سيقىرى مول ساۋدا نارىعى
فورۋمدا ءسوز بولعان ماسەلەلەر، كوبىنەسە، كاسىپكەرلەردىڭ وزدەرى وندىرگەن نەمەسە ساتۋعا لايىقتاعان تاۋارلارىن قالاي ءتيىمدى وتكىزۋگە بولادى، ساۋدا سالاسىندا تابىسقا جەتۋدىڭ سىرى نەدە، ءونىمدى جارنامالاۋدىڭ قانداي ءادىس- تاسىلدەرى بار، تابىستى ادام قانداي بولۋى كەرەك دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە ءوربىدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بۇل جيىندى ەلىمىزدە ءبىرىنشى رەت ءوتىپ وتىرعان ساۋداگەرلەر فورۋمى دەپ اتاساق بولادى. كۇندەلىكتى فورۋمداردان ءبىر ەرەكشەلىگى، بۇل «اتىنا زاتى ساي بولسىن» دەگەندەي شوۋ تۇرىندە ءوتتى. قۇلاقتى جارىپ، جۇرەكتى قاتتى سوقتىرىپ جىبەرەردەي قۋاتتى اۋەن، فورۋمدى جۇرگىزۋشىنىڭ تويداعى اساباداي جۇلقىنا ايقايلاعان سوزدەرى زالدا وتىرعان ادامداردى وزىنە قاراي ماگنيتتەي تارتۋعا باعىتتالعانداي. فورۋمعا قاتىسۋشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى، ءتىپتى تۇگەلگە جۋىعى، كىلەڭ جاستار بولعاندىقتان بۇل ءادىس ولارعا ۇناعان دا سەكىلدى. فورۋمدى وتكىزۋ يدەياسىنىڭ اۆتورى «سينەرگيا» رەسەيلىك بيزنەس مەكتەبىنىڭ قازاقستاندىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى گۋلنارا گۋماروۆا فورۋمعا قاتىسۋشىلاردى قۇتتىقتاۋ سوزىندە بۇگىن جاسالعان بۇل قادام جيىنعا قاتىسۋشىلار ءۇشىن بيزنەس پەن ومىردە تابىستىڭ جاڭا دەڭگەيىنە كوتەرىلۋدىڭ سونى ءبىر قادامى بولىپ تابىلاتىندىعىن ءتۇسىندىرىپ بەرۋگە تىرىستى. «فورۋمنان الاتىندارىڭىزدى الىپ قالىڭىزدار» دەپ ۇران دا تاستاپ جىبەردى.
فورۋمعا قاتىسۋشىلارعا ساۋدانىڭ ايلا- تاسىلدەرىن ۇيرەتۋدە ءبىرىنشى بولىپ ساحناعا شىققان اسىلان قاناتوۆ شەشەندىك شەبەرلىكتەن قازاقستانداعى №1 سپيكەر اتانعان ازامات. ءارتۇرلى كومپانيالاردىڭ قارجى قىزمەتتەرىندە 12 جىلدان استام ۋاقىت جۇمىس ىستەپتى. قازىر جەكە ترەنينگتىك كومپانياسىن قۇرىپ العان. ءبىرقاتار وقۋ ورىندارىنىڭ شتاتتان تىس وقىتۋشىسى. 358 سەمينار مەن ترەنينگ وتكىزىپ، 7249 ادامدى وقىتقان. وقىتۋشىلىق ءوتىلى 5176 ساعاتتى قۇرايدى. شەشەننىڭ ءسوزى «سويلە جانە ساتا ءبىل» تاقىرىبىندا ءوربىدى. شىنىن ايتۋ كەرەك، ساحنا تورىندە ءارى- بەرى ءجۇرىپ، كەيدە داۋىسىنا ەكپىن بەرىپ سويلەگەن اسىلان كورەرمەندەرىن جالىقتىرعان جوق. مۇنىڭ سەبەبىن دە ءوزى ايتىپ بەردى. جۇرت