انا ءسۇتى مەن جاساندى قوسپانىڭ ايىرماشىلىعى
ارينە قانداي دا ءبىر جاعدايلارمەن انا بالاسىن ەمىزە الماسا، ءسۇت قوسپالارى تاپتىرمايتىن جول. قازۇمۋ بالالار جۇقپالى اۋرۋلار كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى مارينا گولوۆەنكونىڭ ايتۋىنشا، بالانى ەمىزۋ نەمەسە ەمىزبەۋگە قاتىستى تالقى ءالى دە جالعاسىپ جاتىر. جوعارى دارەجەلى دارىگەر Tengrinews.kz تىلشىسىنە بالانى تابيعي جانە جاساندى جولمەن تاماقتاندىرۋدىڭ ارا- جىگىن اشىپ ايتىپ بەردى.
- قوعامدا قوسىمشا تاعامعا سۇيەنىپ، ماڭىزدى سەبەپسىز بالانى ۇزاق ۋاقىت بويى ەمىزگىسى كەلمەيتىن، ءتىپتى مۇلدە ەمىزبەيتىن انالار ءجيى بولماسا دا، امال نە، كەزدەسەدى. ءبىراق بالانى ەمىزۋ ەڭ الدىمەن اناعا ماڭىزدى، - دەيدى مارينا ۆالەريەۆنا.
- بالانى ەمىزۋ نەمەسە ەمىزبەۋگە قاتىستى ديسكۋسسيا ءالى جالعاسىپ جاتسا دا، قازىرگى تاڭدا ەمىزۋگە قاتىستى دەرەكتەر كوبىرەك. ول ەڭ الدىمەن انا دەنساۋلىعى ءۇشىن ماڭىزدى. جاريالانعان زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە سۇيەنسەك، بالانى تولىققاندى ەمىزەتىن انانىڭ ودان باس تارتاتىندارعا قاراعاندا ءسۇت بەزى وبىرىنا شالدىعۋ قاۋپى ازىراق ەكەن. بالانى نەعۇرلىم ۇزاق ەمىزسە، ول وسى دەرتتىڭ الدىن الۋ شاراسى بولىپ سانالادى. ءبىراق بالا ءۇشىن العاشقى ءبىر- ءبىر جارىم جىل عانا ەمىزۋ ماڭىزدى"، - دەيدى دارىگەر. گولوۆەنكونىڭ ايتۋىنشا، انا سۇتىمەن وسكەن بالانى تاربيەلەۋ وڭاي، سەبەبى ولار ەموتسيونالدى پسيحيكالىق تۇرعىدان اناسىنا جاقىن كەلەدى ەكەن.
- بالانى ۇزاق ۋاقىت بويى ەمىزسە، اناسىمەن تەرەڭ پسيحيكالىق بايلانىس ورنايدى. ولار اناسىنا وتە قاتتى ەموتسيونالدى بايلاۋلى جانە مۇنداي بالانى تاربيەلەۋ وڭاي. سەبەبى ولار ەموتسيونالدى پسيحيكالىق تۇرعىدان ءتىلالعىش كەلەدى، - دەيدى دارىگەر.
- بالا ەمىزۋ - ءسابيدىڭ امان قالۋى ءۇشىن تابيعاتتىڭ «ويلاپ تاپقان» مەحانيزمى. سەبەبى انا سۇتىندە ءسابيدىڭ ءوسىپ- جەتىلۋىنە ارنالعان بارلىق قۇنارلى نارسە بولادى. ءبىراق ونىڭ ماكسيمال تاعامدىق قۇندىلىعى 7 ايدان كەيىن وزگەرە باستايدى. ءسۇت قۇرامىنداعى تەمىر، اقۋىز جانە باسقا نەگىزگى قۇرامداس بولىكتەردىڭ مولشەرى بىرتىندەپ ازايا بەرەدى. سول سەبەپتەن 6 ايدان باستاپ بالاعا قۇرامىندا ءتۇرلى دارۋمەنى بار قوسىمشا تاعام بەرۋ كەڭەس ەتىلەدى. ول ءسابي اعزاسىندا تاپشى كومپونەنتتەردى تولتىرۋعا كومەكتەسەدى، - دەيدى مارينا ۆالەريەۆنا. الايدا دارىگەر قوسىمشا تاعامداردىڭ ءتۇر- ءتۇرى شىعىپ جاتسا دا، ولار انا ءسۇتىن تولىققاندى الماستىرا المايتىنىن، سەبەبى وندا دايىن انتيدەنەلەر بولاتىنىن ايتادى.
