سەمەيدەگى يادرولىق بومبى جارىلعان جەرلەر قازىر قاۋىپتى ەمەس - عالىمدار

سەمەي. قازاقپارات - سەمەي يادرولىق پوليگونىنىڭ اۋماعى قاۋىپتى ەمەس. زەرتتەۋ جۇرگىزگەن عالىمدار وسىنداي شەشىم شىعاردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

تاياۋدا سەمەي يادرولىق پوليگونىنىڭ اۋماعىندا پايدالانىلۋعا بەرىلەتىن جەر كولەمى ارتۋى مۇمكىن. قازاقستاندىق عالىمدار پوليگون اۋماعىنىڭ جارتىسىنان استامى قاۋىپتى ەمەس جانە ەكونوميكالىق اينالىمعا قايتارىلۋى مۇمكىن دەگەن قورىتىندىعا كەلدى. سىناق الاڭىنىڭ قولدانىستاعى شەكارالارى رادياتسيالىق جاعىنان قاۋىپسىز. بۇل 2008 -جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان جان-جاقتى زەرتتەۋمەن راستالعان.

ولاردىڭ ناتيجەلەرى كۋرچاتوۆ قالاسىندا وتكەن «سەمەي سىناق پوليگونى: رادياتسيالىق مۇرا جانە عىلىمي- تەحنيكالىق الەۋەتتىڭ دامۋ كەلەشەگى» تاقىرىبىن قامتىعان VIII حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا ايتىلدى. ايتا كەتەيىك، كونفەرەنتسياعا قازاقستاندىق عالىمداردان وزگە جاپونيا، بەلارۋس، قىتاي، گەرمانيا، فرانسيا، چەحيا، رەسەي سىندى الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ جەتەكشى عالىمدارى كەلدى.

سىناق الاڭىنىڭ 10 مىڭ شارشى كيلومەترىنە راديوەكولوگيالىق كەشەندى زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن. بۇل پوليگوننىڭ جالپى اۋماعىنىڭ 60 پايىزىن قۇرايدى. بەلگىلەنگەن اۋماقتا رادياتسيالىق جاعدايدىڭ بۇگىنگى جانە بولاشاقتاعى جاعدايىنا بولجام جۇرگىزىلگەن. سونىمەن قاتار «وپىتنوە پولە» جانە «دەگەلەن» تاجىريبەلىك الاڭدارىنىڭ ەڭ لاستانعان ۋچاسكەلەرىن رەكۋلتيۆاتسيالاۋ بويىنشا جۇمىستار جاسالدى. جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، 10 مىڭ شارشى شاقىرىم جەردى شارۋاشىلىق قىزمەتتە قولدانۋعا بولاتىنى دالەلدەندى. تاعى 458,2 شارشى شاقىرىم ونەركاسىپتە پايدالانۋعا جارامدى. وتاندىق عالىمداردىڭ قورىتىندىلارى رەسەيلىك ارىپتەستەر مەن اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىكتىڭ ماماندارىنىڭ قورىتىندىسىمەن راستالعان.

«اتوم ەنەرگياسى ينستيتۋتى مەن رادياتسيالىق قاۋىپسىزدىك جانە ەكولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ماماندارى جوعارى ناتيجەلەرگە جەتۋ جولىندا كوپ جۇمىس جاسادى. ناتيجەسىندە ءبىرقاتار ىستەر اتقارىلدى. ول - اتوم ستانتسياسى مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەۋ، سەمەي سىناق پوليگونىنا اقتاۋدان يادرولىق جانار- جاعارماي تاسۋعا بايلانىستى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ. 3050 شاقىرىم جەردەن وتىن اكەلۋ - گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگىزۋگە بولاتىن ەرەكشە تاجىريبە. سونداي- اق زور جەتىستىك دەپ شەتەلدىك ارىپتەستەرمەن تىعىز بايلانىسىمىزدى ايتۋعا بولادى.

قازاقستاندىق ماتەريالتانۋ توكاماگى قوندىرعىسىن فيزيكالىق ىسكە قوسۋ، سەمەي سىناق پوليگونىندا جاسالاتىن زەرتتەۋلەر، ونىڭ ناتيجەلەرى - مۇنىڭ ءبارى كوپ جىلدار بويى ماڭداي تەرمەن كەلگەن ۇلكەن جەتىستىك»، - دەدى ق ر ۇلتتىق يادرولىق ورتالىعىنىڭ باس ديرەكتورى ەرلان باتىربەكوۆ.

زەرتتەلگەن جەرلەردى قايتا وڭالتۋ كەزەڭى كەلەسى جىلى باستالماق. راديواكتيۆتى قالدىقتار شىعارىلاتىن ارنايى كەشەن سالىنادى دەگەن جوسپار بار. سونىمەن بىرگە جىل اياعىنا شەيىن توكاماك قوندىرعىسى فيزيكالىق ىسكە قوسىلادى. فيزيكالىق ىسكە قوسۋ كۇردەلى ءىس بولعاندىقتان ازىرگە دايىندىق جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر.