العاش «نوبەل» سيلىعىن العان جازۋشى
اكەسى ەدۆيند ليۋيس دارىگەر بولسا، اناسى ەممي دارىگەرەلەر اۋلەتىنەن شىققان قىز ەدى. بەس جاسىندا اناسى ومىردەن وتكەنەن سوڭ، اكەسى كوپ وتپەي يزابەل ۋورنەر ەسىمدى قىزعا ۇيلەنەدى. ليۋيس قاتال بۋرجۋازيالىق جانۇيادا تاربيەلەنگەن. جاس كەزىندە كورىكسىز، ءبىرتوعالىعى سەبەپتى ونى اينالاسىنداعىلار مازاق ەتەتىن بولعان. سونىڭ سالدارىنان جاس جازۋشى جالعىز ويناعاندى، وڭاشادا كىتاپ وقىعاندى ۇناتقان ەكەن. ول نيۋ- حەيۆەندەگى يەل ۋنيۆەرسيتەتىندە وقۋدى ارمانداعان. 1902 -جىلى وبەرلين- اكادەمياسىنا وقۋعا تۇسسە، ارادان ءبىر جىل ءوتىپ ءوزى ارمانداعان يەل ۋنيۆەرسيتەتىنە اۋىسادى. جوعارى وقۋ ورنىندا ءجۇرىپ ليۋيس العاشىندا ولەڭدەر جازا باستاعان.
1906 -جىلى وقۋىن تاستاپ سوتسياليستىك كوممۋناعا قاراۋىل بوپ جۇمىسقا كىرەدى. ءبىراق ۋنيۆەرسيتەت سياقتى كوممۋنا ءومىرى دە ونى تەز جالىقتىرىپ، 1906 -جىلى نيۋ- يوركقا كەتەدى. بۇل قالادا ونىڭ ولەڭدەرى ءجيى- ءجيى جاريالانىپ، ءوزى بولسا "transatlantic tales" جۋرنالىنا رەداكتور بولىپ ورنالاسادى. بۇل جەردە دە كوپ تۇراقتاماي پاناماعا بارىپ، كانال قۇرىلىسىنا جۇمىسشى بولىپ كىرەدى. 1908 -جىلى نيۋ- حەيۆەنگە قايتىپ ورالىپ، يەل ۋنيۆەرسيتەتىندەگى ديپلومىن الادى. وسى ۋاقىتتا ونىڭ توپتاما ولەڭدەرى سان- فرانسيسكوداعى جۋرنالدا جاريالانادى. كوپ وتپەي سينكلەر ۆاشينگتونعا بارىپ، جۋرناليست بولىپ جۇمىس ىستەي باستايدى. ءبىراق بىردە ءبىر جۇمىسقا تۇراقتاماي، بىرىنەن ەكىنشىسىنە كوشىپ جۇرەدى. 1914 -جىلى تىرناقالدى رومانى «ءبىزدىڭ مىرزا رەنن» ("Our mr Wrenn" ) باسپا ءجۇزىن كورەدى. 1915 -جىلى باسىلىمداردىڭ ءبىرى ءليۋيستىڭ «تابيعات» حيكاياسى ءۇشىن مىڭ دوللار كولەمىندە قالاماقى تولەيدى. جانە بىرنەشە جوبالار ۇسىنادى. وسىدان سوڭ ول جۋرناليستىك جۇمىسىن تاستايدى دا، باسىلىم ۇسىنىسى بويىنشا حيكايالار جازا باستايدى.
ەركىن شىعارماشىلىق ۋاقىتىندا «سۇڭقاردىڭ ۇشۋى» ("The Trail of the Hawk"، 1915) ؛ "جۇمىس" ("The Job"، 1917؛ "ەركىن كەڭىستىكتە" ("Free Air"، 1919) سىندى ءبىرقاتار شىعارمالار جازادى. 1920 -جىلى شىققان "باس كوشە" رومانىن ("Main Street") وقىرماندار دا سىنشىلار دا جىلى قابىلدايدى. جالپى، ليۋيس وتكەن عاسىردىڭ 20-جىلدارىنداعى امەريكا ادەبيەتىندەگى ەڭ اتاقتى جازۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولدى. ونىڭ "بەببيت" ("Babbitt"، 1922) ؛ رومانىنا سىنشى، جۋرناليست گەنري لۋيس مەنكەن "جوعارى دارەجەدەگى الەۋمەتتىك قۇجات" دەپ باعا بەرەدى. 1926 -جىلى جازۋشىنى "پۋليتتسەر" سىيلىعىنا لايىق دەپ تابادى. ءبىراق ليۋيس سىيلىقتى الۋدان باس تارتادى. ونىڭ پىكىرىنشە، ادەبي سىيلىقتارعا سەنۋگە بولمايدى. "پۋليتتسەر"- گە لايىق مەنەن دە مىقتى جازۋشىلار بار دەيدى. بۇل سوزدەرى ونىڭ ابىرويىن اسقاقتاتا تۇسەدى.
1930 -جىلعى ادەبيەت سالاسىنداعى «نوبەل» سىيلىعىنا شۆەد اكادەميكتەرى «قۇدىرەتتى جانە مانەرلەپ سويلەۋ ونەرى مەن سيقىرلى ءھام يۋمورعا تولى جاڭا تيپ پەن كەيىپكەرلەردى جازۋداعى ەرەكشە قابىلەتى ءۇشىن» گارري سينكلەر ليۋيستى لايىق دەپ تابادى. «نوبەل» يەلەنگەن العاشقى امەريكالىق جازۋشى 1951 -جىلى 10 - قازاندا ريمدە ومىردەن ءوتتى.
Massaget.kz