- بالانى ۆيرۋس، باكتەريادان جانە باسقا دا اۋرۋلاردان قورعايتىن انتيدەنە تەك انا سۇتىندە بولادى. سەبەبى انتيدەنەنى انا ۇزاق ۋاقىت بويى ءوزى قالىپتاستىرعان. ول - تابيعي قورعانىس. وتىز جىلدان اسا ۋاقىت بۇرىن امەريكادا عالىمدار زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. وندا تۇرمەدە وتىرعان ادامداردىڭ اناسىن ەمگەن- ەمبەگەنىن انىقتاعان. ناتيجەسىندە ولاردىڭ كوبى انا سۇتىنەن ايىرىلعان بولىپ شىققان. وسىعان قاراپ ادامنىڭ پسيحولوگيالىق تۇرعىسىنان بالا ەمىزۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن ايتۋعا بولادى، - دەيدى مامان.
- انا ءسۇتى بالا قۇرالعان گەنەتيكالىق ماتەريالدىڭ ءوزى. سول سەبەپتى ودان اللەرگيالىق رەاكسيا تۋىنداماۋى كەرەك، ارينە ەگەر انا ءوزى ونى تۋدىراتىن تاعام جەمەسە. ال سيىر اقۋىزىنان جاسالاتىن قوسپادان بالادا ءجيى اعزانىڭ تىتىركەنۋى مەن ول تاعامعا توزبەۋشىلىك بولىپ تۇرادى. قاندايدا ءبىر سەبەپتەرمەن انا بالاعا جاساندى قوسپا بەرۋگە ءماجبۇر بولسا، بالا قالىپتى داميدى. ءبىراق ولاردىڭ يممۋندى جۇيەسى اقىرىن قالىپتاسادى جانە ولار ءتۇرلى ۆيرۋس پەن جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققىش كەلەدى. زەرتتەۋ بويىنشا، ەمبەگەن بالا تابيعي جولمەن تاماقتاناتىن بالاعا قاراعاندا 4-8 ەسە كوبىرەك ىشەك اۋرۋىنا شالدىعۋعا بەيىم ەكەن. سونىمەن قاتار، بۇل بالالار جرۆي (جەدەل رەسپيراتورلى ۆيرۋستىق ينفەكتسيالار) ، ءتۇرلى اللەرگيالىق اۋرۋدان باستاپ تىنىس دەمىكپەسىنە دەيىن شالدىعۋعا بەيىم كەلەدى، - دەپ قوستى جوعارى دارەجەلى دارىگەر. گولوۆەنكونىڭ ايتۋىنشا، بالا ءۇشىن انا سۇتىنەن دە ماڭىزدى نارسە بار.
"ءسابي تۋعاننان كەيىن ەڭ كەرەگى - انا ءسۇتى ەمەس، ۋىز دەسە بولادى. ول انادا بوسانعاننان كەيىنگى العاشقى كۇندەرى پايدا بولاتىن سۇيىقتىق. ونىڭ قۇرامىندا قورعانىش انتيدەنەنىڭ ماكسيمال مولشەرى بولادى. ۋىز ءسابيدىڭ تىنىس الۋ جولدارى مەن ىشەك جولىنىڭ شىرىشتى قابىعىن قاپتايدى. سول سەبەپتەن حالىقارالىق ۇسىنىس بويىنشا بالا تۋا سالىپ مىندەتتى تۇردە ەمۋى كەرەك. سىرت كوزگە جاي عانا سۇيىقتىق بولىپ كورىنگەنمەن، ۋىزدى جوعالتىپ الماۋ وتە ماڭىزدى"، - دەيدى ول. ارينە انا ءسۇتى بالا ءۇشىن وتە ماڭىزدى. الايدا الماتىلىق تەراپيەۆت- كارديولوگ لەيلا وسپانوۆانىڭ ايتۋىنشا، ءار بالاعا جەكە كۇتىم كەرەك. كەيدە انا دەنساۋلىعىنداعى اقاۋ ءسۇت ارقىلى بالاعا كەرى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن ەكەن.