الدىندا سويلەي ءبىلۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ونى سەندىرە ءبىلۋ كەرەك ەكەن. بۇل ءۇشىن، ارينە شيراقتىق قاجەت. «سۇمىرەيىپ تۇرعان ادامنىڭ سوزىنە كىم سەنەدى، ونداي ادام جۇرتتى جالىقتىرىپ الادى» دەگەن اسىلان وسى ءسوزىنىڭ دالەلى رەتىندە سونداي ادامنىڭ كەيپىنە ەنىپ، باياۋ ءسوز سويلەپ كورسەتتى. مۇنداي ادامنىڭ جۇرتتى وزىنە تارتا المايتىندىعىن دالەلدەپ بەردى. سونان كەيىن ءوزىنىڭ قىزۋقاندى مانەرىنە قايتا ورالىپ، جۇرت الدىندا سويلەي ءبىلۋ - تاۋاردى ساتۋدىڭ باستى ارنالارىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ءتۇسىندىردى. وسىنىڭ ءبارى وقۋمەن، ىزدەنىسپەن، تاجىريبەمەن كەلەتىندىگىنە ەكپىن تۇسىرە كەلە بىردەمەنى ۇيرەنۋگە دەگەن قۇشتارلىقتىڭ ءوزى تابىستىلىقتىڭ 50 پروتسەنتىن قامتاماسىز ەتەتىندىگىنە توقتالىپ ءوتتى.
«تاۋاردى وتكىزۋ ءۇشىن الدىمەن تۇتىنۋشىلارعا جاقىنداي ءبىلۋ كەرەك، ويتكەنى ولار ساعان سەنگەندە عانا تاۋارىڭدى ساتىپ الاتىن بولادى. ادەتتە ءوزىمىز دە قاجەتتى زاتتاردى بىلەتىن ادامنان ساتىپ العاندى ءجون كورەمىز عوي. سەبەبى سەنىم ارتامىز. سونىڭ ساۋدا دۇكەنىنە بارعاندى ىشتەي قالاپ تۇرامىز. ءسويتىپ اقىر اياعىندا ونىڭ بىزگە زات قانا ەمەس، سونىمەن بىرگە «ەموتسيا» ساتقاندىعىن دا اڭعارماي قالامىز» دەگەندەي اقىل- كەڭەستەرىن ايتتى. سونىمەن قاتار تۇتىنۋشىلاردىڭ جان دۇنيەسىنە تەرەڭىرەك بويلاۋدىڭ ءبىرقاتار جولدارىنا دا توقتالا كەتتى. مۇنان كەيىن ءسوز العان گيل پەتەرسيل نەتۆوركينگتەن ت م د بويىنشا №1 ساراپشى ەكەن. قىسقاسىن ايتقاندا، ترەنينگ وتكىزۋشىلەردىڭ قاي- قايسىسى بولماسىن - وزدەرى اتقارىپ جۇرگەن قىزمەت سالاسىنداعى كىل شەبەرلەر. گيل پەتەرسيلدىڭ ءسوزى «بيزنەسىڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتەردىڭ كومەگىمەن قىسقا مەرزىمدە وسىرە ءبىلىڭىز» دەگەن تاقىرىپتاعى اقىل- كەڭەستەردەن باستاۋ الىپ، سوعان جەتۋدىڭ جولدارىن ۇيرەتۋمەن اياقتالدى. جيىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ اسىعا توسقانى دۇنيە جۇزىنە ايگىلى كورنەكتى ەكونوميست، بولاشاقتى بولجاۋشى، «فانك ستيلىندەگى بيزنەس» بەستسەللەرىنىڭ اۆتورى كەلل نوردسترەم ەدى. ونى جۇرتشىلىق قوشەمەتپەن قارسى الدى. كەلل نوردسترەم «ماتريتساداعى ءومىر - ۋلترازاماناۋي بيزنەس قۇرۋ» تاقىرىبىندا ءسوز سويلەدى.
