعان جوق. مۇنداي سوقتىقپالى سوقپاقتى جولدار ول كىسى ومىرىندە دە جەتىپ ارتىلادى. ول اڭگىمەلەردى الداعى ءشاي ەنشىسىنە قالدىرايىق.

اۆتورى: قۇديار ءبىلال

ەسكەرتۋ: الداعى ۋاقىتتا قازاقتىڭ ايگىلى اقىنى مۇحتار شاحانوۆتىڭ ءومىرى جايلى «شاي ۇستىندەگى اڭگىمە» دەپ اتالاتىن ەسسەلەر سيكلىن ۇسىنۋ جوسپاردا بار.