كانن لاۋرەاتى سامال ەسلياموۆا: ويىن- ساۋىق جاقسى، ءبىراق جۇمىس قىزىقتىراق
- كانن فەستيۆالىندەگى جەڭىستەن كەيىن نە وزگەردى؟
- ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە كەستە وزگەردى. كەزدەسۋلەر كوپ بولا ءتۇستى. جازدا دەمالۋىم كەرەك ەدى، ال مەنىڭ دەمالىسقا قولىم تيمەي ءجۇر. قازىرگى گونورارىم بارىنشا ستاندارتتى. ماراپات - بۇل نەگىزگى ماقسات ەمەس. ول، دولبارلاپ ايتقاندا، بەلگىلى ءبىر دەڭگەي. بۇل كارتينانى بۇكىل الەم كورەدى دەگەن ءسوز. دەگەنمەن، بۇل سىيلىقتى ماعان عانا بەرگەنىمەن، ول بۇكىل توپتىڭ، ەڭ الدىمەن رەجيسسەردىڭ، ودان كەيىن ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز. بۇل الەمدىك دەڭگەيدەگى ۇلكەن سىيلىق جانە قىركۇيەك ايىندا العاش رەت وتەتىن Almaty Film Festival فەستيۆالىن ءبىز اشاتىندىعىمىز ءۇشىن باقىتتىمىن.
- كانندا كورسەتىلگەن «ايكامەن» Almaty Film Festival فەتسيۆالىندە تاماشالايتىن فيلمنىڭ سوڭعى نۇسقاسىندا ايىرماشىلىق كوپ بولادى دەپ ويلايسىز با؟
- ول رەجيسسەردىڭ تۇپكى ويىنداعىداي ناعىز ءونىم بولىپ شىعادى. ويتكەنى، كانندا ءبىز تولىقتاي اياقتالماعان، جۇمىس نۇسقاداعى تۋىندىنى كورسەتتىك. ونى ۇيىمداستىرۋشىلار ىرىكتەپ العان. ەگەر رەجيسسەردىڭ تاعى دا 2-3 اي ۋاقىتى بولعاندا ول تۋىندىنى جەتىلدىرە ءتۇسۋىن جالعاستىرار ەدى. دەگەنمەن، قازىر بارلىعى دا جاسالىپ بولدى.
- ءسىزدىڭ «قىزعالداق» جانە «ايكا» فيلمدەرىنە تۇسكەنىڭىزدى كوپشىلىك بىلەدى. ال مۇنان بولەك تاعى قانداي فيلمدەردە وينادىڭىز؟ ولار قانداي ءرول بولدى؟ سەرگەي دۆورتسيەۆويدان بولەك قانداي رەجيسسەرلەرمەن جۇمىس ىستەدىڭىز؟
- سوڭعى 7 جىلدىڭ ىشىندە «ايكا» فيلمىنە عانا ءتۇستىم. وتكەن جىلى «قازاق باتىرلارى» سەريالىندا وينادىم. قازاقستاندا دا فيلمگە ءتۇسۋدى ويلاپ ءجۇر ەدىم. وتكەن جىلى سەريالعا كاستينگ جاريالانعانىن ەستىپ، سۋرەتىمدى جىبەردىم. مەنى شاقىردى. «ايكامەن» ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى بولىپ، قولىم تيمەگەننەن كەيىن جاز ايلارىندا عانا ءتۇسىرىلىم جۇمىستارىنا قاتىسۋعا مۇمكىنشىلىك تۋدى. ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى تامىزدا عانا باستالدى، ۋاقىت تىم از بولدى. قورىتىندىسىندا فيلمنىڭ باسىندا ومىردەن وزاتىن قاراساي باتىردىڭ اناسىنىڭ ءرولىن عانا سومدادىم. دەگەنمەن، سەريالعا ءتۇسىپ ۇلگەرگەنىم ءۇشىن قۋانىشتىمىن. بۇل سەريال تاياۋ ۋاقىتتا كورسەتىلەدى، ونى كورۋ ءوزىم ءۇشىن دە قىزىقتى.
- ءوزىڭىز قانداي فيلمدەردى كورگەندى ۇناتاسىز، قانداي تيپاج قىزىقتىرادى؟
- وزىمە شەكتەۋ قويمايمىن. ءيا، انانىڭ ءرولىن سومدادىم. ءبىراق، بارلىعىنا دا اشىقپىن، زور ريزاشىلىقپەن ءتۇرلى رولدەردى، ونىڭ ىشىندە كومەديالىق رولدەردى دە سومداۋعا دايىنمىن. كومەديا - وتە كۇردەلى جانر. باستى كريتەري - ول قىزىق ءارى ساپالى ماتەريال بولۋى ءتيىس. ال جالپى اۆتورلىق فيلمدەردى كورگەندى ۇناتامىن. فەستيۆالگە ارنالعان جاقسى فيلمدە جاعىمسىز دۇنيەلەر كوپ بولۋى ءتيىس دەگەن پىكىر بار. مەن ونىمەن تۇبەگەيلى كەلىسپەيمىن. كەرىسىنشە، اۆتورلىق فيلمدەر - بۇل ءومىر تۋرالى كينو. قاتال ساتتەر بولۋى مۇمكىن جانە ونى كورسەتپەۋگە بولمايدى. ءبىراق، فەستيۆالگە تۋىندىلاردى ىرىكتەۋشىلەر ءۇشىن بۇل باستى كريتەري ەمەس. ولار فيلمدى كوركەمدىك قۇندىلىقتارى بويىنشا ىرىكتەپ الادى. سوڭعى تۋىندىلاردان ۆەنگريالىق اعايىندى داردەنندەردىڭ «ساۋلدىڭ ۇلى» دراماسىن، شۆەد رەجيسسەرى رۋبەن ەستلۋندتىڭ وتكەن جىلى جارىق كورگەن «كۆادرات» فيلمىن جاقسى كورەمىن. كينوتەاترعا بارۋعا ەشقانداي مۇمكىنشىلىك بولمايدى. ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ كينوزالىمىز بار. سوندا كينوماندار توبى جينالىپ، تۇسىرىلىمنەن بوس ۋاقىتتا كانن، ۆەنەتسيا، بەرلين كينوفەستيۆالدەرىنە ۇسىنىلعان فيلمدەردى كورەمىز.
- قازاقستاننىڭ نەمەسە رەسەيدىڭ وزگە دە رەجيسسەرلارىنان ۇسىنىس كوپ تۇسە مە؟ الدە فرانسيادان ۇسىنىس تۇسكەن شىعار؟ قازىر قايدا جۇمىس جاساپ جاتىرسىز؟
- قىزىقتى جوبالاردا قىزىقتى ادامدارمەن جۇمىس ىستەگەندى قالايمىن. تۇسىرىلىمگە ءجيى شاقىرادى دەپ ايتا المايمىن. دەگەنمەن، شاقىرىپ تۇرادى، ءتىپتى تەاترعا دا شاقىردى. ءبىراق وعان ەش مۇمكىنشىلىگىم بولمادى. «ايكا» كارتيناسىندا مەن ۋاقىتتىڭ 99,9 پايىزىندا كادردامىن جانە باسقا جاققا مويىن بۇرار مۇمكىندىك جوق. قازىر جاڭا جوبام بار. قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا الماتى وبلىسىندا رەجيسسەر ەرلان نۇرمۇحامبەتوۆ دراما ءتۇسىرۋ جۇمىسىن باستايدى جانە وندا مەن باستى ءرولدى وينايمىن. بۇعان قوسا، «ايكا» كارتيناسىنىڭ قازاقستاندىق پروكاتىن ىلگەرىلەتەمىن.
- قالاعان ءرولىڭىزدى سومداۋ ءۇشىن قانداي نارسەگە كونەسىز؟
- شاشىمدى ەش قينالماستان الىپ تاستايتىن شىعارمىن. ۇزاق جىلداردان بەرى شاش ۇلگىمدى وزگەرتكەن جوقپىن جانە شاشىمدى قاتتى قىسقارتقىم كەلەدى. دەگەنمەن، ءبىرىنشى ورىنعا كوركەمدىك قۇندىلىقتى قويامىن. ەگەر رەجيسسەر قانداي دا ءبىر نارسەگە كونۋىمدى سۇراسا جانە ول ونەر ءۇشىن شىنىمەن دە قاجەت بولسا، وندا سىرتقى كەلبەتىمدى وزگەرتۋگە دە كەلىسەر ەدىم.
- قانداي جاعدايلاردا رولدەن باس تارتاسىز؟
- جالاڭاشتانۋدى قاجەت ەتەتىن قويىلىمداردا دۋبلەردىڭ كومەگىمەن وينايتىن شىعارمىن. مەن قالاي دەگەندە دە ازيالىق قىزبىن، مەنتاليتەت جاعىنان بۇل مەن ءۇشىن قيىن بولار ەدى. مۇنداي ونەردى دە باعالايمىن. ءبىراق، ونى جاساۋ ماعان قيىنعا سوعادى. ادامزاتقا زۇلىمدىعى بار رولدەردى دە ويناۋعا كەلىسپەس ەدىم. ءيا، جاعىمسىز كەيىپكەردىڭ ءرولىن سومداۋعا بولادى. ءبىراق، ولاردىڭ كومەگىمەن ادامداردىڭ ساناسىنا قايىرىمدىلىقتىڭ، زۇلىمدىقتىڭ قانداي ەكەندىگىن تۇسىندىرەسىڭ، ماڭگىلىك قۇندىلىقتار ءدانىن سەبەسىڭ.
- كينودان تىس ۋاقىتىڭىزدا نەمەن اينالىساسىز؟
- مەن بۇكىل بولمىسىممەن كينوعا بەرىلگەنمىن. دوستارىم ماسكەۋدە تۇرادى جانە ولار نەگىزىنەن تەاتردا جۇمىس ىستەيدى، سونىمەن قاتار كينوعا دا تۇسەدى. بارلىعىمىز بىرگە كينوپرەمەرالارعا، قويىلىمدارعا بارامىز.