استاناعا العاش ات باسىن تىرەپ وتىرعان ايگىلى شۆەد ەكونوميسىنىڭ ءبىرقاتار بولجامدارى وسىعان دەيىن دالمە- ءدال دەپ ايتۋعا تۇرارلىقتاي ورىندالىپ قويعان. ەندى ءبىرقاتارى زامان باعىتىمەن ۇندەستىگىنە بايلانىستى كەڭىنەن تاراپ وتىر. سوندىقتان ول الەمدەگى 50 بيزنەس ويشىلدارى رەيتينگىندە توعىزىنشى ورىندا تۇر. ەندى اۆتوردىڭ كەيبىر بولجامدارىن نازارعا ۇسىنا كەتسەك، ارتىق بولماس. «ەندى 50 جىلدان كەيىن الەمدەگى 218 ەلدىڭ ورنىندا 600 قالا قالاتىن بولادى. ەلدەر جوعالمايدى، ءبىراق ولاردىڭ ورنىنا قالالاردىڭ ءرولى ارتادى. ماسەلەن ەندى 25 جىلدان كەيىن ءبىز ۆەنا مەن ونىڭ ماڭايىنداعى قالالاردى بۇكىل اۋستريا دەپ ەسەپتەيتىن بولامىز. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ اقپاراتتاردى قابىلداۋىمىزدان، كولىكتىڭ جانە بۇتىندەي العاندا تەحنولوگيالاردىڭ دامۋىنان تۋىندايدى» .
«سيفرلاندىرۋعا لايىقتىلاردىڭ بارلىعى سيفرلاندىرىلادى. مەديتسينا، قاۋىپسىزدىك، ءبىلىم، اسكەر - بارلىعى سيفرلاندىرۋعا كوشەدى» . «Facebook, Apple, Amazon, Netflix, Google - بۇلار جاڭا شىندىقتىڭ نەگىزدەرى. ولار الەمدە ءوز ءتارتىبىن ورناتاتىن بولادى» . «اقپاراتتار دامىعان سايىن اقىلىمىز ازايا بەرەتىن بولادى. ويتكەنى اقپاراتتىق جۇيە كۇن سايىن دامۋدا، ال ادامزات وعان ىلەسە الماۋدا. ءبىراق مۇنىڭ ءوزى بيزنەستىڭ دامۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر سىيلاماق» . «جوعارى ءبىلىم قۇندىلىعى جويىلادى. ۋنيۆەرسيتەتتىك جاڭا الەمدە سىزگە گارۆاردتا وقۋدىڭ قاجەتى دە بولماي قالادى. ويتكەنى ءبىلىم جاڭا تەحنولوگيالار ارقىلى بارىمىزگە قولجەتىمدى بولادى. ەندى ءبىلىم ەمەس، ادام قاسيەتى العا شىعادى» . كەلل نوردسترەم وسىنداي ويلارىمەن ءبولىستى. قوعامدا بيزنەستىڭ ءرولى ارتاتىندىعىن ايتتى. سونداي- اق وسى كۇنى قىتايمەن بيزنەس جۇرگىزۋ سالاسىنىڭ ساراپشىسى دميتري كوۆپاك، بوكستان ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن سپورت شەبەرى، 2005 جانە 2007 -جىلعى الەم چەمپيونى سەرىك ساپيەۆ، ماركەتينگ بويىنشا ساراپشى، «سينەرگيا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماركەتينگ بويىنشا ديرەكتورى دميتري يۋركوۆ، «سينەرگيا» حولدينگىنىڭ نەگىزىن سالۋشى جانە اتقارۋشى ديرەكتور ۆاديم لوبوۆ، ترافيك تارتۋ بويىنشا ساراپشى- پراكتيك، DNK club نەگىزىن سالۋشى ميحايل كولماكوۆ، «Rumi Group» مەيرامحانالار جەلىسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى ءارى باسقارۋشى قۋانىش شونباي، سۋپەرمارافونشى، گيننەسس رەكوردتار كىتابىنىڭ 7 دۇركىن رەكوردسمەنى مارات جىلانبايەۆ جۇرتشىلىق الدىنا شىعىپ، تابىسقا جەتۋ سىرىمەن ءبولىستى.
سۇڭعات ءالىپباي، «ەگەمەن قازاقستان»