قاسىم-جومارت توقايەۆ: مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋى - تاريحي ماڭىزدى قۇجات
بۇل پىكىردى ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى «قازاقپارات» ح ا ا.
«بۇگىن ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋى تاريحي ماڭىزى بار قۇجات. ويتكەنى ول ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋمەن بايلانىستى ءبىرىنشى كەزەكتەگى ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالعان. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قازاقستاندا الەۋمەتتىك مەملەكەتتىڭ بەرىك نەگىزى قالاندى. سوعان قاراماستان مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندىقتاردى ءتيىستى الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى جالعاستىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى. ەندى ۇكىمەت پەن اكىمدەردىڭ قىزمەتى نەگىزىنەن وسى كورسەتكىشتەر بويىنشا باعالاناتىن بولادى.
جولداۋدا قازىرگى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جاعدايعا جان- جاقتى، تەرەڭ تالداۋ جاسالعان جانە ونى تۇبەگەيلى وڭالتۋ باعىتىندا ناقتى مىندەتتەر قويىلىپ وتىر. قورىتا كەلگەندە ەلباسى ەڭ وزەكتى دەگەن ماسەلەلەر بويىنشا تەك اۋديتوريامەن عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستان حالقىمەن ينتەراكتيۆتى ديالوگ ورناتتى. تۇرعىنداردىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋ، حالىقتى تولعاندىرعان ەڭ كەلەلى دەگەن پروبلەمالار جونىندە سالماقتى ءسوز قوزعالدى.
پرەزيدەنت مەملەكەتتىڭ تىنىس- تىرشىلىگىنەن جان- جاقتى حاباردار ەكەندىگىن سەنىمدى تۇردە پاش ەتتى. وسى تۇرعىدان العاندا، ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرىن 1,5 ەسەگە ارتتىرۋ جونىندەگى مىندەت ۇلكەن ماڭىزعا يە بولماق. ويتكەنى ول 1 ميلليون 300 مىڭ ادامنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى ماسەلە. 275 مىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ جالاقىسى %35 وسەدى. مەملەكەت باسشىسى مۇعالىمدەردىڭ ماسەلەسىن دە نازاردان تىس قالدىرماي، «پەداگوگتاردىڭ مارتەبەسى تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلداۋدى تاپسىردى.
پرەزيدەنتتىڭ ۇستازدارعا سالىنعان جۇكتەمەنى ازايتىپ، ءۇش اۋىسىمدى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىن شەشۋ جونىندەگى تاپسىرماسى دەر كەزىندە كوتەرىلگەن ءادىل شەشىم دەر ەدىم. سەناتورلار قوعام اراسىندا ابدەن شارىقتاۋ شەگىنە جەتكەن بۇل ماسەلەنى وسىعان دەيىن بىرنەشە مارتە كوتەرگەن بولاتىن. ەندى مىنە، اتالعان زاڭنىڭ ورىندالۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋعا دايىن.
مەنىڭشە، پرەزيدەنتتىڭ مەديتسينا، قوعامدىق تاماقتانۋ مەن كورسەتىلەتىن قىزمەت ماسەلەلەرىن قامتيتىن قىزمەت ساپاسىن باقىلاۋ جونىندەگى ءبىرىڭعاي كوميتەت قۇرۋ جونىندەگى باستاماسى وتەك وزەكتى. بۇنىڭ ارتىندا تۇرعىندارعا ساپالى قىزمەت كورسەتۋ سياقتى ابدەن جاۋىر بولعان پروبلەمانى شەشۋگە دەگەن ۇمتىلىس تۇر.