- قازاقستاندىق كينودا كومەديا جانرى مەن بانديتتەردىڭ تاريحىنا قاتىستى تۋىندىلار باسىمدىققا يە. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، تاعى قانداي جانر تانىمالدىققا يە بولا الار ەدى؟
- قازاقستاندىق كورەرمەندەر اراسىندا اۆتورلىق كينولار ۇلكەن تانىمالدىققا يە بولعانىن قالار ەدىم. حالىقارالىق فەستيۆال قاتىسۋشىلارىنىڭ ءتىزىمىن جاريالاعاندا جانە باعدارلاماعا قازاقستان رەجيسسەرى كىرگەن كەزدە قاتتى قۋانامىن. دەمەك، ونىڭ تۋىندىسى الەمدىك دەڭگەيگە ساي كەلەدى دەگەن ءسوز. مۇنداي فيلمدەر كوپ بولا تۇسسە عوي. اۆتورلىق كينو ءوزىنىڭ كوركەمدىك كوزقاراسىمەن، ءومىردى كورسەتۋىمەن تارتىمدى بولا الادى. ارينە، كورەرمەنگە الۋان ءتۇرلى كينو ءونىمى قاجەت. قازاقستاندا تۇسىرىلگەن كومەديانى تەك قانا ەلىمىزدە عانا ەمەس سونىمەن بىرگە شەتەلدە دە كورگەنىن قالايمىن. بۇل وتە كۇردەلى جانر ءارى اسا قاجەت تە. تەك ءبىزدىڭ عانا دىلىمىزگە تۇسىنىكتى قىزىقتى كومەديالار، بۇكىل الەمگە تۇسىنىكتى امبەباپ ءازىل- وسپاق فيلمدەر بار.
- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ءبىزدىڭ كينەماتوگرافتاردى الەم نەلىكتەن از تانيدى؟ الدە بىلە مە؟
- وقتىن- وقتىن قازاقستاندىقتار وزدەرىن تانىتىپ جاتادى. ءبىراق، مۇنداي ساتتەردىڭ كوپ بولعانىن قالايمىن. ول ءۇشىن ولاردى ءجيى كورسەتۋ قاجەت. رۋمىندىق رەجيسسەرلار بىرنەشە جىل قاتارىنان وزدەرىن دۇركىن- دۇركىن تانىتقانى ەسىمدە. ءبىزدىڭ كينومىز جايىندا دا ءجيى- ءجيى ايتسا جاقسى بولار ەدى.
- «ايكا» فيلمىن ءتۇسىرۋ جۇمىستارى نەلىكتەن ۇزاققا سوزىلدى؟
- سەناري دەڭگەيىندە بارلىعى تىڭعىلىقتى، جاقسى ازىرلەنىپ، ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى از ۋاقىتتى عانا قاجەت ەتەتىن كەزدەر بولادى. بىزدە، «ايكادا» دا سەناري تىڭعىلىقتى ازىرلەنگەن. ءبىراق، رەجيسسەر ونى بەينەلەۋ تىلىنە اۋدارعان كەزدە ادەبي ءتىلدىڭ بەينەلەۋ تىلىنەن ايىرماشىلىعى بولاتىندىعىن ءتۇسىندى. سول سەبەپتى ءتۇسىرىم الاڭىندا ءبىر ەپيزود كەلەسىسىن تۋىنداتىپ جاتادى، قوسۋ قاجەتتى ساتتەر پايدا بولادى. رەجيسسەر بارلىعىن وزگەرتىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
- بولاشاق اكتەرلەر مەن اكتريسالارعا نە تىلەر ەدىڭىز؟ اكتەرلىك ونەر جولىندا ۇلكەن شىڭداردى قالاي باعىندىرۋعا بولادى؟
- بۇل فاكتورلاردىڭ جيىنتىعى. جۇلدىزدار ۇشتاسقان ساتتە ولار سەنىڭ جولىڭدى اشادى. سول كەزدە جۇمىس ىستەۋ، ەڭبەكتەنۋ قاجەت. ايتالىق، كۇشىڭ جوق، قولىڭنان كەلمەيتىندەي كورىنەدى. ءبىراق، وعان مويىماي وزىڭە: «تۇر، بار دا جۇمىس ىستە، جاسا!» دەۋىڭ كەرەك. ەگەر ساعان ءجۇرۋ كەرەك بولسا، وندا سۋىق نەمەسە ىستىق پا، ۇيقىڭ كەلە مە الدە قارنىڭ اش پا ءبارىبىر ءجۇرۋىڭ كەرەك. باسقا جول جوق. اكتەرگە مىقتى دەنساۋلىق كەرەك. بۇل جۇمىس ءۇشىن قاجەت، توقتاپ قالۋعا بولمايدى. ولارعا ءوز ومىرلەرىن ارناعان جۇمىستارىنا شىعارماشىلىق تابىس، جاقسى، قىزىقتى ماتەريالدار جانە بۇكىل الەمگە تانىمالدىق تىلەيمىن!
- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!
اۋدارما: مارلان جيەمباي