ءبىزدىڭ ينتەرنەت داعدىلارىمىز جابايى تابيعاتقا قالاي اسەر ەتەدى؟

None
None
  استانا. قازاقپارات - كۇندەلىكتى كەشكە قاراي «بۇگىن كۇن ۇزاق بولدى، سول سەبەپتى ەندى ەركىن دەمالىپ، ينتەرنەتتەن ادەمى كورىنىستەردى تاماشالاۋعا بولادى» ، دەپ ويلايتىن ادامدار سانى بارشىلىق.

اسىرەسە بۇل جانۋارلاردى سۇيەتىن ادامدار ءۇشىن قالىپتى جاعداي، ءتىپتى، كۇندەلىكتى ادەتكە اينالعان. ءبىراق ءبىزدىڭ بۇل ارەكەتىمىز جابايى تابيعاتقا كەرى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن بە؟

بۇگىنگى تاڭدا ينتەرنەتتە قىزىل پاندالار وتە تانىمالدىلىققا يە. ءتىپتى ولاردىڭ لاقاپ اتتارى Firefox ينتەرنەت براۋزەرىمەن اتتاس ەكەنى دە بەلگىلى. كەز كەلگەن ادام ينتەرنەتتەن بۇل جانۋارلاردىڭ ادەمى سۋرەتتەرى مەن ۆيدەولارىن جىلدام تاۋىپ، تاماشالاي الادى. بۇل ۆيدەولار مەن فوتولار قىزىل پاندالار ءومىر سۇرەتىن قىتاي مەن نەپال تاۋلارىنداعى جابايى تابيعاتتا تۇسىرىلگەن. سوڭعى ءۇش بۋىندا ولاردىڭ سانى ەلۋ پايىزعا ازايعاندىقتان، بۇگىنگى تاڭدا بۇل پاندالار حالىقارالىق تابيعاتتى قورعاۋ كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن جوعالىپ كەتۋ قاۋپى بار جانۋارلار تىزىمىنە ەنگىزىلگەن. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا ولاردىڭ جابايى تابيعاتتاعى سانى 2500 دەن دە از.

جوعالىپ بارا جاتقان بۇل جانۋارلاردى قورعاۋ ماقساتىندا قۇرىلعان Red Panda قايىرىمدىلىق ۇيىمى پاندالاردىڭ بۇگىنگى اۋىر جاعدايى تۋرالى كوپتەپ اقپاراتتاندىرىپ، ولاردى ساقتاپ قالۋدىڭ نەگىزگى باعدارلامالارىن قارجىلاندىرۋ، ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋ سەكىلدى مىندەتتەردى قولعا العان. 2010 -جىلدان بەرى ولار جىل سايىن قىزىل پاندالاردىڭ حالىقارالىق كۇنىن ۇيىمداستىرىپ، بۇل جانۋارلار YouTube ارنالارىنىڭ وبەكتىسى ەمەس ەكەنىن تۇسىندىرۋگە تىرىسادى. وكىنىشكە قاراي، ولاردىڭ جانۋارلاردى قورعاۋ ءۇشىن ىستەگەن ارەكەتتەرىنە قاراماستان 2018 -جىلدىڭ قاڭتار ايىندا لاوستا كوپتەگەن قىزىل پاندالار كونترابانديتتەردىڭ قولىنان تابىلعان ەدى. ولار بۇل پاندالاردى قارا نارىقتا ءۇي جانۋارلارى رەتىندە ساتۋعا تىرىسقان. بۇل ينتەرنەتتەگى كوپتەگەن ادەمى ۆيدەولاردىڭ اسەرىنەن بولدى ما، الدە سۇرانىستىڭ ارتۋىنان بولدى ما، ونى ناقتى ايتۋ ءارى دالەلدەۋ قيىن. دەگەنمەن، پاندالار تۋرالى قاتە ناسيحات ولارعا دەگەن كوزقاراستىڭ وزگەرۋىنە الىپ كەلەتىنى انىق.

ءسوز اراسىندا Sonia Loris جاعدايىن ەسىڭىزگە الىپ كورىڭىزشى. سيفرلى عاسىردا وڭتۇستىك شىعىس ازيا تۇرعىنىنىڭ يەسى ونى قىتىقتاعاندا قولىن كوككە كوتەرىپ تۇرعان ۆيدەوسى ينتەرنەتتە ۆيرۋستى ۆيدەو رەتىندە كەڭ تاراپ كەتكەن ەدى. وكىنىشكە قاراي، جانۋارلار ارەكەتىن زەرتتەيتىن ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ءبىز سونيا اتتى لوري قىتىقتى ۇناتىپ تۇر دەپ ويلاعانىمىزبەن، نەگىزىنەن ونىڭ ارەكەتى بۇل جانۋاردىڭ كوڭىل- كۇيى جوق ەكەنىن كورسەتەدى.

«رەسەيدەگى پاتەردە تۇرىپ جاتقان سونيا ارتىق سالماق كەسىرىنەن ءوزىنىڭ يەسىنە وسىلايشا قورعانىس ارەكەتىن كورسەتكەن» ، دەيدى ماماندار.

2013 -جىلى اننا نەكاريس اتتى پروفەسسور مەن ونىڭ ارىپتەستەرى ينتەرنەت- تۇتىنۋشىلاردىڭ بۇل ۆيدەونى قالاي قابىلداعانى تۋرالى زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. ۆيدەولار جاريالانعان العاشقى ايلاردا ينتەرنەتتەگى پىكىر بىلدىرۋشىلەردىڭ تورتتەن ءبىرى حالىقارالىق تابيعاتتى قورعاۋ كەڭەسى لوريلەردى قورعاۋعا العانىنا قاراماستان بۇل جانۋاردى ۇيدە ۇستاعىسى كەلەتىن نيەتتەرى بار ەكەنىن ايتقان.