سونداي-اق ەلباسىنىڭ ەڭ سوڭعى ۇلگىدەگى قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالعان ونكولوگيالىق ورتالىق سالۋ ماسەلەسىن وتكىر قويۋى دا نازار اۋدارتادى. ول قازاقستاندىقتاردىڭ دەنساۋلىقتارىن نىعايتىپ، كۇردەلى جاعدايعا تاپ بولعان ازاماتتاردى ءتيىمدى ەمدەي ءبىلىپ، ولاردى ولىمنەن اراشالاي الۋىمىز قاجەتتىگىن ەرەكشە قاداپ ايتتى. پرەزيدەنت وسى ورايدا كۇردەلى ىندەتتەردى ەمدەۋگە جاڭا جول تابا بىلگەن ۋچاسكەلىك مەديتسينا ماماندارىنىڭ ايلىق جالاقىلارىن %20 كوتەرۋدى مىندەتتەدى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتۋ ىسىندەگى جايباسارلىققا الاڭداۋى دە نەگىزسىز ەمەس. وسىعان جاۋاپ رەتىندە پرەزيدەنت اكىمدەرگە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن يپوتەكانىڭ باستاپقى جارناسىن سۋبسيديالاۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋدى تاپسىردى جانە ءىرى قالالاردا الەۋمەتىك جاعىنان از قامتىلعان ازاماتتارعا ارنالعان جالدامالى ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىن كەڭەيتە ءتۇسۋدى مىندەتتەدى. مىنە، بۇگىنگى تاڭدا مۇعالىمدەر، دارىگەرلەر، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى مەن جاس ماماندار بىزدەن تاپ وسىنداي قادامداردى كۇتىپ وتىر. الداعى 5 جىلدا 650 وتباسى مەن 2 ميلليوننان استام قازاقستاندىق وزدەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايلارىن وڭالتىپ الۋلارى كەرەك.
ەلباسىنىڭ سوزىمەن ايتساق، ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەتى «قاراپايىم دۇنيەلەردىڭ» قۇرىلىسىن كەڭەيتۋ بولىپ تابىلادى. الايدا قاراپايىم دۇنيەنىڭ ارتىندا ۇلكەن، كۇردەلى شارۋالار جاتادى. بۇل رەتتە كاسىپكەرلىك ورتاعا قامقورلىق تانىتىپ، بيزنەسكە اكىمشىلىك ىقپال ەتۋدىڭ الدىن الۋ ءبىرىنشى كەزەكتە قولعا الىنۋى ءتيىس شارا بولماق. بيزنەستىڭ جول كارتاسىنىڭ مەرزىمى 2025 -جىلعا دەيىن ۇزارتىلادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە سالىق امنيستياسى ەنگىزىلدى، تىكەلەي ينۆەستيتسيالار قورى قۇرىلماق. ەندىگى كەزەك كاسىپكەرلەردە.
ماعان پارلامەنت دەپۋتاتى رەتىندە ەلباسىنىڭ قۇقىقتىق رەفورمالاردى قارقىندى جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى مىندەتتەرى ەرەكشە ۇنادى. ول ىشكى ىستەر ورگاندارىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاساۋ قاجەتتىگىن ايقىنداپ، ناقتى مىندەتتەر قويدى.
تاعى ءبىر نازار اۋداراتىن جايت، مەملەكەت باسشىسى سىرتقى ساۋدا ساياساتىمىزعا كوڭىلى تولمايتىندىعىن ءبىلدىردى. راسىندا دا حالىقارالىق ساۋدا جانە قارجى نارىقتارىندا قىزۋ قاربالاس بولىپ، سانكسيالار مەن ىقپالداستىقپەن بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ ۋشىعىپ تۇرعان كەزىندە ۇكىمەتكە وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى ءتيىمدى قورعاي ءبىلۋ ماڭىزدى. قازاقستان نارىعىن تاۋار يمپورتىنان قورعاۋ قاجەت»، - دەدى ق. توقايەۆ.
«مەملەكەت باسشىسى الدىعا قويعان مىندەتتەردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ قابىلداناتىن زاڭداردىڭ ساپاسىنا بايلانىستى. پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى اتقاراتىن جۇمىستىڭ باستى ماقساتى ەلدەگى رەفورمالاردىڭ اۋقىمدى جانە جەدەل جۇزەگە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋگە قاۋقارلى زاڭنامالىق بازانى جاڭعىرتۋ بولىپ تابىلادى»، - دەدى ق. توقايەۆ.