- مىسالى قانازدىقپەن اۋىراتىن انا بالا جاعدايىن ودان ءارى قيىنداتۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا دارىگەرلەر قوسىمشا ءسۇت قوسپالارىن بەرۋدى ۇسىنادى. سەبەبى قانازدىق ءسابيدىڭ اقىل- وي كەمىستىگىنە اكەلەدى. ەڭ قورقىنىشتىسى، ول ەرتە كەزەڭدە باستالمايدى، بالا 19 جاسقا كەلگەننەن كەيىن عانا اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالا باستايدى. سونىمەن قاتار، قانازدىق ۇرپاقتان- ۇرپاققا جالعاسادى. سول سەبەپتى دارىگەرلەر جۇكتىلىك كەزىندە ونى ەمدەۋگە كەڭەس بەرەدى. قانازدىق تا كوپ جاعدايدا بالا ەمىزۋ ۇزاقتىعىنا اسەر ەتەدى، - دەيدى دارىگەر. ءسابيدىڭ تاماقتانۋى ونىڭ سالماق جيناۋىنا بايلانىستى ەكەن. بالا دارىگەرلەرى ونى اي سايىن ولشەپ، قاداعالاپ وتىرادى. لەيلا وسپانوۆانىڭ ايتۋىنشا، بالا ءجيى مازاسىزدانىپ، ەمشەك سۇراپ جىلاي بەرسە كوپ جاعدايدا ول انا سۇتىنە تويماۋى مۇمكىن. ونداي جاعدايدا بىرتە- بىرتە قوسىمشا تاعامدى قولدانۋعا بولادى.
- كەيدە بالا تۋعاننان كەيىنگى العاشقى ايدا انا سۇتىنە تويمايدى. ونىڭ ءتۇرلى سەبەبى بار، انادان ءسۇت قاشادى نەمەسە ەمشەگى دۇرىس دامىماعان بولىپ شىعادى. بالكىم انا اۋىراتىن شىعار، يا بولماسا وتا جاسالعان بولۋى مۇمكىن. بۇل قيىندىقتىڭ شەشىمىن قوسىمشا ءسۇت قوسپاسىنان تابۋعا بولادى، ءبىراق بالانى ۇزاق ۋاقىت بويى تۇراقتى ەمىزۋ ونىڭ دەنساۋلىعىنا پايدالىراق. ءبىراق ول ءۇش جاستان ارى سوزىلماۋى ءتيىس، سەبەبى ودان ارى باسقا دا قيىندىقتار تۋىنداۋى ابدەن مۇمكىن"، - دەيدى ول.
- جاساندى ءسۇت بالانىڭ يممۋنيتەتى مەن اس قورىتۋ جۇيەسىنە جانە اقىل- ويىنىڭ دامۋىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ " دەگەن سۇراققا دارىگەر لەيلا وسپانوۆا تابيعي جانە جاساندى ءسۇتتىڭ ۇلكەن ايىرماشىلىعى انىقتالماعان دەيدى. "بۇل سۇراقتى دۇرىس ءتۇسىنۋ قاجەت. بالادا انتيدەنە جەتىسپەگەندە ونىڭ يممۋندىق جۇيەسى السىرەيدى. ال انتيدەنە انا سۇتىمەن كەلەدى. بالانىڭ اس قورىتۋ جۇيەسىندەگى قيىندىقتار تەك قوسىمشا ءسۇتتىڭ ساپاسىز بولۋىنان تۋىندايدى. سوندىقتان ونى جەكە قاداعالاۋ كەرەك. اقىل- ويدىڭ دامۋىنا دا جاساندى ءسۇت كەرى اسەرىن تيگىزبەيدى، مۇندا ۇلكەن ايىرماشىلىق انىقتالماعان. دەسە دە دارىگەرلەر بالانىڭ يممۋندىق جۇيەسىن كۇشەيتۋ ءۇشىن ونى ەمىزۋگە كەڭەس بەرەدى"، - دەيدى لەيلا وسپانوۆا.
دەرەككوز: tengrinews.kz