پروفەسسور نەكاريس زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا بۇل كورسەتكىشكە الاڭداۋشىلىق بىلدىرەتىنىن، بۇل جانۋاردىڭ بۇل ءتۇرى ءۇشىن ەشقانداي جاقسىلىق اكەلمەيتىنىن ايتتى. سونىمەن قاتار ول كەيبىر وبلىستاردا بۇل جانۋارلاردىڭ ساۋداسى توقتاپ قالعانى تۋرالى كورسەتكىشكە قۋانۋعا بولمايتىنىنا، سەبەبى ول جەرلەردە لوريلەر قىرىلىپ قالعان سوڭ عانا ساۋدالانباي جاتقانىنا نازار اۋداردى.

«لوريلەر جابايى جانۋارلار اراسىندا ەڭ كوپ زاڭسىز ساۋدالانادى. سونىمەن قاتار ولار ءۇي جانۋارلارى رەتىندە نەمەسە ءداستۇرلى مەديتسينادا قولدانىلۋ ءۇشىن كوپ ساتىلادى» ، دەيدى پروفەسسور.

 

جانۋارلاردىڭ ساتىلۋىنا مونيتورينگ جاسايتىن TRAFFIC جەلىسىنىڭ حابارلاۋىنشا، جابايى تابيعات ەلەمەنتتەرى بار جارناما قىتايدا 2012 - 2016 -جىلدار ارالىعىندا ەلۋ پايىزعا قىسقارعانىمەن، بۇل جاقسى كورسەتكىشتىڭ دە الاڭداتارلىق جاعى بار. سەبەبى جابايى جانۋارلاردىڭ زاڭسىز ساۋداسى الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن ونلاين قاۋىمداستىقتارداعى ەلەكتروندى كوممەرتسياعا وتكەن. بۇل اسىرەسە ءتۇرلى ۆيدەولار استىنداعى «ماعان دا بىرەۋى كەرەك ەدى» دەگەن سەكىلدى پىكىرلەردەن باستالادى.

دەگەنمەن، بۇل جاعداي وزگەرەدى دەگەن ءۇمىت تە جوق ەمەس. 2018 -جىلى الەمدەگى ەڭ ءىرى 20 تەحنولوگيالىق كومپانيا WWF تابيعاتتى قورعاۋ ۇيىمىمەن بىرىگىپ جانۋارلاردى قورعاۋ جانە ولاردىڭ زاڭسىز ساتىلىمىمەن بىرىگىپ كۇرەسەتىندەرىن مالىمدەدى. جابايى جانۋارلاردىڭ ساۋداسىمەن كۇرەسەتىن جاھاندىق كواليتسيا 2020 -جىلعا قاراي بۇگىنگى كورسەتكىشتى 80 پايىزعا قىسقارتۋعا نيەتتى ەكەندىگىن حابارلادى.

 

پروفەسسور نەكاريس الەۋمەتتىك جەلىلەردە اسىرەسە اباي بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. جابايى تابيعاتتىڭ ەكسپلۋاتاتسياسى تۋرالى اقپاراتتاندىرۋدى ارتتىرۋ ءۇشىن Instagram دا باستاما كوتەردى. سونىڭ نەگىزىندە #tigerselfie نەمەسە #slowloris سەكىلدى حەشتەگتەردى قولدانىپ سۋرەت نەمەسە ۆيدەو جاريالاعىسى كەلەتىن تۇتىنۋشىلار جابايى تابيعاتتى قورعاۋ تۋرالى ەسكەرتۋ الاتىن بولادى. 2018 -جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا BBC Earth Instagram الەۋمەتتىك جەلىسىمەن بىرىگىپ بۇلاردىڭ قاتارىنا #orangutan جانە #pangolin حەشتەگتەرىن قوسۋ جۇمىسىن جۇرگىزدى.

 « جابايى تابيعاتتى قورعاۋ ماقساتىندا وسىنداي باستاما كوتەرگەن بولاتىن. تۇتىنۋشىلار سونىڭ نەگىزىندە اتالعان حەشتەگتەردى قولداناتىن بولسا ەسكەرتۋ الادى» ، دەدى ول.

 

ينتەرنەتتەگى سۋرەتتەر مەن ۆيدەولاردىڭ اسەرى كوپ. سوندىقتان ءوزىڭىز كورىپ وتىرعان كورىنىستى جان جاقتى سارالاپ، ويلانعان ماڭىزدى. ەگەر ولار كوڭىلىڭىزگە كۇدىك ۇيالاتسا، بىردەن پلاتفورماعا حابارلاسقان ءجون. سونىمەن قاتار جابايى تابيعات ەلەمەنتتەرى بار سۋرەتتەر مەن ۆيدەولاردى كورگەندە ولاردى ساقتاپ قالۋ تۋرالى پىكىر ءبىلدىرىپ، ونىڭ ماڭىزدىلىعىنا ءمان بەرۋگە تىرىسقان ءجون. سەبەبى كوپتەگەن قايىرىمدىلىق ۇيىمدارى جانۋارلار تۇرلەرىنىڭ جوعالىپ كەتۋىنە تەك جاھاندىق ونلاين اۋديتوريا مەن ونىڭ نازارىن اۋدارعاندا عانا ءمان بەرە باستايدى. سوندا عانا ءبىز ەكراننان كورىپ وتىرعان سۇيكىمدى جانۋارلارعا ولاردى تابيعي زوناسىندا ءومىر سۇرۋىنە سەپتىگىن تيگىزە الامىز.

 

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان التىناي قۋانىشبەك

Baq.kz

سوڭعى جاڭالىقتار